تاکید نهادهای علمی و سمن‌های محیط‌زیستی کشور: الزامات زیست‌محیطی «میدان نفتی سهراب» باید اصلاح شود/ بر پیکر نیمه‌جان هورالعظیم تیر خلاص نزنیم
انجمن ملی ارزیابی اثرات محیط‌زیستی ایران، اتحادیه انجمن‌های علمی - دانشجویی محیط‌زیست ایران، شورای هماهنگی و شبکه ملی سازمان‌های مردم‌نهاد محیط‌زیستی و منابع طبیعی کشور، جمعی از اعضای هیات علمی پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی، ۳۰۰ تشکل فعال در حوزه‌های محیط‌زیست و منابع طبیعی کشور و ۱۰۳ نفر از اعضای ذی‌نفوذ جامعه محلی شهرستان‌های دشت آزادگان و هویزه با ارسال نامه‌های جداگانه‌ای به رئیس سازمان محیط‌زیست و رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس، خواستار بررسی و اصلاح شرایط استقرار طرح توسعه میدان نفتی سهراب و الزامات محیط‌زیستی مربوط به آن شدند.
به گزارش سایت دیده بان ایران؛ انجمن ملی ارزیابی اثرات محیط‌زیستی ایران، اتحادیه انجمن‌های علمی - دانشجویی محیط‌زیست ایران، شورای هماهنگی و شبکه ملی سازمان‌های مردم‌نهاد محیط‌زیستی و منابع طبیعی کشور، جمعی از اعضای هیات علمی پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی، ۳۰۰ تشکل فعال در حوزه‌های محیط‌زیست و منابع طبیعی کشور و ۱۰۳ نفر از اعضای ذی‌نفوذ جامعه محلی شهرستان‌های دشت آزادگان و هویزه با ارسال نامه‌های جداگانه‌ای به رئیس سازمان محیط‌زیست و رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس، خواستار بررسی و اصلاح شرایط استقرار طرح توسعه میدان نفتی سهراب و الزامات محیط‌زیستی مربوط به آن شدند.
به گزارش خبرنگار سایت دیده‌بان ایران، در شرایطی که جواد اوجی، وزیر نفت در روز ۱۷ بهمن‌ماه خبر بهره‌برداری از «میدان نفتی سهراب» را در رسانه‌ها اعلام کرد و البته پیگیری‌ها از منابع آگاه در سازمان حفاظت محیط‌زیست نشان می‌دهد که مراسم افتتاح برگزارشده، صرفا مربوط به دو چاه نفتی است که خارج از تالاب هورالعظیم قرار دارند و قبلا مجوز گرفته بودند و هنوز هیچ‌گونه مجوز محیط‌زیستی برای ۳۲ چاه نفتی جدیدی که وزارت نفت اصرار دارد آن‌ها را در دو فاز در قالب «طرح توسعه میدان سهراب» در دل تالاب حفر کند، صادر نشده است، حالا جمعی از اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها، انجمن‌های علمی، تشکل‌های مردم‌نهاد محیط‌زیستی و جوامع محلی استان خوزستان، مخالفت خود را با اجرای این پروژه به روش پیشنهادی وزارت نفت یعنی خشکاندن بخش‌هایی از تالاب هورالعظیم اعلام کرده‌اند.
در همین راستا، انجمن ملی ارزیابی اثرات محیط‌زیستی ایران، اتحادیه انجمن‌های علمی - دانشجویی محیط‌زیست ایران، شورای هماهنگی و شبکه ملی سازمان‌های مردم‌نهاد محیط‌زیستی و منابع طبیعی کشور، جمعی از اعضای هیات علمی پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی، ۳۰۰ تشکل فعال در حوزه‌های محیط‌زیست و منابع طبیعی کشور و ۱۰۳ نفر از اعضای ذی‌نفوذ جامعه محلی شهرستان‌های دشت آزادگان و هویزه، یعنی شهرهایی که در حاشیه تالاب هورالهویزه یا همان تالاب هورالعظیم واقع شده است، با ارسال نامه‌های جداگانه‌ای به علی سلاجقه، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان محیط‌زیست و سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس شورای اسلامی خواستار بررسی و اصلاح ضوابط زیست‌محیطی طرح توسعه میدان نفتی سهراب شده‌اند.
متن این نامه‌ها به شرح زیر است:
«همانگونه که مستحضرید، تالاب «هورالعظیم» به عنوان آخرین بازمانده تالاب‌های بین‌النهرین، در جنوب غرب کشور و در استان خوزستان واقع شده که یک سوم از مساحت این تالاب مرزی با وسعت ۳۰۰ هزار هکتار در ایران و دو سوم آن در کشور عراق قرار دارد. متاسفانه این تالاب ارزشمند در دهه‌های اخیر با چالش‌های عدیده‌ای همچون جنگ تحمیلی و احداث سد کرخه و بهره‌برداری از میادین نفتی متعدد مواجه بوده است. هم‌اکنون ۵ میدان نفتی شامل «آزادگان شمالی»، «آزادگان جنوبی»، «یاران شمالی»، «یاران جنوبی» و «سهراب» در این تالاب فعالیت دارند و توسعه گسترده فازهای بعدی میادین نفتی فوق در حال پیگیری است.
