ارتباط مصرف ماهی در دوران بارداری با کاهش خطر بروز اوتیسم در نوزاد

اوتیسم به‌طور رسمی در سازمان بهداشت جهانی و انجمن روان‌پزشکی آمریکا با عنوان اختلال طیف اوتیسم و در خدمات ملی بهداشت انگلستان با عنوان وضعیت طیف اوتیسم شناخته می‌شود و از منظر حقوقی و پزشکی نوعی ناتوانی از گروه ناتوانی‌های رشدی-عصبی تعریف شده‌ است.

اسید چرب امگا ۳ خانواده‌ای از اسیدهای چرب اشباع نشده هستند که اولین پیوند دوگانه آنها بین سومین و چهارمین کربن در زنجیره کربنی قرار گرفته‌است. اسیدهای چرب امگا ۳ برای تنظیم سوخت‌وساز لیپیدها و فعالیت‌های بدن انسان ضروری هستند. ولی در بدن انسان ساخته نمی‌شوند. سه نوع از اسیدهای چرب امگا ۳ که برای بدن انسان ضروری هستند، عبارتند از آلفا لینولنیک اسید (ALA)، ایکوزاپنتانوییک اسید (EPA) و دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA).

آلفا لینولنیک اسید در منابع گیاهی مانند گردو، دانه‌های چیا، برخی از انواع لوبیا، سبزیجات و در روغن سویا، روغن کانولا، بذر کتان/ بزرک و روغن زیتون یافت می‌شود. دو اسید چرب دیگر، یعنی ایکوزاپنتانوییک اسید (EPA) و دوکوزاهگزائنوئیک اسید (DHA) در جلبک‌ها و ماهی‌هایی همچون سالمون، در روغن ماهی و مکمل‌های ماهی وجود دارد.

ALA و EPA و DHA همگی از خانواده اسیدهای چرب n-۳ (کربن سوم سیر نشده) به‌شمار می‌روند که از نظر تغذیه‌ای بسیار مهم هستند؛ زیرا همگی دارای غیراشباع بودن چندگانه هستند. بدن انسان توانایی تولید اسیدهای چرب n-۳(کربن سوم سیر نشده) را از مولکول‌های دیگر ندارد و باید آن را از طریق غذاهای ویژه به‌ دست‌ آورد. بدن انسان در حد اندکی قادر است، از زنجیره ۱۸ کربنی ALA، زنجیره ۲۰ کربنی EPA و زنجیره ۲۲ کربنی DHA را تشکیل دهد. در میان مواد غذایی گیاهی مغز گردو، بذر کتان و روغن دانه‌های چیا دارای بیشترین اندازه امگا ۳ هستند. اسیدهای چرب امگا ۳ به دلیل حضور در غشای سلولی در فعالیت‌های فیزیولوژیک بدن نقش حیاتی دارند.

بنابر اعلام دفتر بهبود تغذیه و جامعه وزارت بهداشت، مصرف ماهی مادر در دوران بارداری منبع کلیدی مواد مغذی ضروری مانند امگا۳ است که برای رشد مغز جنین حیاتی است. به طور خاص ماهی منبع اصلی امگا۳، فراوان‌ترین اسید چرب در مغز است و ممکن است عاملی قابل تغییر در خطر پیامدهای نامطلوب رشد عصبی باشد. با این حال، شواهد نشان می‌دهد که مصرف ماهی و امگا ۳ کم است.

۹۵ تا ۱۰۰ درصد  از زنان باردار و در سنین باروری کمتر از مقدار توصیه شده ماهی و DHA  مصرف کردند. با این حال، علاوه بر PUFA های امگا۳ از نظر رشد عصبی مفید هستند، آلاینده‌های خاصی از جمله متیل جیوه سمی عصبی شناخته شده نیز در برخی از گونه های ماهی وجود دارد که نشان دهنده خطرات بالقوه نیز است. اگرچه مطالعات از مزایای مصرف ماهی حتی پس ازمحاسبه قرار گرفتن در معرض «متیل جیوه» حمایت‌ کرده‌اند و ارتباطی بین متیل جیوه و اوتیسم پیدا نکرده‌اند، نگرانی در مورد مواجهه همزمان ممکن است به مصرف کم کمک کند.  

تعداد زیادی از مطالعات ارتباط بین مصرف ماهی در دوران بارداری مادر و پیامدهای رشد عصبی کودک را بررسی کرده‌اند، بسیاری نشان می‌دهند که مصرف ماهی قبل از تولد به طور کلی با نمرات رشد و شناختی بالاتر در میان فرزندان مرتبط است. با این حال، همه مطالعات مزایایی را نشان نداده‌اند و تعداد کمی از آنها به ارتباط با اوتیسم پرداخته‌اند. علیرغم برخی یافته‌های حمایتی مبتنی بر نمونه های کوچک و ارزیابی های متفاوت پیامد، یک مرور سیستماتیک در حمایت از دستورالعمل های رژیم غذایی ۲۰۲۵-۲۰۲۰ برای آمریکایی ها به این نتیجه رسید که شواهد کافی برای تعیین اینکه آیا مصرف غذاهای دریایی در دوران بارداری با خطر ویژگی‌های مشابه اوتیسم مرتبط است، وجود ندارد.

به طور خلاصه، مطالعات به شواهد رو به رشدی کمک می کند که از نقش رژیم غذایی دوران بارداری در پیامدهای مرتبط با اوتیسم فرزندان حمایت می کند. به طور خاص، نتایج این مطالعه ملی نشان می دهد که مصرف ماهی مادر، اما نه استفاده از مکمل امگا۳، در دوران بارداری با کاهش احتمال ابتلا به اوتیسم و صفات مرتبط با اوتیسم همراه است. یافته های ما با دستورالعمل‌های غذایی فعلی که از مصرف ماهی در دوران بارداری حمایت می‌کند و از تلاش های بهداشت عمومی برای تشویق مصرف ماهی حمایت می‌کند، مطابق با انواع ماهی‌هایی است که کمترین خطر سموم را دارند. دریافت مادران نیز براساس دریافت یا عدم دریافت ماهی در هفته و تکرر دریافت سنجیده شد.