روی بخورید تا سرما نخورید

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی دیده بان ایران، گرچه مصرف مکمل ویتامین ث برای پیشگیری و یا درمان سرماخوردگی مطرح شده است، اما شواهد علمی در این باره محکم و قطعی نیست. در مقابل، بررسی ها نشان داده است مصرف مکمل روی یا زینک می تواند به پیشگیری از سرماخوردگی کمک کند.

پژوهشگران در سال 2011 طی یک بررسی بر روی تعدادی از افراد سرماخورده، گروهی را که شروع به مصرف مکمل روی کرده بودند با گروهی که فقط دارونما مصرف کرده بودند، مقایسه کردند. نتایج نشان داد افرادی که روی مصرف کرده بودند، دوره سرماخوردگی کوتاه تری داشتند و شدت علائم شان نیز کمتر بود.

روی یک عنصر نادر است که سلول های دستگاه ایمنی بدن برای عملکردشان به آن متکی هستند. مصرف کم روی می تواند بر روی کارکرد سلول های لنفوسیت T و سایر سلول های ایمنی بدن تأثیر منفی بگذارد.

البته در مصرف مکمل روی نیز نباید زیاده روی نکرد، چراکه مصرف مقادیر زیاد مکمل روی ممکن است با کارکرد دستگاه ایمنی بدن تداخل کند و نتیجه ای نامطلوب به وجود آورد.

بررسی های متعدد نشان داده اند که مصرف مکمل ویتامین C نمی تواند از سرماخوردگی جلوگیری کرده و شدت یا مدت آن را کاهش دهد. تنها موردی که پژوهشگران از منافع مصرف مکمل های ویتامین C مشاهده کردند در دوندگان دوی ماراتون، اسکی بازها و سربازان در تمرین ها در مناطق قطبی بود و حتی در این جمعیت های کوچک اثر مشاهده شده اندک بود.

دست هایتان را هم بشویید

طبق گزارش انجمن پزشکی کانادا، شستن مداوم دست ها و مصرف منظم مکمل روی (zinc) از بروز سرماخوردگی جلوگیری می کند.

اگرچه سرماخوردگی بیماری ساده و شایعی قلمداد می شود، ولی همین عارضه سطحی در افرادی که دارای نقص سیستم ایمنی هستند بسیار خطرناک است. تحقیقات نشان می دهد که توجه به تمیزی دست ها و مصرف منظم روی، احتمال بروز سرماخوردگی را به صفر کاهش می دهد.

مکمل روی، مدت سرماخوردگی را کم می کند

طبق تحقیقات پزشکان کانادایی، مصرف مکمل زینک در بزرگسالان به دنبال مشاهده اولین علایم سرماخوردگی نظیر عطسه، آبریزش بینی و سرفه، طول دوره  بیماری را تا دو روز کاهش می دهد.

ولی محققان این مطالعه معتقدند مکمل های حاوی زینک از شدت علایم سرماخوردگی در بزرگسالان نمی کاهند.

مکانیسم دقیق اثر زینک در کاهش مدت بیماری سرماخوردگی به درستی مشخص نیست، اما ممکن است علت آن، متوقف کردن تکثیر ویروس سرماخوردگی اشد.

به طور کلی، اثر مکمل زینک در کاهش مدت ابتلا به سرماخوردگی در بزرگسالان وابسته به دوز آن است. البته برای اعلام دقیق اثر آن در سرماخوردگی کودکان انجام مطالعات بیشتری لازم است.

همچنین برای ابراز نظر در مورد موثرترین شکل و دوز مکمل زینک در کاهش مدت سرماخوردگی، باید بررسی های گسترده تری انجام شود.

به هر حال توصیه شده است برای کمک به درمان سریع تر سرماخوردگی بهتر است طی 24 ساعت اول شروع علایم آن، مکمل روی را مصرف کرد.

بزرگسالان 2 تا 3 بار در سال به سرماخوردگی مبتلا می شوند و تعداد دفعات آن در کودکان زیر دو سال، حدود 6 بار در سال است.

