علائم بیماری دیابت بی مزه چیست؟ رژیم غذایی ضروری برای درمان دیابت

به گزارش سایت دیده بان ایران؛ دیابت بی مزه یک بیماری نادر است که علت آن اختلال در غده هیپوفیز یا در کلیه‌ها می‌باشد که در این حالت هورمون آنتی‌دیورتیک وجود ندارد و یا کلیه‌ها قادر به پاسخ به این هورمون نمی‌باشند (دیابت بی‌مزه نفروژنیک)، اما در دیابت ملیتوس هورمون انسولین به اندازه کافی ترشح نمی‌شود و یا سلول‌های بدن قادر به پاسخگویی به این هورمون نمی‌باشند که علت آن می‌تواند ارثی، استرس، چاقی و بارداری و یا استفاده از داروها باشد.

هر دو نوع دیابت همراه با احساس تشنگی ، پرادراری و پرنوشی می‌باشند، اما در دیابت بی‌مزه حجم ادرار بیشتر بوده و ادرار فرد رقیق‌تر و تقریباً بی‌رنگ است.

علائم دیابت بی مزه

نشانه‌های اصلی دیابت بی‌مزه عبارت‌اند از تشنگی بیش از اندازه و تکرر ادرار رقیق شده. بسته به شدت اختلال و پیشرفت آن، میزان ادرار دفع شده در طول روز، در‌صورتی‌که میزان مایعات نوشیده‌شده زیاد باشد، ممکن است حتی از پانزده لیتر هم بیشتر شود. این در حالی است که میزان ادرار دفع‌شده توسط یک فرد بالغ در حالت معمول، روزانه به چیزی حدود سه لیتر می‌رسد.

از دیگر نشانه‌های دیابت بی مزه می‌توان به بیدار شدن‌های شبانه به‌منظور دفع ادرار و شب‌ادراری اشاره کرد.

نشانه‌های این اختلال در نوزادان و کودکان کمی متفاوت است و از جمله نشانه‌های رایج این سنین می‌توان به ایراد گرفتن بی‌دلیل یا گریه‌های طولانی، مشکل در خوابیدن، تب، حالت تهوع، اسهال، تأخیر در رشد و کاهش وزن اشاره کرد.

بهترین زمان برای مراجعه به پزشک

بهترین زمان برای مراجعه به پزشک وقتی است که دو نشانهٔ رایج دیابت بی مزه، یعنی عطش بیش از حد و تکرر ادرار را مشاهده کنید.

درمان دیابت بی مزه

درمان دیابت بی مزه بیش از هر چیز به نوع آن بستگی دارد. در بخش‌های پیشین مقاله انواع دیابت بی مزه به همراه توضیح مختصری دربارهٔ هر یک عنوان شد. در این بخش قصد داریم شما را با شیوه‌های درمانی رایجی آشنا کنیم که معمولا برای هر یک از انواع دیابت بی مزه به کار گرفته می‌شوند:

• دیابت بی مزهٔ مرکزی: علت اصلی این نوع از دیابت بی مزه نبودِ هورمون وازوپرسین (یا آنتی‌دیورتیک یا ضدادراری) است. به همین خاطر معمولا برای درمان آن از هورمون ساختگی‌ای به نام دسموپرسین استفاده می‌کنند که کارکردی مشابه با هورمون وازوپرسین دارد. برای دریافت این هورمون ساختگی می‌توان از اسپری بینی، قرص یا تزریق استفاده کرد.

هورمون دسموپرسین از میزان ادرار دفع‌شده در طول روز کم می‌کند و آن را به حالت طبیعی برمی‌گرداند. اگر علت ابتلا به دیابت بی مزهٔ مرکزی، نابه‌هنجاری در غدهٔ هیپوفیز یا هیپوتالاموس باشد (برای مثال به وجود آمدن تومور مغزی)، پزشک متخصص ابتدا اقدام به برطرف کردن آن نابه‌هنجاری خواهد کرد.

دسموپرسین را باید به اندازهٔ نیاز مصرف کرد، چراکه در بیشتر موارد کمبود هورمون وازوپرسین مطلق نیست و میزان هورمون تولیدشده در بدن هر شخص ثابت نیست و ممکن است از روزی به روز دیگر تغییر کند.

دریافت بیش از اندازهٔ هورمون دسموپرسین ممکن است به ذخیرهٔ بیش از حد آب در بدن و کاهش سطح سدیم موجود در جریان خون بینجامد. از جمله نشانه‌های کمبود سدیم خون می‌توان به رخوت، سردرد، حالت تهوع و در موارد جدی‌تر تشنج اشاره کرد.

اگر دیابت بی مزهٔ مرکزی چندان جدی نباشد، می‌توان به افزایش میزان مایعات دریافتی در طول روز اکتفا کرد.

• دیابت بی مزهٔ نفروژنیک یا کلیوی: این نوع از دیابت بی مزه به واسطهٔ عدم پاسخ‌دهی مناسب کلیه‌ها به هورمون وازوپرسین شکل می‌گیرد. بنابراین استفاده از هورمون دسموپرسین برای درمان آن مناسب نخواهد بود. به‌جای آن ممکن است پزشک متخصص رژیم غذایی کم‌نمکی را پیشنهاد کند که به‌وسیلهٔ آن بتوان میزان ادرار تولیدشده توسط کلیه‌ها را کاهش داد. همچنین میزان آب نوشیده‌شده در طول روز هم باید افزایش یابد تا از بروز کم‌آبی بدن پیشگیری شود.

