ام پاکس چیست و چگونه شیوع پیدا می کند؟

به گزارش سایت دیده بان ایران؛ برای دومین بار از سال ۲۰۲۲، آبله میمون یا ام‌پاکس «mpox» یک وضعیت اضطراری بهداشتی جهانی اعلام شد، زیرا این ویروس به سرعت در سراسر قاره آفریقا گسترش می‌یابد و خطر کسترش آن سایر قاره‌ها را تهدید می‌کند.

سازمان بهداشت جهانی (WHO) روز چهارشنبه گذشته بالاترین سطح هشدار خود را برای این بیماری ویروسی صادر و تاکید کرد که بیش از ۱۴ هزار مورد ابتلا و ۵۲۴ مرگ در آفریقا طی سال جاری از آمار سال گذشته فراتر رفته است.

این اعلامیه یک روز پس از آن منتشر شد که مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) در آفریقا ام‌پاکس را یک وضعیت اضطراری بهداشت عمومی اعلام کرد؛ بنابراین سوالات مهمی در این باره وجود دارند؛ ام‌پاکس چیست؟ چگونه منتقل می‌شود و شیوع فعلی آن در مقایسه با شیوع قبلی چقدر جدی است؟

ام‎پاکس چیست؟

ام‌پاکس یک عفونت ویروسی است که در درجه اول انسان و حیوانات را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

این ویروس متعلق به گروهی از ویروس‌های طبقه‌بندی شده به‌عنوان جنس  اورتوپاکسویروس (Orthopoxvirus) است؛ این‌ها معمولا باعث بیماری آبله مانند می‌شوند که شامل بثورات با برآمدگی‌ها یا تاول‌های روی پوست است؛ برجستگی‌ها اغلب با مایع یا چرک پر می‌شوند و در نهایت می‌توانند پوسته شوند و بهبود پیدا کنند.

ام‌پاکس شبیه آبله است که اکنون ریشه‌کن شده و سایر ویروس‌های آبله مانند آبله گاوی و واکسینیا است.

زمانی که برای اولین بار در سال ۱۹۵۸ در میمون‌ها شناسایی شد، ابتدا «آبله میمون» نامیده شد؛ این میمون‌های تحقیقاتی در آن زمان در دانمارک بودند.

 در سال ۱۹۷۰، اولین مورد انسانی گزارش شده یک پسر ۹ ماهه در کنگو بود.

در سال ۲۰۲۲، سازمان بهداشت جهانی توصیه کرد که نام آبله میمون به ام‌پاکس تغییر یابد تا ارتباط آن با میمون‌ها کاهش یابد، زیرا این بیماری می‌تواند جوندگان و انسان‌ها را نیز مبتلا کند.

ویروس ام‌پاکس چگونه منتقل می‌شود

ویروس ام‌پاکس از طریق تماس نزدیک با حیوان یا فرد آلوده به انسان منتقل می‌شود.

انتقال از حیوان به انسان معمولا از طریق نیش، خراش یا تماس مستقیم با خون، مایعات بدن یا زخم حیوان آلوده اتفاق می‌افتد.

انتقال انسان به انسان می‌تواند از طریق تماس مستقیم با ضایعات پوستی، مایعات بدن یا قطرات تنفسی فرد مبتلا، تماس طولانی مدت چهره‌به‌چهره با فرد مبتلا، دست زدن به اشیاء آلوده، مانند رختخواب یا لباس‌هایی که با مواد عفونی در تماس بوده‌اند (اگرچه این روش نادری از انتقال است) منتقل شود.

این ویروس از طریق زخم پوستی، دستگاه تنفسی یا غشا‌های مخاطی (شامل چشم، بینی و دهان) وارد بدن می‌شود.

علائم ابتلا به ام‌پاکس چیست؟

علائم این بیماری ویروسی عبارتند از تب، سردرد، درد‌های عضلانی و بثورات متمایز که می‌تواند روی صورت، دست‌ها، پا‌ها و سایر قسمت‌های بدن ظاهر شود.

 بثورات در نهایت قبل از بهبودی، جوش‌هایی یا چرک‌دانه‌هایی را تشکیل می‌دهند؛ پوسچول یا چرک‌دانه که شبیه یک جوش بزرگ سفید یا زرد است، یک برآمدگی کوچک و برجسته روی پوست است که پر از چرک است.

غدد لنفاوی، غدد لوبیایی شکل که بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند، نیز می‌توانند در تلاش برای مبارزه با این ویروس متورم شوند.

برخی از مکان‌هایی که این‌ها قرار دارند شامل زیر هر بازو، پهلو‌ها و پشت گردن می‌شود.

در موارد نادر، این بیماری ویروسی ممکن است باعث مرگ شود.

به‌طور کلی، این بیماری می‌تواند ۲ تا ۴ هفته طول بکشد؛ بعد از قرار گرفتن در معرض ویروس ممکن است بین ۳ تا ۲۱ روز طول بکشد تا علائم ایجاد شود.

با این حال، فرد می‌تواند یک تا ۴ روز پیش از بروز علائم، بیماری را به دیگران منتقل کند.

ام‌پاکس را می‌توان با آزمایش نمونه‌ای از مایع پاک‌شده از بثورات شناسایی کرد.

چرا ام‌پاکس به عنوان یک وضعیت اضطراری جهانی اعلام شد؟

تدروس آدهانوم گبریسوس، مدیرکل سازمان بهداشت جهانی، پس از نشست کمیته اضطراری آژانس بهداشت سازمان ملل، گفت: نگرانی در مورد گسترش بیشتر این بیماری در آفریقا و فراتر از آن وجود دارد.

اعلامیه اضطراری سازمان بهداشت جهانی به منظور تشویق آژانس‌های اهداکننده و کشور‌های کمک‌‎کننده به اقدام در مبار زه با این بیماری است.

آمیتا گوپتا، مدیر بخش بیماری‌های عفونی در دانشکده پزشکی جان هاپکینز، گفت: در حال حاضر تلاشی واقعی برای بسیج منابع وجود دارد و به همین دلیل است که تا حدودی سازمان بهداشت جهانی هم‌اکنون اورژانس بهداشت عمومی را فراخوانده است.

سازمان بهداشت جهانی در جولای ۲۰۲۲، زمانی که این ویروس برای اولین بار منتشر شد و در بیش از ۷۰ کشور در سراسر جهان گزارش شد، ام‌پاکس را یک وضعیت اضطراری بهداشتی جهانی اعلام کرد.

هنگامی که موارد کاهش یافت، سازمان بهداشت جهانی وضعیت اضطراری را در می ۲۰۲۳ لغو کرد.

ام‌پاکس در چه مناطقی شیوع پیدا کرده است؟

هفته گذشته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آفریقا گزارش داد که این بیماری اکنون در دستکم ۱۳ کشور آفریقایی شناسایی شده است.

 در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، این نهاد اعلام کرد موارد ابتلا ۱۶۰ درصد و مرگ‌ومیر‌ها ۱۹ درصد افزایش یافته است.

تاکنون بیش از ۹۶ درصد موارد در کنگو گزارش شده است، جایی که در اوایل سال جاری دانشمندان شکل جدیدی از این ویروس را پیدا کردند که علائم و ضایعات خفیف‌تری را ایجاد می‌کند.

این امر تشخیص را سخت‌تر می‌کند، به این معنی که ممکن است افراد بدون اینکه بدانند آلوده شده‌اند، آن را به دیگران منتقل کنند.