خرید و فروش پر رونق ملخ در جنوب/ بازار حشره در اروپا، حاشیه خلیج‌فارس، عراق و ارمنستان داغ است

به گزارش دیده بان ایران، صبح امروز خبری با این عنوان منتشر شد که فرماندار بندرعباس از خرید تضمینی ملخ زنده از روستائیان هر کیلو ٨ هزار تومان خبر داده است. عزیز الله کناری در جلسه مدیریت بحران شهرستان بندرعباس گفته است که حسب دستور استاندار محترم و برابر هماهنگی انجام شده با مدیر کل جهاد کشاورزی استان، از امروز شنبه مورخ ۱۱ خرداد ۹۸ هر فرد روستایی می تواند به ازای تحویل هر کیلو گرم ملخ زنده مبلغ ٨ هزار تومان از دهیار روستای مربوطه دریافت کند و دهیاران نیز ملخهای خریداری شده را پس از جمع آوری در پایان هر روز به بخشداران تحویل نمایند و به ازای هر کیلو گرم ٩ هزار تومان دریافت کنند.

این روزها ورود ملخ‌ها به فارس هرچند باعث نگرانی کشاورزان می‌شود، ولی برای برخی مردم جنوب استان بسیار خوش آیند است و هم اکنون به یک فرصت درآمدزا تبدیل شده . با اینکه خوردن ملخ مشکل بهداشتی ندارد و به اعتقاد عده ای بسیار لذیذ است اما برخی افراد خوردن آن را کار زشت و حتی چندش آور می دانند .

روزنامه «خبر جنوب»  اردیبهشت ماه گذشته در همین رابطه نوشت: خوردن ملخ یا دیگر حشرات موضوع تازه‌ای نیست؛ به طوری که در فرهنگ مردم دیگر شهر ها و کشورها می توان خوراک های عجیب و غریب فراوانی را دید .برای نمونه می توان به خوراک هایی که با جیرجیرک و مارمولک تهیه می شود اشاره کرد حتی در برخی از کشورها خوردن موش، مار و عنکبوت هم عادی است. این روزها شاهد ملخ خواری در شهر های جنوبی فارس به خصوص شهری مانند گراش هستیم که به باور برخی از کارشناسان حوزه میراث فرهنگی پدیده عجیب و غریبی هم نیست و ریشه در گذشته هم دارد . در این باره حامد عبدالهی رییس انجمن معرفی و حفظ آثار و بناهای تاریخی شهرستان گراش به خبرنگار ما گفت: در دوره قاجار که جنوب ایران و فارس با قحطی مواجه شد مردم مجبور شدند که برای زنده ماندن ملخ بخورند. البته این موضوع در اوایل دوره پهلوی هم رخ داد اما وضعیت کنونی کمی متفاوت است. وی افزود: هم اکنون ملخ ها به مزارع و منابع طبیعی شهرستان لار و البته شهر های جنوبی حمله ور شده اند و هر چیز سبزی را می خورند .

عبدالهی با بیان اینکه به دلیل فراوانی ملخ ها مردم نیز آنها را شکار کرده و می خورند، افزود: در حال حاضر کشاورزان از وجود این حشره بسیار گله مند هستند اما مردم عادی با توجه به خرید و فروش آن خوشنودند.

این فعال حوزه میراث فرهنگی شهرستان گراش با بیان اینکه فروش هر کیلو ملخ سرخ شده در این شهرستان بین ۴۰ تا ۶۰ هزار تومان است، افزود: خرید و فروش این حشره در شهرستان رونق گرفته و حتی به دیگر شهر ها هم صادر می شود.

عبدالهی ادامه داد:در واقع این حشره جزو خوراک های لذیذ است و مزه ای مانند صدف و خرچنگ دارد.

این در حالی است که برخی کارشناسان ادعا کرده اند که در برخی از تحقیقات علمی و آزمایشات انجام شده نشان می‌دهد مصرف حشراتی چون ملخ و جیرجیرک نه تنها ضرر ندارد بلکه سرشار از پروتئین است و از دیرباز این حشرات در شهرهای سیرجان، نیشابور، سبزوار، کرمان و خراسان مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

البته با توجه به وجود میکروب‌های متعدد در بدن حشرات، با پختن و سرخ کردن، آلودگی‌ها از بین رفته و می‌تواند فواید بسیاری هم داشته باشند.

شغل جدید؛ خرید و فروش سوسک و ملخ و جیرجیرک

مورچه، سوسک، ملخ، جیرجیرک، زنبور ملکه، کرم، پروانه، لارو؛ چشم‌ها را باید شست و این حشرات را طور دیگری باید دید. این حشرات مزاحم و بعضا چندش‌آور در نظر عموم مردم، برای عده‌ای ابزار کار است و وسیله‌ای برای کسب درآمد. کسب و کاری که اگر خریداران آن سوی مرزها پای کار بایستند در مدتی کوتاه به سود می‌نشیند.

