خیـز برای بنزین۵۰۰۰ تومانی؟!/ پیدا و پنهان افرتیش قیمت بنزین

به گزارش دیده بان ایران؛ واقعی نبودن قیمت سوخت و حامل‌های انرژی موضوعی است که در کشور ما وجود دارد و به طور معمول مورد بحث کارشناسان است. چالش‌هایی که بر سر این موضوع وجود دارد اما تمامی ندارد. از طرفی افزایش قیمت حامل‌های انرژی و سوخت به ویژه بنزین حساسیت بسیار زیادی را در میان مردم ایجاد می‌کند و به نظر می‌رسد که بالا رفتن نرخ سوخت به نوعی برای مردم خط قرمز محسوب می‌شود و از سوی دیگر بسیاری از کارشناسان معتقدند قیمت پایین بنزین و فرآورده‌های نفتی در کشور ما به امر قاچاق سوخت به شدت دامن می‌زند؛ چرا که قاچاق سوخت برای قاچاقچی صرفه اقتصادی دارد و نرخ سوخت باید به نرخ کشورهای همسایه برسد تا جلوی قاچاق آن نیز گرفته شود. البته در این میان کارشناسانی نیز هستند که معتقدند در حال حاضر و با توجه به شرایط اقتصادی کشور و کاهش شدید قدرت خرید مردم و افزایش فقر در جامعه، کشور به هیچ عنوان بیش از این کشش افزایش قیمت‌ها و همچنین افزایش قیمت سوخت را ندارد. با این اوصاف اما موضوع افزایش قیمت سوخت موضوعی است که چالش‌های زیادی را در چند وقت گذشته ایجاد کرده است.

فصل بودجه و بحث افزایش قیمت بنزین

در همین راستا روز گذشته رییس مجلس شورای اسلامی گفت: «بعید می‌دانم قیمت بنزین تا پایان سال افزایش داشته باشد. دو نرخی شدن بنزین خودش مفاسد دارد. کشور ما از لحاظ اقتصادی در شرایط عادی نیست». هرسال با نزدیک شدن به فصل بودجه موضوع افزایش قیمت‌ حامل‌های انرژی از سوی دولت مطرح می‌شود اما در دو سال گذشته به دلیل شرایط اقتصادی و وضعیت معیشت مردم، مجلس با افزایش قیمت بنزین موافقت نکرده است. در حال حاضر نیز که به بودجه 98 نزدیک می‌شویم باز‌هم به نظر می رسد که دولت این موضوع را به میان بیاورد. تحلیل دولت از این موضوع همان بحث قاچاق سوخت و واقعی شدن قیمت بنزین است. البته در این میان برخی کارشناسان معتقدند که آماری که معمولا از قاچاق سوخت در کشور مطرح می‌شود، آماری دور از ذهن به نظر می‌رسد و مطرح شدن این بحث‌ها را حربه دولت برای افزایش قیمت سوخت می‌دانند. نکته ای که در این میان وجود دارد این است که در حال حاضر شرایط معیشت مردم بسیار سخت و طاقت فرساست و از طرفی افزایش قیمت بنزین و حامل‌های انرژی بر قیمت سایر کالاها نیز موثر خواهد بود؛ این در حالی است که پس از ایجاد نابسامانی‌ها در بازار ارز و افزایش بی‌رویه قیمت‌ها و همچنین خروج آمریکا از برجام و اعمال دوباره تحریم‌ها بر کشورمان، با افزایش نرخ تورم و گرانی بی‌رویه کالاها مواجه شده ایم و همین امر به عناوین مختلف فشارهای زیادی را بر مردم اعمال کرده است. با این حال مشاهده می‌کنیم که دولت با ارائه آمارهایی نظیر خروج روزانه 10 تا 15 میلیون لیتر سوخت قاچاق از کشور و با توجیه قیمت پایین آن نسبت به منطقه سعی دارد دلیلی موجه برای افزایش قیمت سوخت هم برای مجلس و هم مردم پیدا کند. در حالی که پذیرش چنین چیزی از طرف مردم تحت فشاری که قرار بوده است دولت در این وضعیت بد اقتصادی و شرایط تحریمی با بسته‌های حمایتی اجازه ندهد فشار مضاعفی را متحمل شوند، هیچ منطقی ندارد.

