شرایط کنونی اقتصادی ایران بهتر از سال گذشته است/ طرفداران رانت خواری دولت را از کوپنیسم می ترسانند

این تحلیل گر اقتصادی در بیان بهبود اوضاع اقتصادی کشور گفت: من پیش بینی کرده بودم تورم در خردادماه منفی می شود که این اتفاق افتاد. حتی تورم مواد غذایی منفی بود. همچنین تصورم این بود که این مساله در تیر و مرداد هم ادامه خواهد داشت. اگر دولت و بانک مرکزی انضباط مالی خود را ادامه دهند از آهنگ نرخ تورم ما در مابقی سال کاسته خواهد شد.

این روزنامه نگار در ارتباط نرخ ارز نیز گفت: با وجود همه نوسانات و کشاکش های سیاسی نرخ ارز هم تثبیت شده است. تثبیت و در عین حال قابل پیش بینی بودن نرخ ارز  بسیار مهمتر از آن است که قیمت ارز رو به کاهش باشد اما نوسانات شدید و غیرقابل پیش بینی داشته باشد. به این ترتیب شاخص های اصلی که شرایط روانی و سیاسی اقتصاد را تعیین می کنند رو به ثبات و آرامش حرکت می کنند.

دولت خود را پیدا کرده است

سعید لیلاز شهریور سال گذشته در مصاحبه ای با یورونیوز برخورد دولت روحانی با تحریم ها را «ناشیانه»، «بسیار متناقض»، «باعث سردرگمی» و «سوءمدیریت» عنوان کرد.

او همچنین اظهاراتی بیان کرد که بسیار چالش برانگیز شد. این روزنامه نگار گفته بود: اختیاراتی که آقای خامنه ای به روحانی و سران سه قوه داده اگر به چوب داده بود تا الان یک کاری کرده بودند. این تحلیل گر اما بعد از گذشت 10 ماه از بیان این اظهارات معتقد است دولت حسن روحانی خود را پیدا کرده است.

اما امروز به گفته لیلاز «هم دولت در قالب سیاست های بانک مرکزی انضباط پولی بیشتری اعمال می کند و هم کشور خود را از شوک وحشتناک سه و چهار برابر شدن قیمت دلار بازیافت می کند. این به معنی کاهش شدید واردات و افزایش شدید صادرات است ولو آنکه در چارچوب صادرات رسمی کشور بازتاب پیدا نکرده باشد».

این تحلیل گر اقتصادی گفت: یقین دارم صادرات غیرنفتی ایران بسیار بیشتر از پارسال و دو سال قبل است. شما می توانید این مساله را در تثبیت قیمت دلار مشاهده کنید. این در حالی است که بانک مرکزی و دولت اساسا پولی ندارند که بخواهند در بازار مداخله کنند. می دانم که مداخله دولت و بانک مرکزی در بازار در این چند وقت بیشتر مداخله مدیریتی بوده است تا تزریق پول به بازار. این بیان کننده این نظریه ای است که من سال گذشته مطرح کردم و البته سر و صدای بسیار زیادی برانگیخت و دولت به آن اعتراض کرد.

ثبات اقتصادی به مراتب از پارسال بهتر شده است

لیلاز افزود: من گفته بودم که دولت و نظام چون نمی خواهند که کشور درست مدیریت نمی شود،  این اتفاق رخ نمی دهد؛ و اگر بخواهد، می توانند کشور درست مدیریت می شود. شرایط سیاسی ما نسبت به سال قبل بسیار بدتر شده و امکان صادرات مان در مقایسه با مدت مشابه پارسال بدتر است؛ با این وجود، ثبات و استقرار اقتصادی ایران به مراتب بهتر شده است. از نظر اجتماعی و سیاسی هم من ثبات ایران از دی ماه 96 به مراتب بیشتر و محکم تر است.

وی ادامه داد: اگر دولت از الان به بعد سیاست های انقباضی خود را با استحکام بیشتری پیش ببرد و اعوجاج تصمیم گیری نداشته باشد مکانیزم های طبیعی اقتصاد ایران حتی به ما این فرصت را می دهد که به شدت از آهنگ سقوط رشد اقتصادی در همین سال 98 جلوگیری کنیم. من تصور می کردم اگر دولت می خواست از ابتدا مدیریت رادیکالی مطابق شرایط موجود کشور را اعمال کند رشد اقتصادی ایران در سال 98 حتی می توانست صفر باشد و منفی نباشد. البته هنوز هم این امکان وجود دارد.