این البته ادعای دلالانی است که می‌گویند به علاقه‌مندان راه‌اندازی این کسب و کار مشاوره می‌دهند و کمک می‌کنند از صفر به صد برسند. آنها از خریدارانی بین‌المللی حرف می‌زنند که تولیدکننده ایرانی را به آنها وصل می‌کنند تا حشرات تولید شده در ایران را در سراسر دنیا پخش کنند. یک دلال خرید و فروش حشره مدعی است سوخت و سوزی در این حرفه نیست و اگر پله‌ها را درست بالا برویم نه جنس روی دست تولیدکننده می‌ماند و نه خریداران خارجی جا می‌زنند .

او می‌گوید برای شروع کار صادرات ابتدا باید طرح توجیهی داشت، سپس شرکتی تاسیس کرد و پس از آن از دولت مجوزهای لازم را گرفت. بعد باید سایتی راه انداخت و ابزار کار را تهیه کرد سپس به دنبال تهیه حشره مولد بود و وقتی تولید آغاز شد، به فکر بسته‌بندی محصول و بازاریابی. این دلال حاضر است پول بگیرد و برای سرمایه‌گذاران طرح توجیهی بنویسد؛ طرحی که به گفته او دولت به آن نه نگوید. حتی او مدعی است می‌تواند برای پرورش مورچه، موریانه و سوسک‌های چوب خوار طرحی بنویسد که دولت در ازایش یک تا ده هکتار زمین رایگان دراختیار بگذارد.

شعار دلالان صادرات حشره این است؛ سرمایه‌گذاری اندک، سود فراوان، بدون از بین‌رفتن سرمایه .

از حشرات خوراکی تا کلکسیونی و دارویی

شنیده بودیم در ایران نیز هستند معدود افرادی که به فکر تولید سوسک خوراکی و صادرات آن افتاده‌اند، حتی قدم‌های اولیه کار را هم برداشته‌ایم، اما پیدا کردن آنها ممکن نشد. حتی از دو دلال که پرس و جو کردیم گفتند چنین افرادی را نمی‌شناسند؛ چون تولید سوسک خوراکی مستلزم دریافت مجوزهای بهداشتی است و به دردسر و بروکراسی‌اش نمی‌ارزد. البته یکی از این دلالان می‌گوید می‌شود به جای سوسک، ملخ و جیرجیرک و مورچه پرورش داد که خریداران خوبی پایشان نشسته است؛ از هند و پاکستان گرفته تا ارمنستان و عراق و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و حتی تا اروپا در فرانسه، انگلیس و ایتالیا .

با این حال دلالی دیگر می‌گوید اگر از حشرات خوراک انسان صرف نظر کنیم ۴۴ نوع حشره دیگر وجود دارد که می‌توان برای مصارف غیرخوراکی پرورش‌شان داد؛ مثل حشرات مفید در کشاورزی و باغبانی (کفشدوزک یا نوعی زنبور برای مقابله با کرم ساقه‌خوار)، یا حشراتی که خوراک پرندگان و ماهی‌های زینتی هستند از جمله لارو چند نوع حشره با درصد پروتئین بالا .

به گفته او، پرورش حشراتی که کاربرد دارویی دارد حرفه‌ای سودآور است مثل سن گندم یا حشره رنگرز که از کاکتوس علوفه‌ای تغذیه می‌کند و برای تولید داروهای گران قیمت مصرف می‌شود .به جز اینها اما دنیای پرورش حشرات زینتی دنیایی با رنگ و لعاب و انگار پولساز است که به دو گروه تقسیم می‌شود؛ گروه اول که دلال مورد نظر می‌گوید حشراتی مثل پروانه‌ها، بیدهای بزرگ و انواع سوسک‌ها را خشک می‌کنند و در قاب می‌گذارند و گروه دوم حشراتی ازجمله عقرب‌های بزرگ، پروانه‌های درشت، سوسک شاخ گونی، طلایی و هیس‌هیس کن که به صورت زنده زینت‌بخش پاسیوها و ویترین‌ها و خانه‌های مردم می‌شوند .