از داروی هیدروکلروتیازید (به‌تنهایی یا در کنار داروهای دیگر) هم برای بهبود علائم بیماری استفاده می‌شود. با وجود اینکه هیدروکلروتیازید به‌عنوان دارویی شناخته می‌شود که میزان ادرار دفع‌شده را افزایش می‌دهد (یا داروی دیورتیک)، برای افراد مبتلا به دیابت بی مزهٔ نفروژنیک می‌تواند کارکردی وارونه داشته باشد و میزان ادرار دفع‌شده‌شان را کم کند.

درصورتی‌که مصرف دارویی بخصوص عارضه‌ای به همراه داشته باشد، شاید بتوان با قطع مصرف آن شرایط را بهبود بخشید. البته مشخصا سرخود نباید مصرف دارو را قطع کرد و بهتر است با پزشک متخصص در مورد آن مشورت شود.

• دیابت بی مزهٔ بارداری: هنگام تشخیص این نوع از دیابت بی مزه هم در بیشتر موارد مصرف هورمون ساختگی دسموپرسین تجویز می‌شود. البته در برخی موارد نادر، بیماری به‌واسطهٔ ناهنجاری در مکانیسم تشنگی شکل می‌گیرد. در این موارد، شیوهٔ درمانی متفاوت خواهد بود و دیگر از هورمون دسموپرسین استفاده نخواهد شد.

• پلی دیپسیای اولیه: شیوهٔ درمانی مشخصی برای این نوع از دیابت بی مزه تعریف نشده است و تنها کاری که می‌توان کرد، کاهش میزان مایعات دریافتی در طول روز است. البته اگر بیماری ریشه در اختلالات روحی‌روانی داشته باشد، می‌توان با درمان آن‌ها نشانه‌های بیماری را تا حدودی تخفیف داد.

تغییر در سبک زندگی به‌منظور بهبود نشانه‌های دیابت بی مزه و درمان‌های خانگی آن

اگر از دیابت بی مزه رنج می‌برید بهتر است:

• از بروز کم‌آبی جلوگیری کنید: تا زمانی که داروهای خود را به‌موقع مصرف کنید و هنگام از بین رفتن اثر داروها به آب دسترسی داشته باشید، هیچ مشکل جدی‌ای برای‌تان پیش‌آمد نخواهد آمد. بنابراین بهتر است همیشه بطری آب همراه داشته باشید و تعدادی داروی اضافی در کیف دستی یا جایی دیگر قرار دهید (در مدرسه، محل کار، یا هر جای دیگری که می‌روید) تا در مواقع ضروری استفاده کنید.

• از دستبند طبی هشداردهنده استفاده کنید یا در کیف پول خود کارت طبی هشداردهنده قرار دهید: درصورتی‌که سلامتی‌تان به خطر بیفتد یا شرایط اورژانسی پیش بیاید، این گونه دستگاه‌ها به‌سرعت هشدار می‌دهند و افراد متخصص را از نیاز شما به تدابیر ویژهٔ درمانی آگاه می‌کنند.

برنامه غذایی درمان دیابت 

برنامه ریزی غذایی برای دیابت و تغذیه افراد دیابتی باید به گونه ای باشد که ضمن حفظ قند خون در محدوده طبیعی همه ی گروه های غذایی به بدن برسد.

اگر فرد اضافه وزن دارد وزن خود را کم کند و اگر متناسب است تناسب اندام خود را حفظ نماید.

فیبر موجود در تمامی سبزیجات می تواند قند خون بالا را مهار کند.

هویج یکی از منابع طبیعی غنی از بتاکاروتن است که می تواند خطر ابتلا به دیابت را کاهش داده و قند خون را تنظیم کند.
کلم بروکلی نیز سرشار از کروم است و در درازمدت نقشی اساسی و مهم برای تنظیم قند خون دارد.

لبنیات سرشار از پروتئین و کلسیم هستند و می توانند به کاهش وزن کمک کنند و البته حتماً این را می دانید که باید از نوع کم چربشان استفاده نمایید. لبنیات مقاومت در برابر انسولین را هم کاهش می دهند.

روغن زیتون حاوی ترکیباتی ضدالتهاب و قوی است.

چربی خوب روغن زیتون سبب افزایش مقاومت بدن در برابر انسولین نشده و حتی این مقاومت را کاهش می دهد. روغن زیتون همچنین کند کننده هضم غذا است و باعث وارد شدن تدریجی قند به خون می شود.

مصرف کره بادام زمینی می تواند اشتها را کور کرده و سبب سیری بیشتر در فرد دیابتی شود.

در ضمن کره بادام زمینی غنی از چربی های غیراشباع است که می تواند قندخون را تنظیم کند.

بامیه انتخابی عالی برای دیابتی ها به شمار می رود چرا که فیبر موجود در بامیه به حفظ قند خون کمک می کند. همچنین سرعت جذب قند را کاهش می دهد.