دفاع لیلاز از سیاست های توزیعی در شرایط کنونی

سعید لیلاز از برخی سیاست های توزیعی در شرایط کنونی دفاع می کند و می گوید: مطمئن هستم اگر دولت یک رشته تدابیر جدی در زمینه تامین معیشت مردم به خصوص در حوزه توزیع کالاها و یارانه های اساسی به صورت عادلانه داشته باشد که می توانیم حتی با صادرات نفت صفر هم از این شرایط عبور کنیم.

او اضافه می کند: توزیع عادلانه کالاها و یارانه های اساسی با پاشیدن پول از بالا ممکن نیست. این کار فقط دزدی ها را زیاد می کند. هم دولت از اصطلاح «کوپنیسم» می ترسد و هم طرفداران رانتخواری سعی می کنند دولت را از آن بترسانند. این اصطلاح برای ترساندن دولت به کار گرفته شده و تا کنون هم موفق بوده است. در حالی که کوپن برای شرایط اضطراری است و بعید می دانم ایران در گذشته از نظر سیاسی و اقتصادی  شرایطی اضطراری تر از الان داشته باشد. بنابراین دولت می تواند با ارائه راهکارهایی مبنی بر توزیع عادلانه یارانه ها و کالاهای اساسی به تدریج شروع به آزادسازی قیمت حامل های انرژی کند و پول آن را به یارانه نقدی تخصیص دهد، ثانیا طبّ را در حد توده مردم کاملا ملی کند، ثالثا به امور زیربنایی کشور اختصاص دهد و رابعا قیمت دلار را پایین بیاورد و نگه دارد.

قیمت دلار باید زیر 10 هزار تومان می بود

این روزنامه نگار معتقد است: اگر دولت یک سیاست اقتصادی منسجم داشت، الان قیمت دلار باید زیر 10 هزار تومان می بود. مصرف روزانه انرژی اولیه ما معادل 900 میلیون تا یک میلیارد لیتر نفت خام است. اگر ما می توانستیم 10 تا 15 درصد این عدد را با هر روش ممکنی ذخیره کنیم - که اتفاقا بدون گران کردن هم ممکن بود – و این نفت به همسایگان صادر می شد می توانستیم بین 150 تا 200 هزار میلیارد تومان منابع جدید در سال پیدا کنیم که همه هزینه هایی که گفتم را پوشش می داد. قیمت دلار را هم تا بین هشت تا 9 هزار تومان پایین می آورد. هنوز هم این سیاست از سوی دولت آقای روحانی قابل اجراست.

با دولت ترامپ چشم انداز مصالحه شرافتمندانه وجود ندارد

این تحلیلگر مسائل اقتصادی در ارتباط با وضعیت اقتصادی به وجود آمده ناشی از تحریم ها نیز گفت: ما اکنون چشم انداز یک مصالحه شرافتمندانه را دور از دسترس می بینیم. من در شرایط کنونی مخالف تسلیم و مذاکره هستم. با این دولت ترامپ امکان رسیدن به یک مصالحه شرافتمندانه نیست. بنابراین باید سیاست های اقتصادی خود را برای روزهای سخت آماده کنیم.

لیلاز با بیان اینکه این امر ایجاب می کند که دولت به تصمیمات تلخ اما جراحی های عمیق و لازم در اقتصاد تن بدهد، ادامه داد: ما باید دسترسی همه آحاد ملت به دو هزار کالری روزانه را با قیمت ثابت تضمین کنیم. ما باید بتوانیم طب را ملی نگه داریم و ملی کنیم. باید بتوانیم حمل و نقل عمومی شهری را ارزان نگه داریم و بقیه منابع حاصل از آزادسازی 15 تا 20 درصد حامل های انرژی را مستقیما به تولید و اشتغال داخل اختصاص دهیم تا بتوانیم به هدف 600 تا 800 هزار - که البته دولت از یک میلیون شغل صحبت می کند - دست پیدا کنیم. هر عددی بالای 600 هزار شغل در سال 98 استثنایی و رویایی است. الان که یک ثبات و آرامش نسبی در اقتصاد برقرار شده است فکر می کنم زمان آن فرا رسیده که دولت آقای روحانی هم در حوزه 15 تا 20 درصد حامل های انرژی و هم در برقراری نظام توزیع عادلانه کالاهای اساسی در شرایط جنگی و اقتصاد جنگی دست به اصلاح جدی دست بزند.

