منافع شورش واگنری‌ها برای بلاروس

به گزارش سایت دیده بان ایران ؛ 

پایگاه "دویچه وله" در تحلیلی به قلم "گرگوری سیمانوفسکی" درباره تاثیرات شورش اخیر گروه واگنر تحت رهبری یوگنی پریگوژین نوشت:

«او (پریگوژین) می‌خواست تمام راه را تا مسکو برود اما در نهایتا به جای مسکو سر از مینسک در آورد. شبه نظامیان شرکت نظامی خصوصی و بدنام واگنر روسیه در مسیر رسیدن به پایتخت این کشور حرکت می‌کردند که خبر جدیدی از سمت دولت بلاروس اعلام شد.

در بیانیه رسمی که دولت بلاروس منتشر کرد نوشته شد: "یوگنی پریگوژین، رئیس گروه واگنر پیشنهاد آلکساندر لوکاشنکو، رئیس جمهور بلاروس را برای متوقف کردن تحرک پرسنل مسلح شرکت واگنر در داخل روسیه و اتخاذ گامهای مضاعف برای کاستن از تنش در وضعیت پذیرفت."

بر اساس گزارشها محل اختفای فعلی پریگوژین هم اکنون نامعلوم است اما گفته شده که او روسیه را به مقصد بلاروس ترک کرده و خروج او از روسیه پایان شورش گروه او را رقم زد.

به نظر می‌رسد لوکاشنکو، رئیس جمهور بلاروس، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه را از بی ثباتی داخلی در بحبوحه جنگ روسیه در اوکراین نجات داد.

دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین گفت، این نهاد از لوکاشنکو به خاطر تلاشهایش قدردانی می‌کند. یک فرمانده ارتش روسیه در تلویزیون این کشور با شور و حرارت بیشتری درباره لوکاشنکو حرف زده و گفت، شایسته است بنای یادبودی برای او در بهترین بخش مسکو ایجاد شود.

اما این روند غافلگیر کننده رخدادها چطور رقم خورده و بلاروس در آینده نزدیک چه نقشی را ایفا خواهد کرد؟

تهدیدی برای قدرت مینسک

در جریان شورش واگنری‌ها روشن شد که لوکاشنکو در کنار پوتین می‌ایستد. این دو رئیس جمهور در جریان این رخداد دست کم دو بار تلفنی گفتگو کردند. منابع در کرملین گفتند، دلیل این که لوکاشنکو پیشنهاد واسطه گری داد این بود که شخصا پریگوژین را برای مدت 20 سال شناخته است. همزمان شورای امنیت بلاروس اعلام کرد، این کشور متحد روسیه باقی خواهد ماند و هر گونه نزاعی در داخل روسیه هدیه‌ای به غرب خواهد بود.

یائوهنی پریهرمان، مدیر اندیشکده "شورای گفتگو درباره روابط بین‌الملل مینسک" اظهار کرد: "لوکاشنکو در جلوگیری از یک بحران بزرگ در روسیه نفع دارد."

او به دویچه وله اظهار کرد، نگرانی بزرگ دولت مینسک احتمال سرایت کردن نزاع در اوکراین به خاک بلاروس است.

تحرکات اخیر یک گروه شبه نظامی مخالفان دولت بلاروس مشهور به "هنگ کالینوسکی"، متشکل از نیروهای داوطلب بلاروسی که در سمت ارتش اوکراین علیه روسیه می‌جنگند ظاهرا نشان می‌دهند که این ترس مینسک موجه است.

در حالی که پریگوژین همچنان به اجرای شورش خود مشغول بود، این گروه شبه نظامی در ویدیویی اعلام کرد، آماده به غنیمت شمردن فرصت و "آزاد کردن بلاروس از دیکاتوری و اشغالگری" هستند.

پریهرمان اظهار کرد: "علاقه لوکاشنکو پیش گیری از رخداد چنین اتفاقی است."

از متقاضی کمک تا ناجی؟

بلاروس و روسیه از سال 1999 و بر مبنای معاهده‌ای متعلق به سال 1997 در ائتلافی تحت عنوان "دولت اتحادیه روسیه و بلاروس" قرار دارند. اما لوکاشنکو در گذشته تلاش کرده سطحی از خودمختاری را حفظ کند.

پریهرمان خاطرنشان کرد: "روابط آنها (پوتین و لوکاشنکو) همیشه کاملا متلاطم بوده و فراز و نشیب‌های زیادی را به خود دیده است."

اما اتکای لوکاشنکو به پوتین از تابستان 2020 و شاید حتی قبل‌تر از آن بیشتر شد. در آن زمان، پس از اعتراضات گسترده‌ای که علیه لوکاشنکو پس از اعلام ادعای تقلب در انتخابات ریاست جمهوری به راه افتاد، هزاران نفر از تظاهرکنندگان خواستار استعفای او شدند. اما کرملین با وعده دادن وام و احتمال مداخله در بلاروس در کنار لوکاشنکو ایستاد.

