چین تجارت خود را با ایران به نصف کاهش داد/ راز نصف شدن تجارت ایران و چین
چین شریک اصلی تجارت خارجی ایران است که در شرایط تحریم‌های آمریکا و قطع روابط تجاری اروپا، نقشی دوچندان در اقتصاد ایران دارد. با این حال، آمار نشان می‌دهد در ماه‌های اخیر حجم تجارت ایران و چین نصف شده است. کارشناسان معتقدند با اینکه ایران از لحاظ سیاسی، نگاهی استراتژیک به روابط با چین دارد، اما دستگاه‌های مسؤول در امر اقتصاد و تجارت، از بهبود روابط با چینی‌ها غافل شده‌اند و این مساله سبب فرصت‌طلبی آمریکایی‌ها شده که به دنبال کاهش تجارت چین با ایران هستند.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی دیده بان ایران ؛ چین بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران است و به همین دلیل، آمریکا تلاش بسیاری دارد این کشور را تحت فشار قرار دهد تا روابط تجاری‌اش را با ایران کاهش دهد. تحت فشارهای آمریکا، بانک‌های چینی مبادلات با ایران را کاهش داده‌اند. با این حال، کارشناسان معتقدند اگر مسؤولان تجاری و بانکی کشورمان نگاه جهادی به حفظ روابط تجاری با چین داشته باشند، می‌توان تحریم‌های آمریکا را دور زد. کارشناسان می‌گویند با اینکه چین 20 درصد تجارت خارجی ایران را به خود اختصاص داده، اما تلاش‌های دیپلماتیک و تجاری ایران در ارتباط با چین، در حد این حجم عظیم تجاری نیست و ضروری است سفارت و نمایندگی تجاری ایران در چین تقویت شود. بنابراین با توجه به اینکه چین از کشورهای حائز اهمیت برای ایران در امر تجارت به شمار می‌رود در دور جدید تحریم‌ها مسؤولان ذی‌ربط باید راهکارهای مناسب برای دور زدن تحریم‌ها در این بخش را عملیاتی کنند.
رفتار منفعلانه در برابر تکاپوی آمریکا
آریافر کرمی، عضو اتاق بازرگانی ایرانیان مقیم چین با انتقاد از عملکرد دولت در شرایط تحریم گفت: از زمانی که تحریم‌های ایالات متحده آمریکا علیه ایران اعمال شد وزارت خزانه‌داری این کشور افرادی را به کشور چین فرستاد تا تجار چینی را مجاب کنند که با ایران همکاری نداشته باشند و تا حدی هم موفق بودند.
وی با بیان اینکه آمریکا برای عملیاتی کردن تحریم خود علیه ایران ستاد تشکیل داده افزود: وزارت خزانه‌داری آمریکا با همکاری سفارت این کشور در چین نماینده‌های خود را به همه نقاط تجاری چین فرستاده تا چینی‌ها را مجاب کنند با ایران تجارت نداشته باشند.
کرمی با تاکید بر اینکه در شرایط تحریم انتظار می‌رفت رفتار دپیلماسی ایران تغییر کند، تصریح کرد: مدتی است ایران در چین رایزن بازرگانی ندارد در حالی که اگر شخصی با هویت دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران با مقامات و تجار چینی رایزنی کند تأثیرگذاری بیشتری خواهد داشت. کرمی فعال شدن رایزن بازرگانی را تنها راه تنفس ارزی ایران دانست و گفت: نماینده بازرگانی ایران در چین به دلیل ماهیت رسمی می‌تواند عاملی مؤثر در هموار کردن راه‌های مقابله با تحریم‌های ارزی باشد مخصوصاً اگر ارتباطی سازنده با اتاق‌های بازرگانی ایرانیان مقیم چین داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه تجارت چین و آمریکا حدود 670 میلیارد دلار است اما تجارت این کشور با ایران بسیار پایین‌تر از این ارقام است، افزود: از نظر اقتصادی چین به آمریکا وابسته است اما چشم‌بادامی‌ها که رتبه دوم اقتصاد جهانی را در اختیار دارند به انرژی نیازمندند و هر روز نیازشان بیشتر می‌شود.
کرمی می‌گوید: چین آگاه است که اکثر کشورهای عرضه‌کننده انرژی خاورمیانه از نظر سیاسی دنباله‌روی آمریکا هستند و به دلیل خودکفا شدن آمریکا از طریق نفت شیل، محاسبات خاورمیانه برایش تأثیر ندارد اما این موضوع برای چین از اهمیت بالایی برخوردار است. به همین دلیل چینی‌ها دنبال امنیت در خاورمیانه و ایران هستند تا بتوانند از اقتصادشان محافظت کنند.
عضو اتاق بازرگانی ایرانیان مقیم چین معتقد است، چین تا جایی که توان داشته باشد از ایران حمایت می‌کند و نمی‌خواهد آمریکا موفق شود اما به دلیل اینکه ماهیت اکثر شرکتهای این کشور خصوصی است و منافعشان به آمریکا گره خورده دولت چین نمی‌تواند فشاری به شرکت‌ها بیاورد.
