رنگ خوراکی قرمز شماره ۳ چیست و آیا استفاده از آن مضر است؟
چرا آمریکا استفاده از رنگ خوراکی قرمز گیلاسی را که در همه چیز از کیک‌های کوچک تا یخ در بهشت توت‌فرنگی استفاده می‌شد، ممنوع کرده است؟
به گزارش سایت دیده‌بان ایران، چرا آمریکا استفاده از رنگ خوراکی قرمز گیلاسی را که در همه چیز از کیک‌های کوچک تا یخ در بهشت توت‌فرنگی استفاده می‌شد، ممنوع کرده است؟
در یک دستاورد زیستی که بیشتر شبیه ایده‌های داستان‌های علمی-تخیلی به‌نظر می‌رسد، دانشمندان توانستند بخش‌هایی از پوست موش‌های زنده را شفاف کنند. آنها یک رنگ ایمن برپایه رنگ‌های خوراکی توسعه داده‌اند که با خنثی‌کردن قابلیت پخش نور مایع اطراف سلول‌ها، بافت را موقتاً نامرئی می‌کند. وقتی یک نور با طول موج معین از میان موادی عبور می‌کند که کیفیت انکساری متفاوتی دارند، در تمام جهات پخش می‌شود؛ درنتیجه ماده کدر به‌نظر می‌رسد. اکثراً به همین علت است که حتی بافت‌های بسیار نازک و مایع اطراف‌شان، مانند آن‌هایی که در پوست هستند، شفاف نیستند.
رنگ قرمز شماره ۳، یک رنگ خوراکی مصنوعی است که مثل رنگ‌های مصنوعی دیگر، از مواد شیمیایی مشتق از نفت تهیه شده است. این رنگ در هزاران ماده غذایی استفاده می‌شود و در آمریکا بیش از ۳۰۰۰ محصول غذایی حاوی مقادیر کمی از این رنگ خوراکی هستند.
شرکت‌های تولید مواد غذایی این رنگ را به محصولاتی مانند کیک، آب‌نبات و حتی شربت سرفه اضافه می‌کنند تا به‌ویژه برای کودکان ظاهری جذاب پیدا کند.
همچنین افزودن این رنگ مصنوعی باعث می‌شود جلوی تغییر رنگ مواد خوراکی بر اثر عوامل محیطی مانند گرما گرفته شود. رنگ‌های خوراکی می‌تواند هم از مواد شیمیایی و هم از مواد خوراکی طبیعی تهیه شوند و برخی از آنها بیش از ۱۰۰ سال سابقه استفاده تجاری و صنعتی دارند
استفاده از اریتروسین، یا رنگ قرمز شماره ۳، اولین بار در سال ۱۹۶۹ برای استفاده در مواد غذایی در آمریکا تایید شد. ممنوعیتی که به تازگی اعمال شده، این رنگ را از فهرست افزودنی‌های مجاز در مواد غذایی، مکمل‌های غذایی مانند ویتامین‌ها، و داروهای خوراکی مانند شربت سرفه حذف می‌کند.
استفاده از رنگ قرمز شماره ۳ در محصولات آرایشی مانند رژ لب و لوسیون‌های پوستی در آمریکا از بیش از سه دهه پیش ممنوع شده است. این ممنوعیت پس از پژوهش‌های آزمایشگاهی وضع شد که نشان می‌داد وقتی موش‌های نر در معرض میزان بالایی از رنگ قرمز شماره ۳ قرار می‌گیرند، تومور‌های سرطانی تیروئید در آنها به وجود می‌آید.
اما به گفته سازمان غذا و داروی آمریکا، موش‌ها از طریق یک مکانیسم هورمونی که در انسان وجود ندارد به سرطان مبتلا شدند، و مطالعات روی انسان و حیوانات چنین اثری را نشان نداده است. با این حال، این رنگ از فهرست مجاز حذف شد.
رنگ قرمز شماره ۳ در چه کشور‌هایی ممنوع شده است؟
در کشور‌های نیو‌زلند، استرالیا، ژاپن، بریتانیا و بسیاری از کشور‌های اتحادیه اروپا استفاده از رنگ قرمز شماره ۳ در بیشتر محصولات خوراکی، از چندین سال پیش ممنوع یا به شدت محدود شده است.
کالیفرنیا اولین ایالت آمریکا بود که در سال ۲۰۲۳ استفاده از این رنگ را ممنوع اعلام کرد، هرچند این قانون تا سال ۲۰۲۷ اجرایی نمی‌شود.
هر کشور چارچوب نظارتی خاص خود را بر محصولات غذایی دارد. در نتیجه اگر یک رنگ خوراکی در یک کشور ممنوع اعلام شود ممکن است به دلیل تفاوت شیوه‌های نظارت بر مواد‌غذایی یا چگونگی تحلیل شواهد موجود علمی، کشوری دیگر استفاده از آن را ایمن تشخیص دهد. یکی از انتقاد‌هایی که به پژوهش‌های مربوط به رنگ‌های خوراکی می‌شود این است که از نمونه‌‌های کوچک و اندکی از آن برای آزمایش استفاده می‌کنند.
آیا رنگ قرمز شماره ۳ مضر است؟
کارشناسان بهداشتی به دلیل بروز بیماری‌ها و عوارض گوناگون از جمله حساسیت و بیش‌فعالی در کودکان، نگران استفاده از رنگ‌های خوراکی افزودنی به مواد‌غذایی هستند. این رنگ‌ها حتی ممکن است سرطان‌زا باشند، هرچند برخی با اشاره به پژوهش بر روی موش‌ها، استدلال می‌کنند که انسان‌ها هرگز رنگ‌های افزودنی را به آن مقدار مصرف نمی‌کنند که باعث سرطان شود.