اولگا کاراچ، فعال حقوق بشر بلاروسی و رئیس یک سازمان فعال حوزه جامعه مدنی بلاروس مشهور به سازمان "خانه ما" می‌گوید، حالا پوتین و لوکاشنکو به اصطلاح نقش‌هایشان را عوض کرده‌اند.

او به دویچه وله بیان داشت: "لوکاشنکو قبل از آن در نقش متقاضی کمک و کسی که توان بازیابی نظم در کشور خودش را با اتکا به خودش نداشت، بود. حالا این پوتین است که توانست با کمک خارجی نظم را بازیابی کند."

کاراچ بر این باور است، رهبر بلاروس از نقطه نظر سیاست داخلی نیز از این تحول سود خواهد برد. در ماه‌های اخیر، گمانه‌زنی‌های زیادی در مورد وخیم شدن وضعیت سلامت لوکاشنکوی 68 ساله وجود داشته است. کاراچ افزود: اما اکنون به نظر می‌رسد اقتدار او به ویژه در دستگاه امنیتی بلاروس افزایش خواهد یافت و این موضوع احتمالا اپوزیسیون بلاروس را نیز تضعیف خواهد کرد.

لوکاشنکو در جریان جنگ روسیه در اوکراین یک متحد وفادار پوتین بوده و به روسیه اجازه شلیک راکت از سمت خاک بلاروس را داده است. کارشناسان زیادی بعد از اعلامیه بلاروس درخصوص اجازه دادن به روسیه برای استقرار تسلیحات هسته‌ای خود در خاکش نتیجه گیری کردند این نشانه دیگری است از اینکه بلاروس در حال تبدیل شدن به یک دولت "رعیت" روسیه است.

پریهرمان، از اندیشکده گفتگو درباره روابط بین‌الملل مینسک اظهار کرد، اما تحولات اخیر می‌توانند جایگاه و نفوذ لوکاشنکو درباره روسیه را تقویت کنند. او بیان کرد: "حالا نقش او در عرصه سیاست خارجی و داخلی روسیه بیشتر خواهد شد. فکر می‌کنم خیلی‌ها در مسکو و در کرملین این موضوع را نپسندند."

سابقه دستگیری مزدوران واگنر در مینسک

اطلاعات چندانی درباره روابط بین لوکاشنکو و پریگوژین وجود ندارد. اما رئیس جمهور بلاروس مسلما تجربه نزاع خودش با گروه واگنر را داشته است. مقام‌های محلی بلاروس اعلام کردند، در ماه ژوئیه 2020 کمی قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری جنجالی بلاروس – 33 عضو گروه واگنر در این کشور به اتهام "رفتار در راستای بی ثبات سازی وضعیت" دستگیر شدند.

بعدا معلوم شد، این دستگیری‌ها حاصل عملیاتی از سوی سرویس مخفی اوکراین بودند. پس از دو هفته، این افراد آزاد و به روسیه بازگردانده شدند.

جزئیات چندانی در مورد مذاکرات چند روز قبل لوکاشنکو و پریگوژین از جمله اینکه پریگوژین در درازمدت در بلاروس بماند یا بعدا این کشور را ترک کند، وجود دارد.

میانجی‌گر احتمالی؟

پریهرمان خاطرنشان کرد: واضح به نظر می‌رسد که لوکاشنکو مزدوری را که در دل خود جای داده از نزدیک تحت نظر بگیرد. پریگوژین نمی‌تواند آنطور که در روسیه توانست جا بیفتد در بلاروس هم خود را جا بیندازد.

حتی اگر لوکاشنکو بعد از این رویدادها اعتباری به دست آورد، باز هم در ادامه به روسیه وابسته خواهد ماند. آرتیوم شرایبمن، تحلیلگر سیاسی بلاروسی، در وب سایت یک رسانه محلی مستقل این کشور تحت عنوان "زرکالو" نوشت: شکل گیری بلاروس بر مبنای شیوه جلو رفتن حکومت روسیه رخ می‌دهد. و امروز حکومت روسیه شدیدترین ضربه سیاسی چند دهه اخیر، اتفاقی که میزان شکنندگی، خصومت داخلی و هرج و مرج در آن را آشکار ساخت، شده است.

بزرگترین امتیاز تحولات اخیر روسیه برای لوکاشنکو این است که دوباره به عنوان یک طرف صحبت شایسته در منطقه ظاهر شده است. آلکسی دانیلوف، دبیر شورای دفاع و امنیت ملی اوکراین، یک روز پس از شورش کوتاه مدت پریگوژین نوشت، این موضوع را رد نمی‌کند که احتمالا لوکاشنکو در صورت برگزاری مذاکرات بین اوکراین و روسیه نقش آفرینی کند.»