۱۸ خاصیت سیاه دانه برای درمان بیماری ها/ از درمان آسم تا درمان زخم معده

به گزارش سایت دیده بان ایران؛ سیاه دانه نام رایج دانه‌های گلی با خواص فوق العاده است که در جنوب اروپا، خاورمیانه و جنوب غربی آسیا می‌روید. این گیاه به نام‌های دیگر مانند زیره سیاه و گشنیز رومی نیز شناخته می‌شود.

این گل شفابخش (Fennel flower) گیاه بومی آسیا و مدیترانه است که قدمتی هزاران ساله دارد. مردم بیش از ۲۰۰۰ سال است که از این دانه برای تولید دارو استفاده می‌کنند. حتی آثاری از آن در مقبره‌ی پادشاهان مصر نیز کشف شده است!

از لحاظ تاریخی، این گیاه را برای سردرد، دندان‌درد، گرفتگی بینی و درمان کرم‌های روده استفاده می‌کردند. همچنین برای آبسه و درمان انگل‌ها نیز مورداستفاده قرار می‌گرفت.

در این مقاله به بررسی سیاه دانه، خواص، عوارض جانبی، تداخلات دارویی و نحوه مصرف آن می‌پردازیم. همچنین می‌توانید از طریق ویزیت آنلاین طب سنتی با بهترین متخصصان در این زمینه صحبت کنید.

سیاه دانه چیست؟

سیاه دانه یا سُنیز (Nigella Sativa) گیاه گل‌داری است که در مدت یک سال بالغ می‌شود. این گیاه در اروپای شرقی، غرب آسیا، بلغارستان، رومانی، قبرس، عراق، ترکیه و ایران رشد می‌کند. البته امروزه در کشورهای دیگری از اروپا و آسیا هم می‌روید.

گل‌های آن ظریف و معمولاً به رنگ آبی و سفید کم‌رنگ و دارای پنج تا ده گلبرگ است. میوه آن یک کپسول بزرگ و متورم است که درون آن تعداد بسیار زیادی بذر یا دانه وجود دارد. این دانه‌ها را به‌عنوان دارو یا ادویه استفاده می‌کنند.

ارزش غذایی سیاه دانه

در سیاه دانه مواد مفید بسیار زیادی وجود دارد. یک قاشق غذاخوری آن حاوی مواد زیر است:

کالری: ۴۵

پروتئین: ۰ گرم

چربی: ۵ گرم

کربوهیدرات: ۰ گرم

فیبر: ۰ گرم

سیاه دانه منبع خوبی از:

• کلسیم
• آهن
• فلز روی
• مس
• تیامین
• نیاسین
• فسفر
• اسیدفولیک

فواید دارویی این گیاه، عمدتاً به دلیل ترکیب فعال اصلی آن به نام تیموکینون (Thymoquinone) است. این ماده، خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی و سایر فواید درمانی را دارد . این مواد از بدن در برابر آسیب سلولی و بیماری‌های مزمن محافظت می‌کند.

سیاه دانه برای آسم

تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف گیاهِ سیاه دانه از طریق دهان، باعث درمان سرفه، خس‌خس سینه و بهبود عملکرد ریه در افراد مبتلا به آسم می‌شود. بااین‌حال ممکن است این گیاه به‌اندازه داروهای تئوفیلین   (Theophylline)  و سالبوتامول (Albuterol) مؤثر نباشد.

سیاه دانه و تب یونجه

یکی از خواص روغن سیاه دانه، درمان تب یونجه است. تحقیقات نشان می‌دهد که ویتامین E، بتاکاروتن و بیوتین (Carotene – Biotin)  ممکن است علائم آلرژی را در افراد مبتلا به تب یونجه بهبود بخشد.

خواص سیاه دانه در تشنج (صرع)

مصرف خوراکی این گیاه در هر هشت ساعت به مدت چهار هفته، تعداد حملات تشنج را در کودکان مبتلا به صرع کاهش می‌دهد.

سیاه دانه برای کلسترول بالا

شواهد در مورد اثربخشی سیاه دانه برای کلسترول بالا متناقض است. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف سیاه دانه‌ی کامل و له شده (۱ گرم دو بار در روز، قبل از غذا به مدت ۴ هفته) باعث کاهش کلسترول می‌شود.

خواص سیاه دانه برای فشار خون بالا

طبق نظر متخصص طب سنتی، مصرف عصاره این گیاه دو بار در روز به مدت هشت هفته، کمی فشارخون را در برخی افراد کاهش می‌دهد.

خواص سیاه دانه برای سندرم متابولیک

مصرف سیاه دانه دو بار در روز به مدت شش هفته ممکن است کلسترول تام، لیپوپروتئین (Lipoprotein) و سطح قند خون را در افراد مبتلا به سندروم متابولیک کاهش دهد.

خواص سیاه دانه برای ترک اعتیاد

استفاده‌ی عصاره این گیاه به صوررت خوراکی سه بار در روز به مدت دو هفته، ممکن است علائم ترک مواد مخدر را کاهش دهد.

سیاه دانه برای گلودرد و لوزه‌های متورم

تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که مصرف ترکیبی از چانکا پیدرا (chanca Piedra) و سیاه دانه به مدت هفت روز، درد را در افراد مبتلا به گلودرد تسکین می‌دهد.

