استارتاپ چیست و چگونه اقتصاد داخلی را رشد می‌دهد؟
این‌روزها بحث درباره استارتاپ‌ها در کشور داغ شده است، اما استارتاپ‌ها چه نوع کسب‌وکاری هستند؟
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی دیده بان ایران، استارتاپ‌ها این روزها به یکی از مهمترین عوامل رشد اقتصادی در کشورهای مختلف جهان تبدیل شده‌اند. این نوع خاص از کسب‌و‌کار در ایران نیز مدتی است مورد توجه قرار گرفته و نمونه‌های بومی موفقی هم در کشور ایجاد کرده است. اما تا به حال از خود پرسیده‌اید که مدل اقتصادی این نوع کسبوکارها چیست؟ چرا بعضی از آنها کار خود را با تخفیف‌های بسیار بزرگ و حتی خدمات رایگان شروع می‌کنند؟ یا چطور توسعه استارتاپ‌ها می‌تواند کشور را در مسیر رشد شتابان اقتصادی قرار دهد؟ و چرا استارتاپ‌های خدماتی در کشور بیشتر رشد کرده‌اند؟ در همین زمینه به پنج پرسش مهم پاسخ داده شده است؟
استارتاپ چیست؟
شاید خیلی از ماها تا کنون واژه استارتاپ به گوشمان خورده باشد اما تعریف روشن و دقیق آن را ندانیم. به همین علت ممکن است برداشت نادرستی از فعالیت این کسب‌و‌کارهای نوین داشته باشیم. به زبان ساده یک شرکت استارتاپی که به اختصار «استارتاپ» و در زبان فارسی «کسب‌و‌کار نوپا» نامیده می‌شود، نوع خاصی از کسب‌و‌کار نوظهور است که از سرعت رشد تجاری بالایی برخوردار است. کسب‌و‌کارهای نوپا رشد خود را در بازار بسیار بزرگی از مشتریان خود در جامعه محقق می‌کنند. بازاری که نیازمند محصول، فرایند یا خدمات نوآورانه جذاب ارائه شده توسط آن شرکت است. شاید بهتر باشد در این زمینه مثال‌های قابل لمسی را ارائه کنیم.
به عنوان مثال یکی از فروشگاه‌های آنلاین مشهور داخل کشور که چندی پیش توسط دو برادر دوقلوی ایرانی راه‌اندازی شد نوعی استارتاپ است. این استارتاپ در زمان تاسیس با ایده‌ای ساده اما هوشمندانه راه‌اندازی شد که با هدف حمایت از مصرف‌کنندگان ایرانی به سرعت رشد کرد و اکنون میلیون‌ها نفر با این فروشگاه آنلاین سر و کار دارند. اما نکته مهم اینجاست که دلیل رشد مناسب این استارتاپ‌ها شناسایی نیاز واقعی در جامعه است.
استارتاپ‌ها چگونه مشتری جذب می‌کنند؟
کسب‌و‌کارهای نوپا معمولا با فناوری سر و کار دارند و برای رسیدن به هدف خود از فناوری‌های نوین به شکل خلاقانه استفاده می‌کنند. آنها زنده خواهند ماند تا زمانی که فناوری زنده است. زیرا نها نیاز واقعی را شناسایی می‌کنند و مشتریان این شرکت‌ها همان‌هایی هستند که با فناوری به صورت روزمره سر و کار دارند. در حال حاضر می‌توان گفت تقریبا همه استارتاپ‌ها به هر نوعی که شده از داده‌های بزرگ، وب، موبایل، اینترنت و فناوری‌های جدید استفاده می‌کنند تا رشد بالایی داشته باشند و به تعداد کاربران و مشتری‌های بالایی برسند. این اتفاق مخصوص ایران نیست و در سراسر جهان همین مدل رایج است.
برای مثال بهتر است به گوگل، آمازون بایدو چین یا علی بابا اشاره کنیم. همه این شرکت‌ها از فناوری اطلاعات برای رشد استفاده می‌کنند. نمونه‌های داخلی هم نیاز مشابه به فناوری اطلاعات دارند.
چرا استارتاپ‌ها به مشتریان تخفیف می‌دهند؟
این روزها صحبت از طرح‌ها و تخفیف‌های استارتاپ‌ها زیاد به گوش شنیده می‌شود. باید گفت این تخفیف‌ها محدود و حساب‌شده هستند. شاید تا اینجای متن که با استارتاپ‌ها و نحوه جذب مشتری و کاربر در آنها آشنا شدید، راحت‌تر بتوانید چرایی اعمال عین تخفیف‌ها را پاسخ دهید. اما برای درک بهتر این مساله نه چندان پیچیده بهتر است مساله را با یک مثال بررسی کنیم. یک قنادی مشهور در محله شما شعبه جدیدی را افتتاح می‌کند، روز افتتاحیه هم‌محلی‌های شما می‌توانند به صورت کاملا رایگان از شیرینی‌های خوشمزه آن قنادی استفاده کنند. جمعیت زیادی از سر و کول هم بالا می‌روند تا شیرینی رایگان به آنها هم برسد. رسانه‌های محلی هم جمع می‌شوند. مردم همه تا مدت‌ها از قنادی جدید و طعم شیرین به یادماندنی صحبت می‌کنند. چرا مالکان یا سرمایه‌گذاران قنادی این همه هزینه کردند؟ پاسخ واضح است. آنها با یکی از رایج‌ترین مدل‌های کسب‌و‌کار به دنبال جذب کاربر و مشتری وفادار هستند. مشتری‌هایی که هرگز طعم خوشمزه و شیرین را فراموش نخواهند کرد. مشتری‌هایی که همیشه در دسترس قنادی هستند و برای شیرینی‌های با قیمت واقعی در روزهای بعد نیز به راحتی هزینه می‌کنند. چون این شیرینی‌ها را یا جای دیگری پیدا نمی‌کنند یا اگر هم پیدا کردند در واقع دور از محله آنهاست و از نظر هزینه و زمان برای آنها صرفه ندارد. استارتاپ‌ها، موسسین و سرمایه‌گذاران آنها نیز از طریق تخفیف در برهه‌های مختلف زمانی در واقع همین مدل و مدل‌های مشابه جذب کاربر و مشتری وفادار را دنبال می‌کنند. در ایران نیز همین اتفاق می‌افتد. تخفیف‌های استارتاپی از پولداری یا توطئه‌های پنهانی سرچشمه نمی‌گیرد. این یک مدل رقابتی جذب کاربر و مشتری است.
