استراتژی واشنگتن ؛ تحریک به خروج ایران از برجام تا سال ۲۰۲۰/ خوابی که ترامپ برای ایران در سال ۲۰۲۰ دیده است

دولت ایالات متحده اعلام کرد ماه آینده معافیت 8 مشتری نفتی ایران از تحریم ها علیه این کشور را تمدید نخواهد کرد، اقدامی که برخی از متحدان کلیدی آمریکا آن را تلاشی برای تحریک ایران به خروج از توافق هسته ای سال 2015 قلمداد کردند.

مایک پومپئو، وزیر امور خارجه ایالات متحده به خبرنگاران گفت: «هدف همچنان ساده است: محروم کردن نظام ایران از درآمدهایی که برای بی ثبات کردن خاورمیانه از آنها استفاده می کند.» اما متحدان اروپایی آمریکا این آخرین اقدام در کمپین اعمال فشار حداکثری دولت دونالد ترامپ را تلاش های فزاینده برای وادار کردن ایران به خروج از توافق هسته ای قلمداد کرده اند که هدف از آن گسترش ائتلاف واشنگتن برای منزوی سازی تهران است که در حال حاضر صرفا از ایالات متحده، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و اسرائیل تشکیل شده است.

یک دیپلمات اروپایی که خواست نامش فاش نشود، گفت: «فکر می کنم هدف [دولت ایالات متحده] دستیابی به یک ائتلاف جهانی علیه ایران است و برای انجام این کار، ایران را به خروج از توافق هسته ای تحریک می کند. تا این لحظه در پیشبرد این هدف کاملا شکست خورده است. اگر هدف [دولت ایالات متحده] تغییر نظام در ایران باشد هم فکر می کنم که شکست بخورد، چراکه به جای تضعیف اصول گرایان، میانه رو ها را نابود می کند.»

به گفته علی واعظ، رئیس گروه بین المللی بحران در امور ایران، دولت ترامپ تصور می کند که برجام تا پیش از انقضای قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد در ماه اکتبر 2020، سقوط خواهد کرد. او به المانیتور گفت: «حس من این است که علت اصلی این رویکرد این واقعیت است که اعمال فشار حداکثری تاکنون نتیجه چندانی نداشته است. ثانیه ها به شمارش در آمده اند و دولت ترامپ می خواهد هر چه در توان دارد برای نابود کردن توافق هسته ای تا پیش از لغو تحریم تسلیحاتی سازمان ملل در اکتبر 2020، انجام دهد.»

پومپئو درباره اینکه هدف از افزایش فشارها علیه ایران برای به صفر رساندن واردات از این کشور بازگرداندن ایران به میز مذاکره درباره توافقی تکمیل تر بوده یا خیر، به وضوح صحبت نکرد و صرفا در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران گفت: «اگر آنها آماده باشند که پای میز مذاکره بیایند، فوق العاده می شود. کمپینی که با خروج رئیس جمهوری از برجام آغاز شد، ادامه خواهد یافت. و ما ائتلافی بزرگ برای این کار تشکیل خواهیم داد که شرکا در حاشیه خلیج فارس، اسرائیل و بسیاری از دیگر کشورها را شامل می شود که برای این هدف با ما همکاری می کنند.» پومپئو گفت که معافیتی که ایالات متحده در نوامبر گذشته برای 8 وارد کننده نفت ایران قائل شده بود، اول ماه مه به پایان می رسد و قرار نیست تجدید شود. 3 تا از 8 مشتری های نفتی ایران که 180 روز معافیت دریافت کرده بودند، یعنی یونان، ایتالیا و تایوان، پیشتر واردات از ایران را به صفر رسانده اند. اما دو وارد کننده اصلی نفت ایران که چین و هند هستند و همچنین ترکیه، کره جنوبی و ژاپن همچنان از این کشور نفت خریداری می کنند.

مولود چاووش اغلو، وزیر امور خارجه ترکیه از اقدام ایالات متحده انتقاد کرد و در توئیتی نوشت که این اقدام به مردم ایران آسیب می رساند: «تصمیم آمریکا برای پایان دادن به معافیت از تحریم های نفتی ایران به صلح و ثبات منطقه خدمتی نخواهد کرد و در عین حال، به مردم ایران آسیب خواهد رساند. ترکیه تحریم های یک جانبه و دستورات درباره نحوه برقراری روابط با همسایگان را رد می کند.»

ریچارد نفیو، مقام پیشین مسئول تحریم های ایران و از مذاکره کننده های هسته ای می گوید که تصمیم دولت ترامپ به خودداری از تجدید معافیت ها چندان جای تعجب ندارد، اما می تواند با واکنشی شدید از سوی مصرف کنندگان نفت ایران مواجه شود: «فکر می کنم در روابط با چین، هندوستان و ترکیه به یک نقطه حساس برسیم.» او که اکنون در دانشگاه کلمبیا کار می کند، افزود اگرچه تصمیم توسط پومپئو اعلام شده، اما ظاهرا این جان بولتون، مشاور امنیت ملی بوده که برای عدم تمدید معافیت ها اعمال فشار کرده است و برخی در وزارت امور خارجه با این تصمیم مخالف بوده اند.

دولت ترامپ ماه گذشته در اقدامی جداگانه به عراق معافیتی 90 روزه از تحریم ها برای واردات برق از ایران اعطا کرد و انتظار می رود که در ارتباط با واردات انرژی افغانستان از ایران هم به طور مشابه استثنا قائل شود. یک مقام دولت ایالات متحده که خواست نامش فاش نشود گفت که مساله معافیت عراق و افغانستان از تحریم ها متفاوت است و از کانال های قانونی متفاوتی صورت گرفته است. ظاهرا پومپئو در این رابطه با عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق و اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان تلفنی گفت و گو کرده است.