قیمت‌ها وسوسه‌کننده است

در بازار دچار رکود ما معمولا سرمایه‌گذاری با دلواپسی همراه است، اما مشاوران تولید و صادرات حشره ادعا می‌کنند در این بازار می‌توان مطمئن وارد شد و این را به قدری وسوسه‌انگیز می‌گویند که مقاومت در برابرش سخت است؛ تکیه آنها نیز بر هزینه‌های اندک راه‌اندازی این کسب و کار و سود قابل ملاحظه آن است. یکی ازدلالان به ما می‌گوید با داشتن یک اتاق ۱۲ متری و یک کارگر و حداکثر چهار پنج میلیون تومان می‌توان پرورش حشره را آغازکرد و مطمئن بود همه هزینه‌ها به ۲۰ درصد قیمت فروش نیز نمی‌رسد. طبق توضیحات او اگر کسی بتواند سوسک خوراکی تولید کند، هرکیلو از آن صد هزار تومان قیمت دارد و اگر دست روی تولید سوسک‌های تزئینی بگذارد، هر عدد از آن را با توجه به نوع گونه‌اش می‌تواند از ۵۰۰۰ تا صد هزار تومان بفروشد، با این توضیح که هر جفت سوسک تزئینی در ماه از صد تا ۵۰۰ نوزاد به دنیا می‌آورند .

اما جالب‌ترین و وسوسه‌کننده‌ترین قیمت‌ها مربوط به ملکه زنبور و مورچه است که کسانی که قصد تشکیل کلونی زنبور و مورچه دارند، خریدار آن هستند و دلال مورد نظر به ما می‌گوید هر ملکه زنبور و مورچه ۵۰۰ هزارتومان قیمت دارد.آن طورکه دلال‌ها مدعی هستند با این حشرات ریز می‌توان حساب‌های بانکی را پر و پیمان کرد، اما چه کنیم که هرچه در این قضیه باریک‌تر شدیم به بودار بودنش بیشتر پی بردیم .

ماجرای مشکوک مجوزها

دلال‌ها می‌گویند مو لای درز کار تولید و صادرات حشره نمی‌رود،. می‌گویند اگر شرکتی تاسیس کنیم و با شرکت خریدار قرارداد ببندیم، هیچ نگرانی از بابت سوخت شدن سرمایه وجود ندارد. اینها می‌گویند کار تولید و صادرات حشره کاملا نیز قانونی است و مجوزهای لازم را سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی صادر می‌کند .

این سازمان زیرنظر وزارت جهاد کشاورزی کار می‌کند، برای همین برای پیگیری موضوع ابتدا با سازمان جهاد کشاورزی استان تهران تماس گرفتیم که از روابط عمومی آن شنیدیم حتی موضوع پرورش حشرات را نشنیده چه رسد به این که برایش پروانه صادر کرده باشند . پس از این پاسخ، پیگیری بعدی را از سازمان نظام مهندسی کشاورزی آغاز کردیم؛ از قسمت ستادی‌اش که کارها را در بعد کشوری پیگیری می‌کند، اما از روابط عمومی این سازمان نیز شنیدیم که در اینجا هیچ مجوزی برای پرورش حشره صادر نمی‌شود، چون این سازمان بر صدور مجوز تولید دام، طیور، آبزیان، کلینیک‌های گیاه پزشکی و نهایتا فروشندگی سم وکود تمرکز دارد. با این حال این روابط عمومی ما را به بخش صدور پروانه‌ها در نظام مهندسی کشاورزی استان تهران ارجاع داد تا اگر موارد معدودی از صدور مجوز وجود داشته، از کارشناس صدور پروانه‌ها بشنویم. اما در تماسی که با او برقرار کردیم بازهم شنیدیم که تاکنون هیچ مجوزی در این حوزه صادرنشده است .

به این ترتیب با این توضیحات به اینجا رسیدیم که ادعای دریافت مجوز از نهادهای دولتی که برگ برنده دلالان پرورش و صادرات حشره است، ادعایی غیرواقعی است؛ هرچند اینها بی‌مجوز نیز کار می‌کنند، مشتری‌های مخصوص به خود دارند و درفضایی ناشناخته و بی‌حاشیه به کسب و کار ادامه می‌دهند .

شغل پردرآمد تاجر چینی

وانگ فومینگ، یک تولیدکننده سوسک خوراکی در چین است که برای هموطنان چینی‌اش سوسک خوراکی پرورش می‌دهد. او وقتی مقابل دوربین دویچله وله قرارگرفت چند سوسک خشک شده برداشت و آسیابش کرد و پودر سوسک را خورد و رویش چای نوشید. او این کار را کرد تا به مردم دنیا بگوید سوسک ارزش غذایی بالایی دارد و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند. با این که هنوز ادعای او از نظر علمی ثابت نشده، اما حالا فومینگ را در جهان به‌عنوان مردی می‌شناسند که می‌خواهد امپراتوری میلیون دلاری‌اش را به کمک سوسک‌ها بنا کند.

منابع: روزنامه جام جم و روزنامه خبرجنوب