هر‌ سال ١٠‌هزار زن به سرطان پستان مبتلا می‌شوند

دیده بان ایران: بالاتنه‌اش را که شکافتند، «نیلوفر» دیگر آن نیلوفر سابق نشد. جای خالی پستان راستش، حفره‌ای شد روی بدنش و دلش و حالا پنج‌سالی می‌شود که در صف انتظار است تا جای خالی را پر کند، با پروتز چند‌میلیون تومانی و جراحی که گران‌تر از خرید پروتز است. «نیلوفر» هزینه درمان سرطانش آن‌قدر زیاد شده که دیگر پولش به بازسازی نمی‌رسد. قیمت‌ها بالاست، هر پروتز بسته به مدلی که دارد، از دو‌میلیون تا دو‌میلیون و ٥٠٠‌هزار تومان هزینه دارد و جراحی‌اش هم از دو‌میلیون و پانصد تا سه‌میلیون تومان می‌شود، درمان‌های جانبی را هم باید به این خرج‌ها اضافه کرد.

پستان را که ماستکتومی (خارج‌کردن بافت) می‌کنند، دیگر چیزی از آن نمی‌ماند. نخستین واکنش بدن به جای خالی عضو از دست رفته، کمردرد و گردن‌درد‌های مزمن و از دست‌دادن تقارن بدن است. دست‌ها را هم درگیر می‌کند، پوست جمع شده در یک طرف، حرکت دست‌ها را محدود می‌کند. زاویه باز و بسته‌شدن دستی که از قبل به دلیل رادیوتراپی و شیمی‌درمانی درگیر بوده، کمتر می‌شود. به همه اینها باید افسردگی بعد از جراحی و تخلیه پستان برای بیماری که یکی از اعضای زنانه‌اش را از دست داده را هم اضافه کرد.

با این‌که پرکردن جای خالی پستان تخلیه‌شده، درمانی برای زنان بهبودیافته از سرطان است، اما هر آنچه بعد از ماستکتومی برای آنها انجام شود، در گروه جراحی‌های زیبایی قرار می‌گیرد و بیمه یک قران آن را هم پرداخت نمی‌کند: «بیمه از قبول‌کردن هزینه‌ها شانه خالی می‌کند، تنها بخشی که هزینه‌اش با بیمه حساب می‌شود، ماستکتومی یا همان تخلیه‌کردن کل یا بخشی از پستان است، یعنی درمان رایگان نیست، تنها در دو بیمارستان امام خمینی(ره) و شهدای تجریش که مرکز سرطان دارد، اگر بیمار برای جراحی از جراحان همان بیمارستان استفاده کند، هزینه‌ها پایین‌تر برایش تمام می‌شود.» اینها درددل‌های نیلوفر رجایی‌پور است؛ زنی که ماماست و کاملا اتفاقی متوجه سرطان پستان راستش شد. او می‌گوید که تمام جراحی‌های بعد از تخلیه یا برداشتن بخشی از پستان بیمار، آزاد حساب می‌شود: «بازسازی یا ماموپلاستی، هزینه زیادی می‌برد، هر یک پروتزی که استفاده می‌شود، بالای دو‌میلیون تومان است، با جراحی‌اش نزدیک به ٥، ٦‌میلیون تومان می‌شود.» این اما تنها بخشی از ماجراست، بازسازی پستان تنها به جراحی ماستکتومی محدود نمی‌شود، بیمار درمان‌شده از دو، سه‌سال قبلش برای آماده‌شدن برای جراحی نهایی باید در چند مرحله چربی تزریق کند. چربی تزریق می‌کنند تا پوست برای قرار گرفتن پروتز جا باز کند: «تزریق چربی هم در هر مرحله بالای یک‌میلیون تومان هزینه می‌خواهد، چربی را از بخشی از شکم برمی‌دارند و به جای خالی پستان تزریق می‌کنند، گاهی برای قرینه‌سازی هر دو پستان، حتی جراحی‌های بیشتری روی پستان سالم هم باید انجام شود تا پستان کوچک یا بزرگ شود.»
٢٠‌میلیون تومان برای بازسازی
«نیلوفر» تنها یک دوره از معاینه‌های دوره‌ای پیشگیری از سرطان پستان را پشت‌ گوش انداخت و چندماه بعد متوجه توده‌ای در یکی از پستان‌هایش شد، دیگر دیر شده بود، توده سرطانی بود: «ابتلا به سرطان خودش یک درد است و جای خالی عضو از دست‌رفته، درد دیگری است.» نیلوفر سه‌سال و نیم است که برای بازسازی پستان اقدام کرده و تا الان تنها توانسته در بخش‌هایی چربی تزریق کند: «هزینه بازسازی پستان از اول تا آخر، شاید نزدیک به ٢٠‌میلیون تومان شود.» او از اعضای موسسه سرطان پستان تهران است و می‌گوید که برای پوشش بیمه‌ای بازسازی پستان، رایزنی‌های زیادی کرده‌اند و حتی با معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری و تعدادی از اعضای شورای شهر تهران صحبت‌هایی کرده‌اند اما تاکنون به نتیجه‌ای نرسیده‌اند: «حتی اگر موافقت کنند این جراحی در بیمارستان‌های مخصوص زنان مثل بیمارستان مهدیه با بیمه حساب شود هم اقدام خوبی است.» خالی بودن جای یک عضو زنانه اما بیش از آن‌که حال جسمی زنان را خراب کند، روحشان را آزرده: «وقتی روان یک زن در خانواده مختل باشد،کل خانواده درگیر می‌شود، نباید زن را تنها برای بارداری و شیردهی مورد حمایت قرار داد، زمانی که یک زن خوشحال باشد، شرایط یک خانواده تغییر می‌کند. سرطان پستان، ارتباط مستقیم با روح و روان بیمار دارد و حمایت مالی بعد از انجام جراحی، اهمیت زیادی دارد.»