راهکار دولت

به نظر می‌رسد در شرایط فعلی به دلیل تحریم‌های نفتی و کاهش میزان فروش نفت کشورمان دولت با کسری بودجه مواجه خواهد شد و برای تامین این کسری به عناوین مختلف به دنبال راهکارهایی است که بتواند درآمد کافی برای سال آینده داشته باشد و از طرفی بتواند فشارها را بر مردم کاهش دهد. در این خصوص دو نرخی شدن قیمت بنزین پیشنهادی است که بارها در جلسات مطرح شده ولی تا به امروز در حد حرف و سخن باقی مانده و هنوز به صورت مکتوب و در قالب لایحه به مجلس ارائه نشده است. اما همان‌طور که گفته شده با رسیدن زمان تصویب بودجه 98 به طور حتم این بحث نیز دوباره مطرح خواهد شد. البته چندی پیش رییس سازمان برنامه و بودجه گفته بود که دولت برای افزایش قیمت حامل‌های انرژی در سال 98 پیشنهادی ندارد.

توضیحات وزیر نفت

طبق آمارها میزان مصرف بنزین در کشور از خط قرمز رد شده است و برخی کارشناسان علت این امر را قیمت پایین بنزین در کشور می‌دانند. با این حال با وجود اینکه بارها از سوی مسئولان مطرح شده که بازگشت دوباره کارت سوخت به دلیل افزایش کنترل و نظارت بر مصرف بنزین است اما باز هم برخی معتقدند که این اقدام در جهت سهمیه‌بندی بنزین و افزایش قیمت آن است. در این خصوص وزیر نفت گفته است که راه‌اندازی کارت سوخت ربطی به قیمت و سهمیه‌بندی ندارد فقط می‌خواهیم جلوی قاچاق را بگیریم. بیژن زنگنه درباره میزان ذخیره بنزین گفته بود : اکنون در این فصل میزان تولید کفاف می‌دهد. دولت لایحه داده اما هر گونه افزایشی در قیمت حامل‌ها در مجلس تصویب می‌شود.

سرنوشت سهمیه‌بندی چه می‌شود

این روزها زمزمه‌هایی شنیده می‌شود که مساله سهمیه‌بندی و همچنین افزایش قیمت سوخت در حال طی فرآیند نهایی خود است. این طور که به نظر می‌رسد اجرایی شدن این طرح در آینده‌ای نزدیک چندان دور از انتظار نیست. تا چند وقت گذشته و پیش از سال 97 نمایندگان مجلس در کمیسیون انرژی اغلب با دو نرخی شدن و افزایش قیمت بنزین مخالف بودند و اعلام کرده بودند که دولت و مجلس هیچ طرحی مبنی بر افزایش قیمت بنزین، چند نرخی کردن و سهمیه‌بندی آن ندارد و در همین راستا مجلس اجازه افزایش قیمت بنزین را به دولت نخواهد داد اما به نظر می‌رسد که در حال حاضر نمایندگان مجلس نیز با این موضوع موافق باشند. طبق گفته نمایندگان مجلس اگر مصرف بنزین همچنان بالا رود و قاچاق نیز ادامه داشته باشد دولت در این زمینه باید تصمیماتی بگیرد. البته نمایندگان گفته‌اند که اکنون سهمیه بندی بنزین در دستور کار نیست، اما به عنوان یک فرض احتمالش وجود دارد. سوال مهم این است که چرا با اینکه دولت و مجلس کمتر از چهارماه گذشته عدم افزایش قیمت و سهمیه بندی بنزین را به طور قطعی اعلام کردند اکنون از احتمال تغییر سرنوشت بنزین صحبت می کنند؟ باید گفت علاوه بر اینکه نرخ بنزین در ایران واقعی نیست و با وجود اینکه سال 89 دولت نهم رسما آغاز اجرای قانون هدفمندی یارانه ها و ارائه حامل های انرژی با قیمت اصلاح شده از 28 آذر را اعلام کرد که در این قانون پیش بینی شده بود قیمت سوخت به صورت سالانه و طی پنج سال باید ٢٠‌درصد افزایش پیدا کند تا به ٩٠ درصد قیمت بین المللی یا فوب خلیج فارس برسد؛ اتفاقی که تا کنون رخ نداده است. موضوعات دیگری در اتخاذ این تصمیم دخیل هستند. در خصوص موضوع افزایش قیمت بنزین علی مطهری، نماینده مجلس شورای اسلامی به «قانون» گفت: هنوز برنامه‌ریزی مشخصی برای افزایش نرخ سوخت در کشور انجام نشده و جلسات در این زمینه در حال برگزاری است. به نظر می‌رسد که در صورت تصمیم‌گیری برای افزایش قیمت سوخت تصمیمات به گونه‌ای گرفته شود که مصرف بنزین تا 60 لیتر در ماه با قیمت هر لیتر 1000 تومان و از 60 لیتر تا 120 لیتر به قیمت هرلیتر دو تا سه هزار تومان و بالای 120 لیتر به قیمت هر لیتر 5000 تومان فروخته شود.