مکمل روی برای کودکان هم مفید است

محمدرضا ارجمند متخصص طب سنتی در این باره می گوید:

« کودکان زیاد سرما می خورند، زیرا نسبت به اغلب ویروس های سرماخوردگی هنوز مقاومت کسب نکرده اند. اما یک دستگاه ایمنی نابالغ تنها علت این آسیب پذیری کودکان نیست، بلکه آنها اغلب در شستن دست هایشان دقت کافی را ندارند، لذا به راحتی ویروس ها وارد بدنشان می شوند.

هر چه سن کودک بیشتر می شود، موارد ابتلا به سرماخوردگی کاهش می یابد. همچنین کودکانی که در مهد کودک نگهداری می شوند، بیشتر دچار سرماخوردگی می شوند.

در این موارد می توان برای مدتی به کودک مکمل روی داد. البته هر چه سن کودک بیشتر باشد، بهتر است.

مکمل زینک یا روی با بهبود عملکرد سیستم ایمنی، بدن را نسبت به سرماخوردگی مقاوم می کند. همچنین با تحریک فعالیت آنتی بادی ها و سلول های سیستم ایمنی مانند فاگوسیت ها و نوتروفیل ها در فعال سازی سیستم ایمنی تاثیرگذار است.

همچنین مصرف مکمل ویتامین ث در دوزهای مجاز آن (با تجویز پزشک) بی عارضه است و به جلوگیری از طولانی شدن دوره سرماخوردگی کمک می کند.»

مکمل روی سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند

دکتر محمدرضا بلورساز ، متخصص بیماری های عفونی نیز اظهار می دارد :

«مصرف مکمل روی، عملکرد سیستم ایمنی بدن را بهبود می بخشد و در جلوگیری از بروز سرماخوردگی موثر است.

مصرف این مکمل باعث کاهش علائم سرماخوردگی به ویژه سرفه و طول مدت بیماری می شود.

به دلیل اینکه در فصل سرما افراد معمولا در محیط های بسته و در مجاورت یکدیگر بسر می برند، سریع تر دچار سرماخوردگی می شوند.

علت دیگر شیوع سرماخوردگی، خشکی هوا در فصل سرما است که سبب خشکی بینی و افزایش آسیب پذیری آن نسبت به ویروس سرماخوردگی می شود.

افراد می توانند با مصرف مکمل روی و رعایت بهداشت فردی و مصرف غذاهایی مانند سوپ مرغ و لیموشیرین، کمتر دچار سرماخوردگی شوند.»

مصرف زیاد مکمل روی ضرر دارد

دکتر اردشیر ارضی، دکترای فارماکولوژی معتقد است مصرف خودسرانه مکمل روی می تواند عوارض جانبی گاه خطرناکی را برای فرد به وجود آورد. وی می گوید:

مواقعی که این عنصر بیش از حد مجاز وارد بدن شود، معضلاتی از جمله افزایش خطر خونریزی در فرد و کاهش فعالیت سیستم ایمنی بدن را در بر خواهد داشت.

همچنین مقدار بیش از حد این عنصر در بدن موجب کاهش چربی مفید خون (HDL) و افزایش حساسیت بویژه در افراد دارای بیماری های تنفسی می شود. لذا تحت نظر پزشک آن را مصرف کنید.

توصیه های لازم

- مکمل روی به شکل شربت (برای کودکان کم سن) و قرص یا کپسول (برای کودکان بزرگ تر و افراد بالغ) در داروخانه ها به فروش می رسد.

- مکمل روی را بایستی همراه با غذا مصرف کنید تا دچار حالت تهوع نشوید.

- افرادی که به مدت طولانی روزانه 50 تا 300 میلی گرم روی مصرف کنند، دچار اختلال جذب آهن و مس شده و به کمبود این دو املاح در بدن دچار می شوند. 

حتی دیده شده است کسانی که روزانه دو گرم به مدت طولانی روی خورده اند، علائمی مثل استفراغ، تهوع، درد های شکمی و تب را نشان داده اند.

- افرادی که دچار ناراحتی های کبدی و روده ای هستند، بایستی قبل از مصرف مکمل روی، حتما با پزشک مشورت کنند.

منابع: باشگاه خبرنگاران، ایسنا، ایرنا