اختلاف در جمهوری آذربایجان بر سر نتیجه جنگ قره‌باغ/ حکومت آذربایجان: ما قره باغ را تصرف کردیم/ مخالفان: چیزی را نگرفتید، روسیه را حاکم بر منطقه کردید

بر اساس این توافق، نیروهای ارمنی باید از سه منطقه که از سال ۱۹۹۴ در اشغالشان بوده است خارج شوند، و جمهوری آذربایجان نیز بخش‌هایی از قره‌باغ و نواحی اطرافش را که در این جنگ گرفته، نگه می‌دارد. ارمنستان همچنین باید از دالان لاچین که مسیر ارتباطی مهمی بین ارمنستان و قره‌باغ است صرف نظر کند. حدود ۲ هزار نیروی پاسدار صلح روس برای نظارت بر این توافق در منطقه مستقر می شوند.

سه واکنش مختلف در جمهوری آذربایجان

کرامت بویوکل، نویسنده مخالف حکومت آذربایجان، می‌گوید که سه واکنش مختلف نسبت به نتیجه جنگ در بین مردم دیده می‌شود. بعضی‌ها خوشحالند چون فکر می‌‌کنند کشورشان قره‌باغ را پس گرفته است، بعضی دیگر می‌دانند که قره‌باغ پس گرفته نشده است اما مشکلی با آن ندارند و خوشحالند، و گروه سوم شامل کسانی می‌شود که نمی‌توانند خوشحال باشند چون می‌دانند که هدف "این توافق نه اخراج  سربازان ارمنی از قره‌باغ، بلکه دعوت خرس (روسیه)" به منطقه جنگی است.

او می‌گوید جمهوری آذربایجان در واقع نتوانسته است قره‌باغ را پس بگیرد و دلیل خوشحالی درک اشتباه از واقعیت است، در حال که ارمنستانی‌ها دارند بابت از دست دادن قره‌باغ شیون و زاری می‌کنند.

به گفته آقای بویوکل "روسیه کاری کرده است که مردم به دلیل اشتباه گریه می‌کنند و به دلیل اشتباه خوشحالی."

"پیروزی بزرگ"

دیگر مفسران "پیروزی" جمهوری آذربایجان را تحسین کرده‌اند و روسیه را به خاطر منع باکو از تصرف کامل قره‌باغ مقصر می‌دانند.

توفیق شاه‌مرادف، گزارشگر امور نظامی، می‌گوید کشورش "پیروزی بسیار بسیار بزرگی کسب کرد که مقیاسش واقعا قابل سنجش نیست".

او می‌گوید جمهوری آذربایجان "درسی به ارمنی ها داد که تا قرن‌ها یادشان نخواهد رفت" و کشورش ظرف ۴۰ روز مناطقی را پس گرفت که در اوایل دهه ۱۹۹۰ ظرف ۴ سال از دست داده بود.

او الهام علی‌اف، رئیس‌جمهوری آذربایجان، را به خاطر این "موفقیت" می‌ستاید و می‌گوید "ما توانستیم کار غیرممکنی بکنیم. ما حتی در خواب هم نمی‌دیدیم که شوشا را پس بگیریم، ولی گرفتیم."

او در عین حال می‌گوید "واقعیت این است که قره‌باغ مال ماست، هر چند که آن طور که می‌خواستیم نشد" و ارمنستان "مثل همیشه از عمویش روسیه کمک" دریافت کرده بود.

به گفته او "پس گرفتن این اراضی وقتی روسیه و ایران دارند نقشی چنین تهاجمی و برتری‌طلبانه در منطقه ایفا می‌کنند کار راحتی نبود. او همچنین "تشکر مخصوصی" از ترکیه کرد که "تا آخر کنار آذربایجانی‌ها ایستاد".

جوانشیر حسنلی، خبرنگار پژوهشی، نظر مشابهی دارد و می‌گوید "پیروزی ما قطعا از این کاملتر نمی‌توانست باشد... بخش بزرگی از وطنمان آزاد شده است. نمی‌توان این دستاورد را کوچک کرد. شکی نیست که در جایی که امپراتوری روسیه منافعی دارد، پیروزی کامل ممکن نیست. من این واقعیت را می‌پذیرم. من حق ندارم بابت این توافق از دولت انتقاد کنم، هیچ کس دیگری نمی‌توانست در این شرایط دستاورد بیشتری داشته باشد."

او در توضیحات خود می‌گوید که "این روسیه بود که مانع از ورود ارتش به خانکندی (استپاناکرت، مرکز قره‌باغ) شد." او مطمئن است که "وقتی روسیه نهایتا از منطقه خارج شود، جمهوری آذربایجان به حق کامل خود در قره‌باغ خواهد رسید."

