آخرالزمان بیروت و پیامدهای سیاسی آن/ نقطه عطف تاریخ لبنان فرا رسیده؟
انفجار بیروت نه تنها بخش بزرگی از شهر بلکه بخشی عظیم از فضای سیاسی کشور را نیز لرزاند. کشوری که در سال گذشته صحنه اعتراضات گسترده ضددولتی بود حالا با فاجعه انفجار بیروت دوباره به انبار باروتی از مردم خشمگین تبدیل شده؛ مردمی که این بار به چیزی جز تغییر کل ساختار سیاسی رضایت نمی‌دهند.
به گزارش دیده بان بان ایران؛ عصر سه‌شنبه ۴ آگوست انفجاری بزرگ بیروت پایتخت لبنان را لرزاند. انفجاری که نزدیک به ۱۶۰ کشته، تعداد زیادی مفقود و چندین هزار بی‌خانمان بر جای گذاشت. انفجار بیروت نه تنها بخش بزرگی از شهر بلکه بخشی عظیم از فضای سیاسی کشور را نیز لرزاند. کشوری که در سال گذشته صحنه اعتراضات گسترده ضددولتی بود حالا با فاجعه انفجار بیروت دوباره به انبار باروتی از مردم خشمگین تبدیل شده. مردمی که این بار به چیزی جز تغییر کل ساختار سیاسی رضایت نمی‌دهند. گاردین در گزارش روز یکشنبه خود به انفجار فاجعه‌بار بیروت و عواقب سیاسی آن پرداخته است.
***
موج اول انفجار شبیه یک حادثه محلی بود: انفجار یک موتور یا تصادف ۲ ماشین. بعد انفجار رعدآسای دوم رسید. موجی مهیب از انرژی که در یک لحظه هوای شهر را فرا گرفت و بعد آن را با وزنی مخرب بازگرداند. تکه‌های آوار در اتاق‌ها پرواز می‌کردند، طاق‌های درها فرو ریختند و وسایل خانه‌ها تبدیل به موشک شدند. همه این اتفاقات به مانند فیلمی با صحنه آهسته در چند ثانیه رخ داد.
آخرالزمان بیروت
پس از آن آبشاری از خرده‌شیشه از خانه‌ها و برج‌ها فرو ریخت. صدها هزار خرده‌شیشه در یک لحظه از آسمان بارید و جان بسیاری از کسانی را که در موج انفجار زنده مانده بودند گرفت. روزها بعد خون‌هایی که بر پیاده‌روها، جاده‌ها و آسفالت خیابان‌ها نقش بسته داستان خود را از مرگ و زندگی در آخرالزمان بیروت روایت می‌کنند.
وقتی بارش خرده‌شیشه‌ها پایان گرفت صدای فریاد شروع شد و مه غلیظ زردرنگی از گرد و خاک و دود و مواد شیمیایی شرق بیروت را پوشاند. عده‌ای فریاد می‌زدند: «بمبی در یک ماشین منفجر شده. اما چرا اینجا؟ چرا انفجار به این شدت بوده؟»
حتی برای شهری که به صحنه‌های پس از انفجار عادت دارد این یک حادثه متفاوت بود. در جاده اشرفیه به سمت اسکله تلی از ماشین‌های منفجرشده و خرده‌شیشه به چشم می‌خورد. یکی از نگهبانان ویلای کارلوس گوسان مدیر نیسان فریاد کشید: «سعد حریری را کشته‌اند.» در حالی که دود زرد و قارچی‌شکل در اسکله در حال متراکم شدن است نگهبان دیگری با اشاره به سمت بندر گفت: «بندر منفجر شده است.»
آشوبی از حرارت، ویرانی، وحشت و ترافیک، حقیقتی تازه را نمایان می‌کرد: «هیچ چیز دیگر شبیه قبل نخواهد شد.»
۲۷۵۰ تن نیترات آمونیوم شهر را ویران کرد
سه‌شنبه شب، وقتی تاریکی بر آنچه از بیروت باقی مانده بود سایه انداخت، علت فاجعه روشن شد: حدود ۲۷۵۰ تن نیترات آمونیوم که در انباری قدیمی در ورودی شهر نگهداری می‌شد.
پنج روز پس از حادثه ابعاد جدیدی از آن نمود یافت. این حادثه بر فهرست شکست‌های حکومتی آشفته افزوده است. حکومتی که به مدت ۶ سال مردمش را در معرض چنین خطر مرگباری قرار داده است؛ محموله نیترات ۶ سال قبل توسط کشتی روسی به بندر آورده شده بود.
در لبنانی که به حادثه خو گرفته هرگز قبل از این، در دوران امپراتوری، جنگ جهانی، تولد پردردسر دولت مدرن، شورش، جنگ داخلی، اشغال یا دولت‌های فاسد بی‌شمار، تصمیم درباره آنچه باید بعد از این اتفاق بیفتد چنین واضح نبوده است. اتفاقی جدید و وحشتناک رخ داده است. زمان حساب پس گرفتن برای مردم لبنان فرا رسیده است.
