سفره تهرانی‌ها کوچکتر شد/ خط فقر ماهانه معاش هر نفر در استان تهران ۴۵۴ هزار تومان
آنطور که کمیته امداد اعلام می‌کند افرادی که می‌توانند تحت حمایت این سازمان قرار گیرند، طیف گسترده‌ای نیستند و شرایط مخصوص به خود را دارند. در مرحله نخست افراد نیازمند با خوداظهاری به کمیته امداد مراجعه می‌کنند که در خوداظهاری الزامی به مراجعه حضوری افراد نیست.
به گزارش دیده بان ایران، خط فقر ماهانه معاش هر نفر در استان تهران نشان می‌دهد تهرانی‌ها در مقایسه با ٦ و ٩ ماه گذشته شرایط سخت‌تری را سپری می‌کنند. خط فقر در شهریور امسال ۴۵۴هزار تومان اعلام شده، این در حالی است که خط فقر برای تامین معاش یک نفر در آذر ماه سال گذشته ۳۴۹ هزار تومان و در اسفند ماه سال گذشته هم ۴۴۶ هزار تومان بوده است.
عدد جدید خط فقر ماهانه معاش در استان تهران، از نتایج تحقیق حسین صمصامی، اقتصاددان درآمده که به تازگی به عنوان قائم‌مقام رئیس کمیته امداد امام خمینی(ره) منصوب شده است. اطلاعات رسیده به «شهروند» نشان می‌دهد این تحقیق در دو سال گذشته درباره جغرافیای فقر در کشور انجام شده و حالا نتایج آن اعلام شده است.
صمصامی دیروز به «ایسنا» گفته که «براساس اعلام بانک مرکزی ۶۲.۵ درصد از تسهیلات بانکی در استان تهران توزیع شده و ۵۴درصد از کل سپرده‌های بانکی هم مربوط به این استان است. به عبارتی دیگر بیش از ۱۹۵۰ میلیارد تومان نقدینگی کشور در استان تهران متمرکز شده است.» همچنین از لحاظ گستردگی فعالیت اقتصادی و جمعیتی، ۲۳ درصد از تولید ناخالص ملی مربوط به استان تهران است و بعد از استان تهران، استان خوزستان با ۱۴ درصد از سهم تولید ناخالص ملی به دلیل تولید نفت در رتبه دوم قرار دارد. خط فقر ماهانه معاش در حالی در تهران به رقم ٤٥٤ هزار تومان رسیده که بر اساس اعلام مرکز آمار در ماه گذشته، متوسط درآمد خانوار شهری در تهران بالاترین متوسط درآمد در ایران محسوب‌می‌شود. درآمد هر خانوار تهرانی در سال گذشته به طور متوسط به بیش از ۶۴ میلیون تومان رسیده است. این رقم ۲۰میلیون و ۵۴ هزار تومان بالاتر از ارقامی است که برای خانوارهای کل کشور محاسبه شده است. بعد از تهران خانوارهای ساکن استان البرز پردرآمدترین خانوار در کل کشور محسوب‌می‌شوند و متوسط درآمد خانوار البرزی برابر با ۵۰میلیون تومان در سال محاسبه شده است. متوسط هزینه خانوارهای البرزی هم برابر با ۴۳ میلیون و ۴۲۵ هزار تومان اعلام شده است. با وجود این آمارها، وحید محمودی، اقتصاددان و پژوهشگر حوزه فقر به «شهروند» می‌گوید شیوه محاسبه خط فقر بسیار مهم است و در آمارهای مختلف ارایه‌شده این شیوه‌ها نه به درستی توضیح داده و نه به کار برده می‌شوند: «به تعداد خانوارهای در کشور خط فقر متفاوت داریم. تعداد خانوار، شرایط زندگی، ترکیب نوعدوستی فرهنگی در هر استان، دسترسی هر استان به امکانات عمومی، خدمات و... از جمله مواردی است که باید در بررسی به آنها توجه کرد. همه این موارد در گسترش فقر متجلی می‌شوند، به همین دلیل محاسبات باید با دقت بیان شوند. نکته‌ای که نهادهای رسمی اصلا به آن توجهی ندارند.»
به گفته او حجم فقر، محرومیت، نابرابری و شکاف میان فقرا و طبقات دیگر در کلانشهری مانند تهران بیشتر از سایر مناطق است و همین هم انتظار منطقی را از افزایش خط فقر ماهانه در این شهر بالا می‌برد: «درآمدهای بالا به گروه‌های بالا می‌رسد و همین امر عامل افزایش نابرابری است. وقتی نابرابری در مناطق شهری افزایش یابد، بر میزان فقر هم افزوده می‌شود.»