به گفته او "نیروهای پاسدار صلح روس اشغالگرند، چه در قره‌باغ، چه در آبخاز، یا در اوستیای جنوبی یا اوکراین." او همچنین می‌گوید که "وضعیت قره‌باغ همچنان نامشخص است، و پاسخی برای پرسش‌هایی نظیر این که کدام پرچم در مرکز قره باغ به اهتزاز در خواهد آمد یا ارمنی‌های ساکن قره‌باغ چه پاسپورتی خواهند داشت وجود ندارد."

یکی از کانال‌های تلگرامی مطلبی منتشر کرد که گفته می‌شد نوشته یک سرباز است و ظاهرا پاسخی بود به اعتراضاتی که در پی توقف عملیات نظامی در پی تصرف شوشا به دولت شد. این سرباز که می‌گفت در فاصله سپتامبر تا نوامبر ۲۰۲۰ در جبهه بوده است از مردم خواسته بود که در "این پیروزی تاریخی" تردید نکنند و "بابت چیز‌هایی که دارند شاکر باشند."

جمهوری آذربایجان در "مخاطره"

آذر کاظم زاده، خبرنگار و وبلاگ‌نویس تالش‌تبار ساکن آلمان، بابت برپایی جشن و سرور وقتی "هزاران نفر از سربازانمان کشته شده‌اند و پرچم کشور نیز بر فرار قره‌باغ به اهتزاز درنیامده است، و پیروزی تمام و کمال نبوده است" از هم وطنانش انتقاد کرد. او همچنین گفت که "ارتش ارمنستان در خانکندی (استپاناکرت)، خواجه‌لی (آسکران)، آق‌دره (مارتاکرت) و خوجاوند (مارتونی) باقی خواهد ماند" و "نیروهای پاسدار صلح روس بین ارتش ارمنستان و ارتش جمهوری آذربایجان مستقر خواهند شد. واقعیت جز این نیست."

عقیل سمدبیلی، تحلیلگر سیاسی، گفت که توافق ۱۰ نوامبر مانند "مینی زیر پای نسل‌های بعدی" است.

ایلغار محمدف، رهبر حزب مخالف آلترناتیو جمهوری‌خواه، گفت در توافق ۱۰ نوامبر "اختلافات حل‌نشده زیادی" وجود دارد که ممکن است مانع از دستیابی به یک معاهده نهایی و فروپاشی این توافق شود. نتیجه این اتفاق ادامه عملیات‌های نظامی توسط جمهوری آذربایجان برای تصرف اراضی دیگر خواهد بود. او گفت "به همین خاطر باید از تحولات به نفع خودمان استفاده کنیم" و اضافه کرد که بعید می‌داند الهام علی‌اف بتواند "چنین کاری بکند".

"زمان مشخص خواهد کرد"

روزنامه مستقل بیزیم یول گفت که "خیلی از مردم از ورود ارتش روسیه به این کشور نارحتند، و حق دارند که احساس ناکامی کنند. هیچ کس از ورود ارتشی که رد پای خونینش در تاریخ کشور دیده می‌شود خوشحال نیست. اما همه در عین حال الزام ژئوپلیتیک این اتفاق را درک می‌کنند."

این روزنامه در ادامه به تحلیلگرانی در خارج از کشور ارجاع می‌دهد که عقیده دارند ترکیه برنده اصلی جنگ قره‌باغ بوده است و می‌گوید "این مساله از آنچه که ما فکر می‌کنیم پیچیده‌تر است و هنوز برای عزاداری به خاطر ورود روس‌ها به قره‌باغ زود است. زمان مشخص خواهد کرد که این اتفاقی مصیبت‌بار است یه نه. کاری که ما باید بکنیم حمایت از رهبری کشور است، همان کاری که تا امروز کرده‌ایم."

نظرسنجی‌ها

مردم جمهوری آذربایجان در عین حال در نظرسنجی‌های اینترنتی نیز شرکت کرده‌اند.

در یکی از این نظرسنجی‌ها از شرکت‌کنندگان خواسته شده بود درباره ورود نیروهای پاسدار صلح روس به قره‌باغ اظهار نظر کنند. ۴۹ درصد گفته بودند "خیلی بد" است، ۲۲ درصد "بد"، ۲۳ درصد "معمولی"، ۳ درصد "خوب" و ۳ درصد نیز "عالی". در زمان نوشتن این مطلب ۱۵٫۴۰۰ نفر در این نظرسنجی شرکت کرده بودند.

در یک نظرسنجی دیگر، از کاربران پرسیده شده بود که آیا از "شرایط و مقررات توافق ۱۰ نوامبر رضایت دارند یا نه؟" ۵۱ درصد گفته بودند "نه" و ۴۹ درصد گفته بودند "بلی". تا به حال ۴٫۰۰۳ نفر در این نظرسنجی رای داده‌اند.

و در نظرسنجی دیگری از پاسخ‌دهندگان پرسیده شده بود که به نظرشان "ارمنستانی به این توافق پایبند خواهند ماند یه نه؟" ۶۰ درصد شرکت‌کنندگان گفته بودند "نه"، و ۴۰ درصد "بلی". تعداد شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی ۱٫۰۵۴ نفر بود.