وی ادامه داد: دولت چین برخی بانک‌ها را مجاب می‌کند که برای ایرانی‌ها حساب باز کنید اما بانک‌ها سر باز می‌زنند.
این فعال اقتصادی به کوتاهی دولت ایران برای افزایش تجارت با چین اشاره کرد و گفت: در بسیاری موارد می‌توانیم مشکلات را از طریق چینی‌ها رفع کنیم اما رفتار ایران در این برهه حساس، منفعلانه است.
کرمی گفت: چندی پیش بانک کنلن چین اعلام کرد که فعلاً نمی‌تواند با ایران همکاری کند ولی به دلیل عدم تمدید معافیت‌های نفتی از طرف آمریکا همکاری برای تجارت با ایران را به صورت بسیار محدود (اقلام بشردوستانه) از سر گرفت.
وی تاکید کرد: اگر می‌خواهیم مقابل تحریم‌های اقتصادی آمریکا دوام بیاوریم باید با چین ارتباط داشته باشیم.
دولت همچنان به سمت اروپا تمایل دارد
جواد منصوری، سفیر سابق ایران در چین نیز در این باره گفت: روابط چین و ایران در سالیان اخیر روند نامشخصی داشته است به عبارت دیگر دولت فعلی تمایل چندانی به نگاه به شرق ندارد، به همین دلیل علی‌رغم تمایل کشورهای شرق آسیا مثل چین، مالزی و اندونزی عملاً دولت بیشتر ترجیح می‌دهد که مسائل خود را با آمریکا و اروپا حل کرده و اقتصاد ایران را با غرب گره بزند.
سفیر سابق ایران در چین تصریح کرد: تجربه‌های تاریخی می‌گوید غرب حاضر نیست مسائل ما را حل کرده و در زمینه تجاری کار بلندمدت با ایران انجام دهد ولی دولت فکر می‌کند که ایران تنها گزینه غرب برای روابط بلندمدت تجاری در منطقه است.
منصوری گفت: سفرهای عادی مقامات دو طرف در سالیان اخیر به پایین‌ترین سطح خود رسیده، به طوری که سفر رئیس‌جمهور چین به تهران هم به دلیل برخورد ویژه ایران بی‌نتیجه ماند.
وی افزود: به همین دلیل چینی‌ها اعتقاد دارند تمایل ایران به روابط با چین در چندماهه اخیر صرفاً به دلیل قطع امید از غرب بوده است وگرنه در حالت عادی، ایران با ما رابطه برقرار نمی‌کرد.
وی افزود: هر زمانی که مسئولین کشور تصمیم بگیرند که سیاست فعلی را تغییر دهند قطعاً چین به دلیل شرایط تازه‌ای که با آمریکا پیدا کرده و بازار بسیار بزرگی برای کار کردن بین ایران و چین وجود دارد قطعاً آمادگی زیادی برای همکاری تجاری دارد.
سفیر سابق ایران در چین در پایان اظهار کرد: این در حالی است که در بخش نفت و صنعت شرکتهای چینی را از ایران راندیم، در دو سال گذشته نیز در بخش سیاسی هم کمترین تبادل نظر را در بین کشورهای بزرگ با چین داشته‌ایم تا زمانی که این روابط ادامه داشته باشد تجارت بین دو کشور گسترش نمی‌یابد هرچند رئیس مجلس در سفر به چین قول بهبودی روابط را داد ولی داخل کشور سیاست‌ها نسبت به چینی‌ها تغییر نکرده است.
وزارت خارجه به روابط ایران و چین نگاه اقتصادی داشته باشد
رضی‌حاج‌آقا میری، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در خصوص کاهش روابط تجاری ایران و چین گفت: این امر صرفاً به دلیل سیاست‌های آمریکا در قبال کشورمان صورت گرفته است.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران اذعان کرد: سرمایه‌گذاران بیشتر کشورهای جهان در چین سرمایه‌گذاری کرده‌اند و با تأمین کالاهای خود با استفاده از کارگران چینی قصد صادرات به سایر نقاط جهان را دارند، به همین دلیل چینی‌ها توانسته‌اند با وارد کردن تکنولوژی پیشرفته و جذب سرمایه‌های خارجی، توسعه اقتصادی خود را رقم بزنند.
رضی‌حاج‌آقا میری گفت: متاسفانه وزارت خارجه نتوانسته آنچنان که باید و شاید نقش‌های اقتصادی خود را ایفا کند، این در حالی است که در زمان دولت‌های نهم و دهم سفیر و رایزن بازرگانی ایران در چین به لحاظ تجاری و روابط دیپلماسی اقتصادی بسیار عالی و فعالانه عمل می‌کردند.
