تحلیل رادیو ملی آمریکا از سقوط هلی کوپتر رئیسی و همراهان
حادثه سقوط بالگرد حامل ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران و چند مقام ارشد دولتی دیگر در روز یکشنبه جدیدترین سانحه بالگردی معروف در طی سال‌های اخیر است.
به گزارش سایت دیده‌بان ایران؛ اسکات نیومن در یادداشتی در پایگاه خبری رادیو ملی آمریکا، ان پی آر نوشت: حادثه سقوط بالگرد حامل ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران و چند مقام ارشد دولتی دیگر در روز یکشنبه جدیدترین سانحه بالگردی معروف در طی سال‌های اخیر است.
برای خیلی‌ها این سانحه یادآور مرگ کوبی برایانت، ستاره بازنشسته لیگ ان بی‌ای آمریکا، به همراه دختر ۱۳ ساله اش و چند تن دیگر در یک سانحه سقوط بالگرد است که چهار سال پیش اتفاق افتاد. در سال ۲۰۱۸ نیز ویچای سریوادهاناچرابها، تاجر تایلندی که مالک باشگاه فوتبال لسترسیتی انگلیس بود به همراه ۴ نفر دیگر در یک حادثه سقوط بالگرد جان باخت. سال پیش از آن، تروی جنتری، ستاره موسیقی محلی آمریکا در یک سانحه دیگر در نیوجرسی کشته شده بود.
تحقیقات درباره سانحه‌ای که منجر به کشته شدن برایانت و دیگران شد نشان داد که وقتی خلبان به سمت توده‌ای از ابر پرواز کرده، سردرگم شده و تصور کرده بود که در حال بالا رفتن است در حالی که در واقع در حال رفتن به سمت دامنه تپه بوده است. در حادثه منجر به مرگ جنتری هم اشتباه خلبان عامل اصلی سقوط اعلام شد، در حالی که تحقیقات درباره مرگ ویچای نشان داد که بالگرد لئوناردو‌ای دبلیو ۱۶۹ به دلیل عدم عملکرد صحیح پره عقب سقوط کرده است.
نمی‌توان با قطعیت گفت که چه عاملی دلیل اصلی سقوط بالگرد حامل رئیس جمهوری ایران در روز یکشنبه بوده است. اما یک یا چند عامل از عوامل زیر ممکن است در بروز این سانحه نقش داشته باشد.
شرایط بد جوی و هوای ابری
گزارش‌های اولیه از سقوط بالگرد نشان می‌دهد که خلبان در حال پرواز در یک «منطقه مه آلود و کوهستانی در شمال غرب کشور» بوده است. شرایط نامساعد جوی یکی از دلایل عمده سقوط بالگرد‌ها یا هواپیما‌های پره دار به شمار می‌رود. بر اساس تحلیل منتشر شده توسط انستیتوی هوانوردی و فضانوردی آمریکا در سال ۲۰۲۱، در ۲۸ درصد از کل سوانح مرگبار بالگردی، شرایط آب و هوایی یکی از عوامل موثر بوده است.
این تحلیل اظهار می‌دارد: «باد در اکثر سوانح دخیل بوده، اما در موارد نادری منجر به سوانح مرگبار شده است. سطح دید پایین به دلیل نور کم و وجود توده ابر در اکثر سوانح مرگبار مرتبط با وضعیت آب و هوایی، جزء عوامل تاثیرگذار بوده است.»
این گزارش خاطر نشان می‌سازد که بالگرد‌ها «به طور کلی در ارتفاع پایین تری نسبت به هواپیما‌های با بال ثابت پرواز می‌کنند و می‌توانند در مناطقی غیر از فرودگاه‌ها بر زمین بنشینند و بلند شوند؛ بنابراین خلبانان بالگرد به دلیل مشکلات ارتباطی یا پراکندگی پوشش آب و هوایی در آن مناطق و آن ارتفاع دسترسی محدودی به اطلاعات آب و هوایی دارند.»
در ماه فوریه ۵ ملوان نیروی دریایی آمریکا در سانحه برخورد بالگرد سوپر استالیون به کوه‌های اطراف سن دیگو در هوایی طوفانی جان خود را از دست دادند.
بالگرد‌ها از هواپیما‌ها خطرناک ترند
هرچند مقایسه مستقیم سوابق ایمنی وسائل مختلف حمل و نقل با دشواری‌هایی مواجه است، اما براساس تحلیل انجام شده توسط سایت اینترنتی پوینتس گای در سال ۲۰۱۹، پرواز با ایرلاین‌ها به شکل قابل توجهی ایمن‌تر از "پرواز بالگرد‌های غیربرنامه ریزی شده" است. اما پرواز با بالگرد همچنان بسیار ایمن‌تر از سفر با خودرو یا "سفر‌های هوایی عمومی" نظیر پرواز با جت‌های شخصی به شمار می‌رود.
جان گوگلیا، عضو سابق میز ایمنی حمل و نقل ملی آمریکا معتقد است، به دلیل وجود سیستم‌های اتوماتیک، اکثر هواپیما‌ها از تبعات حواس پرتی‌های لحظه‌ای خلبانان مصون هستند، اما هدایت "بالگرد‌ها مستلزم تمرکز بسیار بالایی است... بنابراین گاهی اوقات خلبانان تمرکز خود را از دست می‌دهند و تبعات چنین حواس پرتی‌ای شدید است.»
قدیمی بودن بالگرد سانحه دیده ایرانی
بالگردی که روز یکشنبه در آسمان ایران دچار سانحه شد، بل ۲۱۲ بود که یک نسخه غیرنظامی دو موتوره از بالگرد هوی یو اچ ۱ بود که در جریان جنگ ویتنام و در طی دهه‌های ۱۹۶۰ و ۷۰ میلادی بسیار پر استفاده بود.
داده‌های شبکه ایمنی هوانوردی که سوابق مربوط به سوانح هوایی پرنده‌های مختلف را ثبت و نگهداری می‌کند، نشان می‌دهد که بل ۲۱۲ و نسخه‌های نظامی آن از سال ۲۰۱۷ تاکنون حدود ۳۰ سانحه را تجربه کرده اند که ۸ مورد از آن‌ها منجر به مرگ سرنشینان شده است. بل ۲۱۲ ایرانی احتمالا در دهه ۱۹۷۰ یعنی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی خریداری شده بود.
تحریم‌های آمریکا و دشواری امکان تهیه تجیزات یدکی
پس از سرنگونی رژیم شاه، ایران همچنان به استفاده از بسیاری از هواپیما‌های آمریکایی ادامه داده، اما به دلیل تحریم‌های آمریکا در تامین قطعات یدکی این هواپیما‌ها با دشواری مواجه بوده است.
جواد مشایخ، معاون توسعه اقتصاد دانش بنیان دولت ایران قبلا مدعی شده بود که ایران توانسته به خودکفایی صد درصدی در تامین قطعات یدکی هواپیما دست یابد، اما وی اشاره‌ای به تامین قطعات بالگرد نکرده است.
در یادداشتی که توسط گالف اینترنشنال فوروم به قلم روزنامه نگار ایرانی، کوروش زیابری منتشر شده آمده است: «صنعت هوانوردی ایران به دلیل سال‌ها بی توجهی، سرمایه گذاری پایین و تحریم‌های طاقت فرسا آسیب دیده است» و اینکه «حوادث مکررا اتفاق می‌افتند و استاندارد‌های ایمنی حمل و نقل هوایی پیوسته کاهش یافته است.»