خواص سیاه دانه برای سرفه

مصرف خوراکی این گیاه همراه با بعضی داروهای دیگر، می‌تواند باعث بهبود سرفه و گرفتگی سینه شود. این گیاه عملکرد ریه را تقویت می‌کند.

خواص سیاه دانه برای پوست صورت و بدن

یکی از خواص روغن سیاه دانه، بهبود علائم خارش یا التهاب پوست است. بااین‌حال استفاده از پمادِ روغن این گیاه به مدت ۴ هفته، خارش یا شدت بیماری را کاهش می‌دهد.

سیاه دانه برای بیماری اعصاب

اختلالات عصبی مانند افسردگی از شایع‌ترین بیماری‌ها در سطح جهان است. این بیماری عمدتاً تحت‌تأثیر فعالیت کم در انتقال‌دهنده‌های عصبی به وجود می‌آید.

استرس به‌عنوانِ شروع‌کننده‌ی بیماری افسردگی، شناخته می‌شود و این مسئله چیزی است که پزشکان طب سنتی در مراجعین خود مشاهده کرده‌اند.

در میان گیاهان داروییِ امیدوارکننده، سیاه دانه با پایه تاریخی و مذهبی برای مدیریت افسردگی و بسیاری از اختلالات عصبی دیگر، مفید است.

خواص سیاه دانه قبل از خواب

این گیاه یک درمان‌کننده طبیعی خواب است که باعث بهبود اختلالات خواب می‌شود. افراد مبتلا به بی‌خوابی می‌توانند یک ساعت قبل از خواب، یک قاشق چایخوری عسل و سیاه دانه را مصرف کنند.

خواص سیاه دانه برای اسهال

خواص ضدالتهابی روغن سیاه دانه به کاهش علائمی مانند سوءهاضمه، حالت تهوع، نفخ، استفراغ، اسهال یا یبوست کمک می‌کند.

خواص سیاه دانه برای لاغری

زمانی که این گیاه به‌عنوان مکمل مصرف شود، می‌تواند برای مبارزه با چاقی و اختلالات متابولیک به افراد کمک کند. مطالعات اخیر نشان داده است که استفاده از آن به‌عنوان مکمل ممکن است وزن بدن را کاهش دهد.

امّا برای دریافت اطلاعات بیشتر باید به دکتر تغذیه یا متخصص تغذیه آنلاین مراجعه کنید.

خواص سیاه دانه برای چشم

روغن این گیاه سرشار از اسید اولئیک(امگا ۹) و اسید لینولئیک (امگا ۶ ) است. محتوای درون این گیاه آن را به یک آنتی‌اکسیدان قوی تبدیل می‌کند.

خواص ضدالتهابی قوی و میزان بالای ویتامین E  موجب کاهش سیاهی زیر چشم می‌شود.

خواص سیاه دانه برای زخم معده

سیاه دانه به طور قابل‌توجهی از ایجاد زخم معده‌ی ناشی از نکروز جلوگیری می‌کند. همچنین شدت زخم معده و ترشح اسید معده را بهبود می‌دهد.

خواص سیاه دانه برای زانو درد

یک مطالعه کوچک نشان داده که مصرف روزانه روغن این گیاه، ممکن است تورم و سفتی مفاصل را کاهش دهد.

خواص سیاه دانه برای مو

خواص سیاه دانه برای سفیدی مو از هیچ‌کس پنهان نیست. برخی دیگر از فواید روغن این گیاه برای مو عبارت‌اند از:

• کاهش ریزش مو

• تقویت پوست سر

• تحریک رشد مجدد مو

• حالت‌دهنده و نرم‌کننده

• بهبود گردش خون در ناحیه سر

نکته: تمام موارد گفته شده در بالا باید به تجویز دکتر طب سنتی مصرف شود. برای دسترسی سریع‌تر به متخصصین این رشته، می‌توانید از ویزیت آنلاین استفاده کنید.

عوارض سیاه دانه

اگر سیاه دانه به‌صورت خوراکی در مقادیر کم، ‌مصرف شود (مانند طعم‌دهنده برای غذاها) احتمالاً برای اکثر افراد بی‌خطر است.

روغن این گیاه و عصاره آن در صورت استفاده کوتاه‌مدت و طبق نظر پزشک، مشکلی ایجاد نمی‌کند. درحال حاضر، اطلاعات زیادی در مورد بی‌خطر بودن مصرف بیشتر آن وجود ندارد.

به هر حال، موارد احتیاطی را در ادامه عنوان می‌کنیم.

مصرف سیاه دانه در بارداری و شیردهی

به نظر می‌رسد که سیاه دانه در مقادیر کم و غذایی، در دوران بارداری بی‌خطر باشد. امّا مصرف مقادیر بیشترِ دارویی، احتمالاً خطرناک است.

این گیاه می‌تواند باعث کُند شدن یا جلوگیری از انقباض رحم شود.

اطلاعات زیادی در مورد ایمن بودن مصرف این گیاه در دوران شیردهی وجود ندارد؛ بنابراین بهتر است از مصرف آن خودداری کنید.

مصرف سیاه دانه در کودکان

تحت هیچ شرایطی نباید به کودکان بیشتر از مقادیر توصیه شده، سیاه دانه بدهید.