دخترم دوست ندارد بدنم را نگاه کند

«جمیله» ٥٣ساله، سه‌سال پیش برای بازسازی پستان اقدام کرده، اما توانایی مالی برای ماموپلاستی ندارد: «تابه‌حال دوبار تزریق چربی داشتم، هربار هم یک‌میلیون تومان پرداخت کردم، البته الان دیگر قیمتش به بالای دو‌میلیون تومان رسیده است.» جمیله می‌گوید که برای مدت زمان کوتاهی، پروتز پستان تحت پوشش بیمه بود: «در‌ سال ٩٤، برای یک مدتی این جراحی بیمه بود، اما الان آزاد حساب می‌شود و بیمارستان‌ها می‌گویند این یک جراحی زیبایی است. ما حتی به سازمان تأمین اجتماعی هم رفتیم. به ما گفتند بروید امضا جمع کنید، اما مسأله ما این است که این جراحی را همه بیمه‌ها قبول کنند، نه فقط بیمه تأمین اجتماعی.» او می‌گوید که بازسازی پستان، یکی از بزرگترین دغدغه‌های بیماران بهبودیافته از سرطان است: «ما حتی می‌خواهیم که خود پروتز و تزریق چربی هم بیمه شود نه فقط جراحی‌اش. به‌هرحال پروتز و چربی قرار است کار عضوی از بدن را انجام دهد، درست مثل کسانی که دست یا پایشان را از دست می‌دهند و برایشان از پروتز استفاده می‌شود.» او هم از افسردگی و دردهای استخوانی بعد از ابتلا به سرطان پستان حرف زیاد دارد: «زنانی که یکی از پستان‌هایشان را از دست می‌دهند، پس از مدتی بدنشان به یک سمت تمایل پیدا می‌کند، خود من بعد از جراحی، دستم از زاویه ٣٠ درجه بالاتر نمی‌رفت تا وقتی که چربی تزریق کردم، چربی را هم از شکم برداشتند و به ناحیه بالایی بدنم زدند، بعد از آن بود که دستم آزاد شد. این عمل هم سخت است و باید بعد از آن جراحی نهایی انجام شود، چون چربی‌ها جذب بدن می‌شود و انگار کاری از پیش برده نشده.» حالا در کنار همه این دردها، باید افسردگی بعد از سرطان را هم به آن اضافه کرد: «زنان پس از این‌که این عضوشان را از دست می‌دهند، مشکلات زیادی در میهمانی‌ها، عروسی‌ها و استخر رفتن پیدا می‌کنند. زنان متاهل هم درگیری‌های خودشان را دارند و نبود یک عضو زنانه، مشکلات زیادی برایشان ایجاد می‌کند. آنها به دلیل شیمی‌درمانی، موهایشان را از دست می‌دهند، دچار یائسگی موقت می‌شوند، میل جنسی‌شان کم می‌شود و با از دست‌دادن یک پستان، احساس می‌کنند تمام زنانگی‌شان را از دست داده‌اند.» ٦ سال و نیم از زمانی که «جمیله» درمان شده می‌گذرد و او می‌گوید که دخترش هنوز هم نمی‌تواند به جای خالی پستانش نگاه کند: «هر وقت دخترم مرا می‌بیند، ناراحت می‌شود، زمانی که لباسم را عوض می‌کنم، اصلا به من نگاه نمی‌کند، ما هم حق داریم طبیعی زندگی کنیم، میهمانی برویم، استخر برویم، می‌خواهم