تاب آوری در جامعه بحران زده

حمیده آزاد، روانشناس در یادداشتی که در اختیار تحریریه سایت دیده بان ایران قرار داده به تحلیل رفتار جامعه ایران در زمان شیوع کرونا و تاب آوری جوامع بحران زده پرداخته است

متن یادداشت را در ذیل بخوانید:

تاب آوری ظرفیت بازگشتن از دشواری پایدار و ادامه دار و توانایی در ترمیم خویشتن است. این ظرفیت انسان می تواند باعث شود تا او پیروزمندانه از رویدادهای ناگوار بگذرد و علیرغم قرار گرفتن در معرض تنش های شدید، شایستگی اجتماعی، تحصیلی و شغلی او ارتقا یابد. تاب آوری نوعی ویژگی است که از فردی به فردی دیگر متفاوت است ومی تواند به مرور زمان رشد کند یا کاهش یابد و براساس خود اصلاح گری فکری و عملی انسان، در روند آزمون و خطای زندگی شکل می گیرد

احتمالا تا به حال این سؤال به ذهنتان رسیده که چرا برخی افراد در برخورد با عوامل استرس زا انعطاف پذیری خاصی دارند و خم به ابرو نمی آورند ولی بعضی های دیگر برای مقابله با چنین عواملی مشکل دارند؟ و این که ویژگی های این افراد آموختنی است یا ارثی؟

تاب آوری کرونا این روزها به دغدغه مهمی برای شهرها و کشورهای دنیا  تبدیل شده است؛ به طوری که بررسی روانشناختی این پدیده حائز اهمیت است.

شهرهای تاب آور،توانایی مقاومت در مقابل انواع بحران های احتمالی از جمله فجایع طبیعی مانند :زلزله، سیل و بحران های بهداشتی و حتا بحرانهای اقتصادی   ملی و جهانی مانند کمبود منابع انرژی، آبی و غذایی را دارند.

علاوه بر تعریف روانشناختی این مفهوم

سازمان های جهانی ،تاب‌آوری را به عنوان ظرفیت افراد، جوامع، نهادها، مشاغل و سیستم‌های یک شهر برای تحمل تنش‌ها و شوک‌ها، انطباق با آنها و در عین حال تداوم زندگی فردی و اجتماعی تعریف می‌کنند.

بروز بحران‌ جهانی  مانند شیوع ویروس کرونا که همه کشورها را درگیر خود کرده، اهمیت پرداختن به شهرهای تاب‌آور را، دوچندان کرده است. تاب آوری به این معناست: از زمانی که بحران شروع می شود تا زمان پایان آن،  امکان بازگشت به شرایط قبل وجود داشته باشد. بر این مبنا  هر چه افت بیشتری  در این بازگشت داشته باشیم، سطح تاب آوری  در جامعه کمتر  می شود و طبیعتا تاب آوری کمی وجود خواهد داشت. مهمتر اینکه هر چه دیرتر به شرایط اولیه بازگردیم، آسیب پذیری بیشتر خواهد بود.در تحقیقاتی که در دوران کرونا در دنیا انجام گرفته نشان میدهد، ارتباط معنا داری   بین موضوع تاب آوری و ریسک  وجود دارد.

این بدان معناست که در مقابله با بحران ها نیاز به کاهش ریسک داریم. ریسک  به معنای مخاطره و در معرض بودن است. در مقابله با بحران ها نیاز به کاهش ریسک داریم. در این اپیدمی جان، خانواده و اقتصاد مردم در معرض خطر قرار گرفته است. هر چه آسیب پذیری مردم در  اپیدمی کمتر باشد، میزان  تاب آوری جامعه بیشتر است. طبق تحقیقات انجام گرفته

 بیشترین عدم تاب آوری مربوط به گروه های پر خطر و آسیب پذیر مانند کودکان، سالمندان، زنان باردار و ... می شود

تاب آوری نشان دهنده قدرت  فیزیکی یک فرد نیست امکان دارد که یک فرد از نظر فیزیکی قوی باشد اما ازنظر تاب آوری ضعیف باشد.

مهمترین مساله‌ای که باید در دوران پساکرونا توسط مسئولان پیگیری شود ایجاد شهرهای تاب‌آور است زیرا شهرهای بزرگ در برابر انواع ویروس و حادثه‌ها آسیب‌پذیرترند. شهر نشینی و زندگی در کلان شهر ها با وجود استرس و اضطراب های ناشی از زندگی شهر نشینی میزان تاب آوری را نسبت به افرادی که در شهرهای کوچک و حتا روستا ها زندگی میکنند کمتر نشان میدهد.

برای تاب‌آور کردن شهرها باید سه مرحله قبل از وقوع  بحران، در بطن  بحران و پس از بحران را مد نظر قرار داد تا مردم در برخورد با بحرانهای روانی و اقتصادی بتوانند به زندگی عادی خود ادامه دهند و همچنین از طریق آموزش در مدارس و شبکه های مجازی و حتا برنامه های تلویزیونی  جامعه را برای رویارویی با چنین بحرانهایی آماده کرد.