وی تصریح کرد: وزارت خارجه و به طور کلی مسؤولان بیشتر نگاه‌شان سیاسی است به همین دلیل بازرگانی را فرع بر سیاست می‌دانند. این در حالی است که طرف‌های چینی خودشان را با چالش‌های سیاسی درگیر نکرده و صرفاً اقتصاد کشورشان را در نظر می‌گیرند.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران افزود: به همین دلیل انتظار می‌رود با ادامه این روند بیش از 20درصد از تجارت کلی کشورمان که در زمینه صادرات و واردات با چین است رو به نابودی برود.
تجارت ایران و چین نزولی شد
مبادلات تجاری ایران و چین در سه‌ماهه نخست سال جاری میلادی نسبت به مدت مشابه سال قبل تقریبا نصف شده است.
جدیدترین آمار منتشرشده از سوی گمرک چین نشان می‌دهد مبادلات تجاری این کشور با ایران در سه ماهه نخست سال جاری میلادی افت 43 درصدی داشته و به پنج میلیارد و 700 میلیون دلار رسیده است. تحریم‌های آمریکا و متحدانش علیه ایران در سال 2012 باعث شد چین در زمینه صادرات کالاهای سرمایه‌ای به ایران از اتحادیه اروپا پیشی بگیرد، زیرا به‌موجب تصمیم راهبردی دولت چین برای حفظ روابط تجاری این کشور با ایران، بانک کنلون وابسته به شرکت ملی نفت چین وظیفه تسویه معاملات چین و ایران را به‌عهده گرفت و پالایشگاه‌های چینی توانستند به واردات گسترده نفت از ایران ادامه دهند تا ایران نیز ارز کافی برای واردات کالاهای چینی در اختیار داشته باشد؛ اما بانک‌های اروپایی در آن زمان تمایل چندانی به تداوم روابط خود با ایران حتی در حدی که چارچوب تحریم‌ها به آنها اجازه می‌داد، نداشتند. کاهش چشمگیر صادرات نفت ایران به اروپا باعث شد ایران نتواند به اندازه گذشته از اروپا کالاهای سرمایه‌ای وارد کند.
تبدیل شدن چین به بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران از یک سو و چالش‌های ناشی از تحریم‌های غرب موجب شد بخش دولتی و بخش خصوصی ایران به این نتیجه برسند که برای دستیابی به اهداف توسعه‌ای خود باید به شرق روی بیاورند. چین و هند به‌عنوان دو ابرقدرت اقتصادی نوظهور قادر بودند ایران را از لحاظ مالی و تکنولوژیک حمایت کنند، بدون اینکه مانند کشورهای غربی برای ایران شرط و شروط سیاسی بگذارند.
جداسازی اقتصاد ایران و چین امکان‌پذیر نیست
مجید رضا حریری، نایب رئیس اتاق بازرگان ایران و چین با اشاره به اینکه ایران شریک سوم تجاری چین در منطقه است، افزود: کشورهای امارات و عربستان سعودی که همراه آمریکا هستند شرکای اول و دوم تجاری چین محسوب می‌شوند اما باید توجه داشت کشور چین اقتصادش را طوری طراحی کرده که مکمل اقتصادهای انرژی محور است. حریری گفت: چین با 130 کشور شریک تجاری است و هر نوع تنش یا تحول سیاسی نمی‌تواند اقتصاد ما را که انرژی محور است با اقتصاد چین که مکمل یکدیگرند جدا کند. در 25 سال گذشته تجارت ایران و چین افزایش داشته و همین روند نیز ادامه خواهد داشت. نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین با بیان اینکه فعال کردن دیپلماسی اقتصادی بین دو کشور می‌تواند مانع بن‌بست در اقتصاد ایران شود تصریح کرد: چین پل عبور از تحریم است و برای همکاری با این دوست دیرینه ایران دولت باید تلاش زیادی انجام دهد.
شاهراه اصلی اقتصاد را فراموش کردیم
محمد امیرزاده، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، تجارت ایران با چین را شاهراه اصلی اقتصاد ایران دانست و گفت: در تحریم‌های گذشته همیشه کشور چین همراه ایران بوده اما جنس تحریم فعلی با تحریم‌های گذشته متفاوت است، از این رو نقل و انتقالات پول و روند تجارت را با مشکل مواجه کرده است. امیرزاده با بیان اینکه مقامات ایران رایزنی لازم را برای حفظ و افزایش تجارت با چین انجام نمی‌دهند افزود: هنوز مسیر دور زدن تحریم‌ها و نقل و انتقال پول برای ایران مشخص نشده در حالی که در تحریم‌های گذشته خیلی سریع راه‌های دور زدن تحریم شناسایی می‌شد اما اکنون پس از یک سال هنوز راهبرد مشخصی در این زمینه نداریم. این فعال بازرگانی معتقد است، دولت ایران باید با دولت چین توافقاتی را امضا کند که ضامن تجارت دو کشور باشد و هنوز اتفاقی در این زمینه نیفتاده است.