به تعادل جدیدی رسیده ایم

لیلاز گفت: در شرایط کنونی و با قیمت فعلی دلار نیروهای تولیدی در اقتصاد ایران به صورت خودجوش به بیدار شدن و تحرک اقدام کرده اند. یقین دارم که رشد ارزش افزوده بخش کشاورزی امسال مثبت است. رشد ارزش افزوده فلزات مثبت خواهد بود و امکان دارد که رشد ارزش افزوده صنعت خودروسازی هم نسبت به پارسال مثبت باشد. دولت می تواند خانه سازی، مسکن و بخش ساختمان را با سیاست های مالی و پولی از رکود خارج کند. این کار برای دولت ممکن است. دولت حتی اگر بخواهد برای امسال برنامه ساخت 200 هزار مسکن 80 متری یعنی 16 میلیون متر داشته باشد که معادل 20 درصد عملکرد سال 96 در کل کشور است، یک تحرک جدی در بخش مسکن وارد خواهد شد.

این تحلیلگر مسائل اقتصادی ادامه داد: بخش صنعت در حال  تعطیل کردن ظرفیت های نیمه تعطیل خود است. مقدار قابل توجهی دلار به صورت قاچاق از خارج وارد کشور می شود و در مجموع ما به تعادل جدیدی رسیده ایم. دولت در ایجاد این تعادل اقدام موثر و تعیین کننده ای نداشت بلکه دست نامرئی بازار این کار تعادل را به وجود آورد.

در یک سال دو شوک پی در پی اتفاق افتاد اما بی ثباتی سیاسی دیده نشد

لیلاز تحریم ها و سیل های بهار 98 را دو شوک بزرگ ارزیابی کرد و گفت: تحریم ها حدود 40 تا 50 میلیادر دلار از درآمدهای نفتی و ارزی کشور را به صورت یک شبه کاهش داد. سیل های فروردین نیز 40 هزار میلیارد تومان یعنی معادل دو درصد از تولید ناخالص ملی به کشور خسارت وارد کرد. اما با وجود این دو شوک که کمتر از یک سال اتفاق افتاد ثبات اجتماعی و سیاسی ایران خدشه پیدا نکرد. این مطلب به ما این قدرت و درس بزرگ می دهد که اگر دولت و مجموعه نظام عاقلانه، موثر وقوی و سریع عمل کنند مردم کاملا آماده همراهی هستند. من هیچ رژیمی در جهان سوم نمی شناسم که بتواند این دو ضربه سنگین را به طور پی در پی در یک سال تحمل کند و هیچ بی ثباتی سیاسی در آن پیدا نشود.

ایران هنوز هم باثبات ترین کشور منطقه خاورمیانه است

او در پایان گفت: ایران هنوز هم باثبات ترین کشور منطقه خاور میانه است. این در حالی است که از نظر امنیت، شرایط ما از اغلب کشورهای منطقه بهتر است. بعد از ترکیه ایران آزادترین کشور خاور میانه است. همه اینها به ما این نوید را می دهد که دولت و مجموعه نظام را به اتخاذ تصمیم های منسجم و رادیکال مناسب وضعیت کشور دعوت کنیم. من به رادیکالیسم اعتقادی ندارم و تندرو نیستم اما می گویم وقتی شرایط کشور رادیکال است باید متناسب با آن تصمیم های رادیکال بگیریم و جراحی های عمیق کنیم. همه جراحی هایی که من پیشنهاد می کنم در جهت پیشرفت اقتصاد ایران است. یعنی در پایان تحریم ها که بالاخره تا یک سال آینده باید تکلیف آن روشن شود ما جلو برویم نه آنکه دوباره بخواهیم از صفر شروع کنیم. پیشنهادهای من متضمن برگرداندن کشور به حالت ارتجاعی سابق نیست. این یک دروغ بزرگ، آگاهانه و رذیلانه است که گفته می شود ما می خواهیم کشور را به دهه 60 برگردانیم.