خودم را در آینه نگاه کنم و حس بدی نداشته باشم.» او پس از بهبودی از سرطان پستان، مبتلا به سرطان غدد لنفاوی شد و از آن هم جان سالم به در بُرد: «بازسازی پستان برای زنان بهبود‌یافته از سرطان خیلی مهم است، زنان خیلی وابسته به این عضوشان هستند، در خیلی از موارد آنها تمایلی به تخلیه ندارند و می‌خواهند تنها بخشی از بافت برداشته شود، چون از نبود همان عضو هراس دارند؛ اما همین اتفاق سبب می‌شود تا به دلیل احتیاط‌نکردن و تخلیه‌نشدن کل پستان، بیماری عود کند و ما شاهد این موضوع هستیم.» مظفری هم از اعضای موسسه سرطان پستان تهران است: «بیمه‌شدن بازسازی پستان امیدی برای زنان بهبود‌یافته از سرطان است؛ آنها اگر بدانند بعد از ماستکتومی، می‌توانند عضو از دست رفته را داشته باشند، به راحتی تن به جراحی می‌دهند.» او می‌گوید که گاهی خیرانی پیدا می‌شوند که هزینه تهیه پروتز را پرداخت می‌کنند، اما تعداد زنان بهبود‌یافته از سرطان که نیاز به بازسازی دارند، آنقدرها هم زیاد نیست که هزینه زیادی به سازمان‌های بیمه‌گر وارد شود.
خانم کتایون هفت ‌سال پیش، جراحی بازسازی پستان را انجام داده و برای تقارن ناچار شده تا هر دو پستان را جراحی کند: «زمانی که من جراحی کردم، هزینه‌ها برایم آزاد حساب شد، ظاهرا هنوز هم همین است؛ اما قیمت‌ها بالا رفته. برای من جراحی در سه مرحله انجام شد، مرحله اول هر دو سینه را عمل کردم، یکی را اکسپیندر گذاشتم و آن یکی را کوچک کردم، برایم نزدیک به ٤‌میلیون تومان هزینه برداشت؛ یک‌ سال بعد اکسپیندر را خارج کردم و پروتز گذاشتم، آن هم نزدیک به یک‌میلیون و ٥٠٠‌هزار تومان شد. پروتز را هم جداگانه خریدم که آن موقع نزدیک به ٤٠٠ هزار تومان بود. روی هم رفته، ١٠‌میلیون تومان برای این جراحی هزینه کردم.» او انجام این جراحی را برای زنان بهبود‌یافته از سرطان پستان ضروری می‌داند: «بازسازی پستان، برای حفظ زنانگی زنان خیلی مهم است، تمام کسانی که مبتلا به این نوع سرطان هستند، نیاز به جراحی بازسازی دارند. مخصوصا کسانی که ماستکتومی می‌کنند، اما متاسفانه خیلی از زنان توانایی مالی ندارند و به سمت بازسازی نمی‌روند.» به ‌گفته این بیمار بهبود‌یافته از سرطان، نه فقط سازمان‌های بیمه‌گر اصلی که بیمه‌های تکمیلی هم این هزینه را تقبل نمی‌کنند، همه ‌جا اعلام می‌کنند که این یک جراحی زیبایی است. خانم کتایون می‌گوید که انجام جراحی بازسازی برای همسر و دخترش خیلی مهم بود: «در آن مدتی که منتظر بازسازی بود، نمی‌توانستم خودم دخترم را به حمام ببرم، خودم ناراحت می‌شدم.»