٨٠ درصد نیازمندان تحت پوشش حمایت‌ها نیستند
فارغ از این موارد رسیدگی به افراد زیر خط فقر و معیشت آنها مدنظر است. اتفاقی که به شکل محدود رخ می‌دهد و حالا صمصامی با ارایه آماری از افراد تحت پوشش این سازمان، آن را عامل ایجاد نگرانی‌های گسترده می‌داند: «همه افراد زیر خط فقر تحت‌پوشش نهادهای حمایتی نیستند، تنها بین ۲۰ تا ۲۴ درصد از آنها تحت پوشش قرار دارند و مابقی تحت پوشش هیچ نهادی نیستند؛ این به آن معناست که وظیفه و رسالت کمیته امداد سنگین‌تر شده است.» مسئولان کمیته امداد در همه این سال‌ها بارها گفته‌اند ماموریت‌هایی که قانون برای این کمیته در نظر گرفته، اجازه نمی‌دهد افراد بیشتری تحت پوشش این نهاد حمایتی قرار بگیرند؛ نمونه افراد در نظر گرفته شده در این ماموریت‌ها، زنان سرپرست خانواری‌اند که درآمدی ندارند، خانواده‌هایی که سرپرست شان بیماری صعب‌العلاج داشته باشد، خانواده‌هایی که سرپرست‌شان به دلیل جرمی غیرعمد در زندان است، خانواده‌هایی که سرپرست‌شان بالای ٦٠ سال دارد، بی‌هیچ درآمدی و ... . یکی از مسئولان کمیته امداد که نمی‌خواهد نامش در گزارش بیاید، به «شهروند» می‌گوید این محدودیت جامعه هدف باعث شده ٨٠درصد نیازمندان تهرانی که از افراد عادی هم هستند، نتوانند تحت پوشش کمیته امداد قرار بگیرند: «مثلا ما در بازدیدهایمان از خانواده‌ها دو همسایه دیواربه‌دیوار را می‌بینیم که یکی از آنها ٦٠ سال دارد و تحت پوشش است، اما دیگری ٥٩سال و ١٠ماه دارد و همه این مدت را صبر کرده تا کمیته از او حمایت کند، ولی هنوز به شرط سن لازم نرسیده است.»
قائم‌مقام رئیس کمیته امداد امام‌خمینی(ره) می‌گوید در حال حاضر حدود ۴ میلیون نفر تحت پوشش کمیته امداد هستند و براساس برآورده‌های این سازمان در صورتی که تمام افراد زیر خط فقر در حد تامین خوراک تحت پوشش قرار بگیرند، ۱۱هزارمیلیارد تومان کسری بودجه وجود خواهد داشت: «گفته می‌شود ۱۶میلیون نفر زیر خط فقرند، با وجود این راه‌حل کمیته امداد در برنامه پنجم بکارگیری «نظام جامع خیر و احسان» است تا به این ترتیب افراد خیر به سمت کمیته امداد هدایت شوند و به رفع فقر کمک کنند. امیدواریم تا یک سال آینده این اتفاق محقق‌شود، چراکه کمیته امداد دقیق‌ترین و به‌روزترین اطلاعات فقر کشور را تولید می‌کند، به طوری که مشخص است در هزارو۸۰۰ نقطه کشور خط فقر به چه میزان است و چه تغییراتی خواهد کرد.»
آنطور که کمیته امداد اعلام می‌کند افرادی که می‌توانند تحت حمایت این سازمان قرار گیرند، طیف گسترده‌ای نیستند و شرایط مخصوص به خود را دارند. در مرحله نخست افراد نیازمند با خوداظهاری به کمیته امداد مراجعه می‌کنند که در خوداظهاری الزامی به مراجعه حضوری افراد نیست. در موارد دیگر هم اهل خیر، مساجد، ائمه‌جمعه و نمایندگان مردم افراد نیازمند را به کمیته امداد معرفی می‌کنند.
وحید محمودی، اقتصاددان و پژوهشگر حوزه فقر اما نگاهش به حمایت از افراد زیر خط فقر متفاوت است. او می‌گوید اینکه بخواهیم همه این افراد را تحت پوشش حمایتی ببریم، درست نیست. این اتفاق هزینه‌های دولت را افزایش می‌دهد و از طرفی خیرینی هم که در طرح حمایتی مشارکت می‌کنند، نتیجه مطلوب نمی‌گیرند.» به گفته این استاد دانشگاه این پول باید منجر به فقرزدایی شود، اما این اتفاق نمی‌افتد، چراکه کار توانمندسازی رخ نمی‌دهد: «باید برمبنای توانمندسازی انسانی با فقر روبه‌رو شد و دیدگاه از درآمدمحوری برای فقرا به انسان‌محوری تغییر کند. مردم وقتی توانمند باشند، نمی‌گذراند فقر در زندگی‌شان زایش داشته باشد. آنها باید بتوانند از محل توان خودشان و از عواید رشد اقتصادی منتفع شوند، در غیر این صورت صرفا منابع کشور را هدر و فقر را هر روز بیشتر از گذشته در جامعه بسط داده‌ایم. برای کسی که ناتوانی مالی دارد، نمی‌توان با کمک‌های مالی موقتی نتیجه گرفت.»
جعفر خیرخواهان، اقتصاددان هم معتقد است آمار و ارقامی که بیان می‌شوند، نشان می‌دهند مردم در شهری مانند تهران به نسبت سال گذشته زندگی‌شان سخت و سفره‌شان کوچکتر شده است: «هر فرد سال گذشته برای تامین مایحتاج خود باید ٣٤٩هزار تومان هزینه می‌کرد و امسال باید ٤٥٤ هزار تومان هزینه کند تا همان چیزهایی را که سال قبل به دست می‌آورد، تامین کند.»
به گفته او این اتفاق در حالی است که ما با رشد منفی ٨درصد در حوزه اقتصاد مواجه بوده‌ایم و اگر بخواهیم این رقم را منظور کنیم، قطعا کار سختی در پیش خواهیم داشت: «این وضعیت در شهرهای بزرگ و کلانشهرها سخت‌تر از شهرهای کوچک و روستاهاست.» خیرخواهان می‌گوید با کوچک‌ترشدن سفره تهرانی‌ها می‌توان فهمید وضعیت در کلانشهرهای دیگر هم مناسب نیست./ روزنامه شهروند