شواهد فزاینده‌ای مبنی بر ارتباط رنگ‌های خوراکی با مشکلات و عوارض رفتاری در کودکان وجود دارد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد برخی رنگ‌های خوراکی، از جمله رنگ قرمز شماره ۳، می‌تواند باعث بیش‌فعالی، تحریک‌پذیری، بی‌توجهی و نوسانات رفتاری در کودکان و نوجوانان شود.
پژوهش سال ۲۰۰۷ دانشگاه ساوت‌همپتون بریتانیا نشان‌دهنده بروز بیش‌فعالی در کودکانی است که ترکیباتی حاوی برخی رنگ‌های مصنوعی خوراکی و ماده نگهدارنده بنزوات سدیم را مصرف کرده‌اند.
نگرانی‌هایی هم درباره مصرف شش رنگ خوراکی دیگر وجود دارد، از جمله رنگ زرد شماره ۵ یا تارترازین که به تحریک‌پذیری، بی‌قراری و افسردگی در برخی کودکان ارتباط داده شده است. نتایج پژوهش‌ها بر روی جانوران نشان می‌دهد چندین رنگ خوراکی مصنوعی دیگر هم ممکن است بر حافظه و فرآیند یادگیری تاثیر بگذارند.
علاوه بر رنگ‌های خوراکی، افزودنی‌هایی مانند نگهدارنده‌ها و طعم‌دهنده‌ها هم که بیشتر اوقات همراه با رنگ‌ها استفاده می‌شوند، برای افراد با شرایط و حساسیت‌های خاص و در صورت مصرف زیاد می‌تواند باعث بروز عوارض و بیماری‌هایی شود.
رنگ‌های مصنوعی خوراکی و مواد نگهدارنده و طعم‌دهنده، بیشتر در مواد‌غذایی فوق‌فرآوری‌شده ارزان وجود دارد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که خانواده‌های کم‌‌درآمد بیشتر از این مواد‌غذایی استفاده می‌کنند که شامل میان‌وعده‌های شیرین و نوشیدنی‌هایی با رنگ‌های درخشان است که به طور ویژه باب طبع کودکان تهیه می‌شود و به طور گسترده و ارزان در دسترس و قابل خرید است.
اگر استفاده از رنگ قرمز شماره ۳ در کشور شما ممنوع نشده، باید چه کنید؟
از کجا بدانید که رنگ قرمز شماره ۳ در محصولات غذایی مصرفی وجود دارد؟ اولین نشانه این است که ماده غذایی، رنگ سرخ درخشان گیلاسی دارد تا حدی که ممکن است دندان‌ها را هم قرمز کند.
به برچسب ماده غذایی و ترکیبات درج‌شده روی بسته‌بندی آنها دقت کنید تا خطر استفاده از مواد زیان‌بار را کاهش دهید.
مهم‌ترین توصیه کارشناسان بهداشتی این است که تا می‌توانید از مواد‌غذایی تهیه‌شده از مواد اولیه گیاهی مانند میوه و سبزیجات، غلات و دانه‌های خوراکی استفاده کنید. تهیه غذا در خانه هم روش مطمئنی برای پرهیز از محصولات فرآوری‌شده‌ای است که ممکن است حاوی رنگ‌های افزودنی یا مواد نگهدارنده باشد. کارشناسان اکیدا توصیه می‌کنند که مصرف محصولات غذایی فوق‌فرآوری شده برای کودکان به مناسبت‌های خاص مانند جشن تولد‌ها محدود شود.
خبر خوب اینکه جایگزین‌های طبیعی برای رنگ‌های خوراکی وجود دارد. رنگ‌های خوراکی تهیه شده از منابع طبیعی مانند میوه‌ها و سبزیجات و رنگ‌های سبز تولید شده از رنگدانههای کلروفیل در برگ و ساقه‌های گیاهان در دسترس است.
ادویه‌هایی مانند فلفل پاپریکا و زرد‌چوبه هم بیشتر اوقات به عنوان جانشین‌هایی برای رنگ‌های خوراکی مصنوعی در چیز‌برگر‌ها و فست‌فود‌ها استفاده می‌شود.
برخی از تولید‌کنندگان مواد‌غذایی در آمریکا می‌گویند محصولات خود را با حذف رنگ قرمز شماره ۳ تولید می‌کنند. به جای آن از آب چغندر قرمز، قرمز‌دانه یا کارمین که از حشره‌ای به همین نام تهیه می‌شود و همین طور رنگدانههای سبزیجاتی مانند سیب‌زمینی شیرین بنفش، تربچه و کلم قرمز استفاده می‌کنند.
گفته می‌شود بعضی از تولید‌کنندگان آمریکایی به جای رنگ قرمز شماره ۳ از رنگ قرمز شماره ۴۰ استفاده می‌کنند که در اتحادیه اروپا کامل ممنوع نشده اما استفاده آن محدود شده است.
کنشگران و فعالان خواهان اقدام سریع‌تر دولت‌ها و نهادهای نظارتی هستند تا برچسب‌های هشداردهنده روی مواد غذایی حاوی رنگ‌های مصنوعی، به‌ویژه محصولات مربوط به کودکان، درج شود.