دولت مقصر است
ندال ایوش ۳۶ساله که کارمند بانکی در بیروت است می‌گوید: «اگر این اتفاق سیستم فاسد لبنان را از بین نبرد، هیچ چیزدیگری نخواهد توانست. چطور ممکن است همان‌هایی که ما را خواب‌زده به سمت آرماگدون فرستادند حالا بخواهند ما را از آن نجات دهند؟»
حکمت عبدالله که مدیر یک مشار املاک است می‌گوید: «وجود انبار آمونیوم نیترات در بندر به مدت چندین سال نشان می‌دهد دلیل خاصی برای این کار در میان بوده. همه نیروهای سیاسی لبنان می‌دانستند این موضوع چقدر مهم است. همه نیروهای سیاسی لبنان می‌دانستند این انبار وجود دارد. آنها دروغ می‌گویند که از این موضوع اطلاعی نداشته‌اند.»
خشم عمومی در لبنان مردم را به این باور رسانده که حادثه ۴ آگوست همان نقطه عطفی است که از قبل پیش‌بینی شده، اما هرگز رخ نداده بود.
نقطه عطف تاریخ لبنان فرا رسیده؟
ترور رفیق حریری در فوریه ۲۰۰۵ نیز چنین تاثیری داشت. حوادث پس از ترور او به خروج نیروهای سوری‌ای انجامید که لبنان را اشغال کرده بودند. افق سیاسی تازه‌ای گشوده شد که نوید حاکمیتی مقتدر و پاسخگو را می‌داد؛ اما در سال‌های بعد با آشوب‌های منطقه، لبنان گروگان درگیری‌های مرزی نیروهای سیاسی باقی ماند. کشوری که تحت سلطه نظام سیاسی اصلاح‌ناپذیر، فاسد و مقروض است.
با ورشکستگی اقتصادی و کاهش ارزش پول ملی مردم لبنان شاهد فقیر شدن بخش بزرگی از جامعه بودند.
نیاز به تغییر در ساختارهای فاسد حکومتی چنان شدید است که در چشم بسیاری از مردم لبنان این بار باید حتماً اتفاقی بیفتد.
لیلا حبیب دانشجوی ۲۲ ساله و معترض لبنانی می‌گوید: «این بار شاید واقعاً قدرت از دست‌شان خارج شود. من این را حس می‌کنم.»
نادی حری یکی از رؤسای گروه «Arab Reform» معتقد است در حال حاضر اولویت با کنار زدن گروههای مافیا است: «برای من تنها سناریوی امیدوارکننده همین است. من امیدوارم که نیروهای سیاسی جدید بتوانند در انتخابات پیروز شوند و دوران جدیدی آغاز شود، اما در حال حاضر اولویت با بیرون راندن مجرمان از سیاست است. قدم بعدی یک دولت موقت است که بتواند به سرعت به فجایع انسانی و اقتصادی رسیدگی کند و زمانی را برای برگزاری انتخابات تحت قانون انتخاباتی جدید تعیین کند. برای این دولت باید زمانی محدود معین شود.»
در حالی که یک هفته متلاطم و تلخ خشم عمومی را در پی داشته، مطالبه استعفای گسترده مسئولان حالا شدت گرفته است. مردم همچنین خواستار بررسی علت حادثه و معرفی مسئولان آن هستند.
دولت باید استعفا کند
ماها یحیی رئیس موسسه «Carnegie Middle East» می‌گوید: «دولت باید استعفا کند. مردم لبنان دیگر هیچ اعتمادی به سیاستمداران ندارند. آنچه اتفاق افتاد یک فاجعه بود. فاجعه‌ای که علتش قصور و کوتاهی دولت، سوءمدیریت و فسادی بود که قلب لبنان را نابود می‌کند. برای جبران این فاجعه گروههای سیاسی باید از دولتی مستقل حمایت کنند، دولتی که مورد اعتماد مردم لبنان باشد و قدرت کافی برای خارج کردن کشور از این سیاهچاله را داشته باشد.»
در شرایط فعلی به نظر می‌رسد استعفای گسترده نماینده‌های پارلمان امری محتمل است. قرار بود روز جمعه یعنی سه روز پس از انفجار بیروت نتیجه دادگاه ترور رفیق حریری اعلام شود. در طول ۱۵ سالی که از ترور رفیق حریری می‌گذرد لبنان حوادث بسیاری را از سر گذرانده، اما هیچ‌کدام آنها شبیه انفجار هفته قبل نبود و به نظر می‌رسد هیچ‌کدام عواقبی مانند انفجار بیروت نیز نداشته است.
امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه ۴۸ ساعت پس از انفجار در یک مایلی محل حادثه، جایی که هیچ سیاستمدار لبنانی به آن نزدیک نشده بود، ایستاد و گفت: «زمان مسئولیت‌پذیری در لبنان فرا رسیده است.»
در حالی که کماکان داوطلبان جوان مشغول تمیزکاری محله «گمیزه» (Gemmayze) هستند، یکی از مغازه‌داران می‌گوید: «اگر آنها تصور می‌کنند می‌توانند از زیر بار مسئولیت این حادثه فرار کنند تنها به این دلیل که مردم در حال کمک به یکدیگر هستند، سخت در اشتباه‌اند. اگر قرار باشد کسب‌وکارم را برای آمدن حکومتی جدی قربانی کنم این کار را خواهم کرد، اما نمی‌پذیرم که همه این اتفاقات بی‌نتیجه بماند.»
منبع: اعتماد آنلاین