هر‌ سال ١٠‌هزار زن  به سرطان پستان مبتلا می‌شوند

بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان ابتلا به سرطان پستان در ایران بالا نیست؛ اما آنچه نگران‌کننده است، پایین‌بودن سن ابتلا به این بیماری است، به طوری که در ایران زنان ٥ تا ١٠‌سال زودتر از سایر کشورها به این بیماری مبتلا می‌شوند؛ یعنی بیشتر مبتلایان، زنان ٤٥ تا ٥٠ ساله هستند. آمارها می‌گویند در ایران به ازای هر ١٠٠‌ هزار نفر، ٣٠ زن به سرطان پستان مبتلا می‌شوند و به گفته رئیس اداره پیشگیری از سرطان وزارت بهداشت، هر ‌سال ١٠‌هزار زن به سرطان پستان مبتلا می‌شوند و پیش‌بینی می‌شود در دو دهه آینده، موارد ابتلا به این بیماری ٧٠ تا ٨٠‌درصد افزایش داشته باشند. پیش از این وزارت بهداشت اعلام کرده بود که تشخیص سرطان پستان در ٧٠‌درصد موارد با تأخیر انجام می‌شود و همین هم یکی از دلایل تخلیه کامل پستان است؛ با این حال آسیه الفت‌بخش که یکی از اعضای هیأت علمی پژوهشکده سرطان پستان جهاددانشگاهی است، می‌گوید موارد تخلیه کامل پستان کم ‌شده و به نصف رسیده است: «در حال حاضر بافت پستان حفظ می‌شود و تنها بخشی از آن تخلیه می‌شود، گاهی حتی حین عمل کارهای بازسازی هم انجام می‌شود، چرا که در آن مرحله هنوز چسبندگی ایجاد نشده و جراحی می‌تواند نتایج بهتری داشته باشد. البته این جراحی، شامل همه بیماران نمی‌شود؛ چرا که همه شرایطش را ندارند.» الفت‌بخش که متخصص جراحی عمومی هم هست، انجام جراحی بازسازی پستان با پروتز را بهترین روش برای جبران عضو از دست رفته می‌داند: «گاهی برای جبران عضو از دست‌رفته از پروتزهای مصنوعی روی پوست استفاده می‌کنند، این پروتزها در داخل لباس زیر قرار گرفته می‌شود و گاهی برای بیمار حساسیت پوستی ایجاد می‌کند، چون ساعت‌ها باید روی بدن قرار گیرد و حتی برای کمر و شانه ممکن است سنگینی ایجاد کند، بنابراین بازسازی با پروتز روش بهتر و کم‌خطرتری است.» به‌ گفته این متخصص، سایز پستان زنان ایرانی بزرگ است و جراحی یک پستان معمولا قرینگی را از بین می‌برد، به همین دلیل بدن به یک سمت تمایل پیدا می‌کند، گاهی ممکن است آرتروز گردن ایجاد کند و به استخوان ترقوه و گردن آسیب بزند.