این توسعه‌های نامتوازن سبب بروز تخریب‌های گسترده‌ای نظیر استحصال اراضی تالابی، احداث جاده‌های متعدد و غیراستاندارد، تغییر در سطح تراز هیدرولوژیک و تکه‌تکه شدن بستر زیستگاه تالابی شده است. همچنین برداشت منابع قرضه از خاک تالاب، تخلیه پسماند، انجام حفاری‌های نفتی، ورود مواد شیمیایی و نفتی به تالاب، برداشت آب جهت عملیات حفاری، تخلیه گل حفاری در اراضی تالابی، عبور خطوط برق غیراستاندارد، انسداد و ممانعت از آبگیری تالاب و نشت نفت از لوله‌های انتقال، از جمله عواملی است که نه تنها حیات تالاب بلکه معیشت و رفاه جوامع محلی این منطقه را به خطر انداخته و موجب کاهش جمعیت حیات وحش و تنوع زیستی در محدوده حفاظت‌شده تالاب «هورالعظیم» شده است. افزایش حجم آتش‌سوزی‌ها و کانون گرد و غبار در قسمت جنوبی تالاب نیز از دیگر پیامدهای ناشی از بهره‌برداری غیراصولی از این منطقه به منظور استحصال سوخت‌های فسیلی است.
متاسفانه تا کنون ۳۰۰ حلقه چاه در این محدوده حفاری و اجرا شده و مقرر است که در میدان آزادگان جنوبی حداقل ۴۲۰ حلقه چاه نفت دیگر نیز حفاری شود. لازم به ذکر است این روند توسعه و وقوع تغییرات گسترده، با مجوزهای محیط‌زیستی صادره از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز در مغایرت است. در این میان در روزهای اخیر، طرح توسعه میدان نفتی «سهراب» موجب افزایش نگرانی‌ها شده است.
با توجه به مفاد مندرج در گزارش ارزیابی اثرات محیط‌زیستی این میدان نفتی، به نظر می‌رسد بهره برداری از این میدان نفتی، تیر خلاصی بر پیکر نیمه‌جان تالاب هورالعظیم خواهد بود.
در ادامه به برخی از دلایل این توسعه نامتوازن اشاره شده است:
۱- جانمایی طرح توسعه میدان نفتی «سهراب» در قسمت شمالی تالاب (حوضچه شماره یک) صورت گرفته است که با توجه به کلیه مستندات موجود، این محدوده تقریبا تنها قسمت بکر باقیمانده از تالاب است که محل ورود انشعابات رودخانه کرخه (هوفل و نیسان) به تالاب بوده و قسمت عمده آبگیری تالاب از طریق این انشعابات انجام می‌شود. لازم به توضیح است که در گزارش ارزیابی اثرات محیط‌زیستی این طرح درخواست خشک کردن ۱۸ هکتار از این محدوده مطرح شده و اعلام شده است که لوله‌های انتقال نفت در ۷ نقطه با انشعابات رودخانه کرخه تقاطع دارند؛ بنابراین حفر ۲۰ حلقه چاه در فاز اول و ۱۲ چاه در فاز دوم عملا این محدوده از تالاب را با تهدید جدی روبه‌رو خواهد کرد.
۲- جانمایی طرح با ضوابط استقرار واحدهای صنعتی و خدماتی مصوب سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ در تناقض است.
۳- برخلاف اثرات قابل توجهی که این طرح بر تالاب «هورالعظیم» دارد، در گزارش ارزیابی اثرات محیط‌زیستی تهیه‌شده برای طرح، بسیاری از این اثرات با شدت کم و ضعیف برآورد شده است. در حالی که در صورت انجام ارزیابی منصفانه و نزدیک به واقعیت، بسیاری از این اثرات در رده شدید و بسیار شدید قرار دارد که با به‌کارگیری روش ماتریس ایرانی، منجر به رد پروژه خواهد شد.
۴- بهره‌برداری از میادین نفتی در تالاب «هورالعظیم» نقض صریح قانون حفاظت از تالاب‌ها و آیین نامه جلوگیری از تخریب و آلودگی غیر قابل جبران تالاب‌ها است.
۵- طرح‌های توسعه میادین نفتی در محدوده تالاب «هورالعظیم» از جمله طرح‌های بسیار آلاینده و خسارت‌زا به این اکوسیستم تالابی هستند که اثرات و تبعات آن‌ها در سطح ملی و بین المللی قابل توجه است و وفق مکاتبات معاونت حقوقی ریاست جمهور و پیرو بازدید کارشناسان دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست از این تالاب و برآورد خسارات وارده مطابق قانون حفاظت از تالاب‌ها، اهمیت نحوه مدیریت این حجم از فعالیت‌ها و کاهش اثرات آن به شدت احساس می‌شود.
در این زمینه انجام چند اقدام به شرح زیر ضروری به نظر می‌رسد:
۱- برآورد ارزش‌های اکولوژیک تالاب و ورود آن‌ها به تحلیل‌های هزینه – منفعت طرح توسعه بهره‌برداری از میدان نفتی سهراب
۲- برآورد میزان کل خسارات اکولوژیک وارده به تالاب در راستای تنویر افکار عمومی
۳- بازبینی گزارش ارزیابی اثرات محیط‌زیستی میدان نفتی سهراب توسط متخصصان بی‌طرف دانشگاهی
۴- انجام ارزیابی اثرات اجتماعی ناشی از اجرای طرح توسعه نفتی سهراب در محدوده مطالعاتی
۵- برآورد میزان تاب‌آوری تالاب هورالعظیم به‌منظور شناسایی آستانه‌های بحران این تالاب ارزشمند و استراتژیک.»