آیا استارتاپ‌ها قصد سو استفاده از اطلاعات مشتریان خود دارند؟
مدتی است که کسب‌و‌کارهای نوپا در کشور مورد کنکاش خاصی قرار گرفته‌اند. سوالات و ابهامات زیادی درباره آنها مطرح می‌شود. ظن و گمان درباره نحوه فعالیت آنها، استارتاپ‌ها را بسیار مشکوک جلوه می‌دهد. اما شاید تا اینجای متن را که خوانده باشید بیشتر با مدل تجاری این کسبوکارها آشنا شده‌اید. حفاظت از اطلاعات یک شخص، جامعه یا کشور بسیار منطقی و لازم‌الاجرا است. ما باید در برابر خطرهای ممکن از جمله سو استفاده از اطلاعات مشریان حساسیت لازم را داشته باشیم. باید در حفظ داده‌های مشتریان نهایت امانت‌داری صورت پذیرد. به عنوان مثال بر اساس نظرسنجی‌ها، مردم آمریکا به استارتاپ هایی همچون اپل و سرورهای ابری آن در حفظ داده‌های خود بیشتر از دولت مرکزی آمریکا اعتماد دارند. این اعتماد بی دلیل نیست؛ زیرا اپل به «شرکت معتمد» آنها شهرت یافته است. مثل همان فروشگاه آنلاین داخلی مشهوری که پیش از این در متن مثال زدیم. در همان مثال ممکن است مردم بر اثر گذشت زمان به کارکنان بومی اعتماد پیدا کرده‌اند و این اعتماد در نتیجه نحوه فعالیت آن استارتاپ و آشنایی و نظارت بیشتر است. آنها دوست ندارند اطلاعاتشان در اختیار دیگران با کارکنان ناشناخته قرار بگیرد و این یک احساس طبیعی است. استارتاپ‌های بومی هم به همین دلیل و دلایل مشابه بیشتر مورد اعتماد قرار می‌گیرند. اگر اطلاعات مردم ایران در دسترس شرکت‌های داخلی تحت نظارت مدیران سالم و نهادهای ناظر همیشه آگاه و فعال باشد، کمترین احتمال سواستفاده وجود دارد. بنابراین استارتاپ‌های داخلی بیشتر اعتماد ما را جلب می‌کنند اما خارجی‌ها چه؟
آیا تا به حال به اینکه اطلاعات میلیون‌ها ایرانی در سامانه‌های خدمات رایگان اینترنتی مثل ایمیل، جیمیل، یاهو، تلگرام، واتس‌اپ و موارد مشابه ذخیره می‌شود، حساس شده‌ایم؟ قطعا اگر خطر سو استفاده از اطلاعات مردم باشد بیشتر در این موارد باید به دنبال آن بود. زیرا استارتاپ‌های بزرگ داخلی تا امروز امتحان خود را پس داده‌اند و تحت نظارت مستمر مردم و نهادهای متعدد داخلی قرار دارند.
آیا استارتاپ‌ها بیشتر خدماتی هستند تا فناور-محور؟
نکته اصلی اینجاست که استارتاپ‌های خدماتی هم فناور-محورهستند. پاسخ این سوال ذکر شده هم بسیار واضح است. همانطور که در سوال اول پاسخ داده شد، استارتاپ‌ها یا محصول، یا فرایند یا خدمات نوآورانه ارائه می‌کنند تا بازار بزرگ مشتریان خود را پوشش دهند. اگر به روند رشد کمپانی‌های مشهور و نوآور دنیا نگاهی بیندازیم متوجه خواهیم شد که نوآوری آنها در فرایندها و خدمات بیشتر و بسیار سریع‌تر از نوآوری در محصول پاسخ داده و توانسته کاربران بیشتر را جذب کند. در زمینه استارتاپ‌های حوزه فناوری اطلاعات اگر به عنوان مثال به نسخه‌های متفاوت گوشی‌های هوشمند توجه کنید، متوجه خواهید شد که ذات فناوری و نوآوری‌ها در نوآوری فرایند ارائه خدمات است.
عباس خارباف/ خبرآنلاین