خیلی از بیماران  به دلیل هزینه‌ها، به سمت بازسازی نمی‌روند

او می‌گوید جراحی بازسازی حداقل بین ٨ تا ١٠‌میلیون تومان هزینه دارد. به گفته او، بازسازی پستان ممکن است در چند مرحله انجام شود؛ یعنی در مرحله اول یک متصل‌کننده گذاشته شود و مرحله دوم بازسازی انجام شود: «هزینه انجام این جراحی در بیمارستان‌های دولتی و خصوصی متفاوت است؛ آن هم به خاطر تعرفه هتلینگ است، اما درنهایت حتی اگر این جراحی در بیمارستان‌های دولتی انجام شود، باز هم بدون بیمه حساب می‌شود.» این متخصص می‌گوید همین هزینه‌ها سبب شده تا خیلی از بیماران پس از بهبود، به سمت جراحی بازسازی نروند: «از نظر ما این جراحی درمانی است؛ اما از نظر بیمه‌ها این عمل‌ها در گروه عمل‌های زیبایی قرار می‌گیرد. ما خیلی این مسائل را به سازمان‌های بیمه‌گر اعلام کرده‌ایم اما رسیدگی نشده است.»

بازسازی پستان در کتاب ارزشگذاری تعرفه‌های درمان کد دارد

با این‌که بیماران و متخصصان تأکید می‌کنند که جراحی‌های بازسازی پستان بیمه نیست، اما کاظم میکائیلی، سرپرست دفتر بیمه‌های سلامت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گفت‌وگو با «شهروند» تأکید می‌کند که کد ١٠٠٧٨٥ برای جراحی بازسازی در کتاب ارزشگذاری تعرفه‌های درمانی تعریف شده است: «براساس این کد، بازسازی پستان و قراردادن اکسپیندر تحت‌پوشش بیمه پایه است، البته این کد برای جراحی و هتلینگ است، اما برای پروتز، کدی در نظر گرفته نشده است.» با این‌که این مسئول در وزارت رفاه، تأکید می‌کند که چنین کدی برای جراحی تعریف شده، اما آسیه الفت‌بخش تأکید می‌کند: «در تمام این سال‌ها که جراحی پستان انجام دادم، شاید فقط یکی از بیماران توانست از بیمه استفاده کند، آن هم بیمه یکی از بانک‌ها بود؛ اما در موارد دیگر، هزینه‌ها به صورت آزاد حساب شده است.» به گفته این متخصص اگر هم برای این جراحی کدی در نظر گرفته شده، باید به مراکز درمانی اعلام شود، حالا حتی بیمه تکمیلی هم این جراحی را تحت‌ پوشش خود ندارد.
با همه انتقادهایی که به سازمان‌های بیمه‌گر و به صورت مشخص به مسئولان تصمیم‌گیرنده برای پوشش بیمه‌ای درمان‌ها وارد می‌شود، اما سرپرست دفتر بیمه‌های سلامت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی معتقد است که تعریف کد بیمه برای انجام یک جراحی باید یک توجیه منطقی داشته باشد: «به ‌هر حال زمانی که قرار باشد یک درمان یا یک جراحی، تحت‌پوشش بیمه قرار گیرد، باید منابع مالی آن تأمین شود؛ به ‌هر حال تأخیرهای طولانی در بازپرداخت هزینه‌های درمانی نشان‌دهنده، مشکل مالی بیمه‌هاست؛ در حال حاضر خیلی از خدماتی که بیمه‌ها توان مالی پرداختش را ندارند، تحت‌ پوشش بیمه قرار نگرفته است.» به گفته این مسئول در وزارت رفاه، بر اساس قانون تدوین بسته بیمه پایه به عهده وزارت بهداشت است: «تا قبل از برنامه ششم توسعه این اقدام از سوی وزارت رفاه انجام می‌شد، اما بعد از آن، به عهده وزارت بهداشت قرار گرفت؛ به ‌هر حال برای این‌که بتوان خدمتی را بیمه کرد، باید میزان ضرورت و نیاز آن بررسی شود. وزارت بهداشت باید این مسأله را به شورایعالی بیمه پیشنهاد دهد و هزینه‌هایش را با تعامل سازمان برنامه و بودجه تأمین کند.» او ادامه می‌دهد: «زمانی یک خدمت تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد که یک مرکزی هزینه‌هایش را تقبل کند، در حال حاضر ماستکتومی و بازسازی بدون پروتز بیمه است، حتی شاید برای تزریق چربی هم کدی در کتاب ارزشگذاری تعرفه‌های درمانی وجود داشته باشد، باید جزییات آن بررسی و متناسب با آن، از یکی از کدها استفاده شود.»