شبکه‌های سازمان‌یافته، پشت پرده قاچاق سوخت است / برخی کشورهای همسایه به سازماندهی قاچاقچیان کمک می کنند
علی بختیار: کشورهای همسایه از سوخت و بنزین ارزان کشور ما استفاده بسیار زیادی می‌کنند و هم تأمین سوخت به سهولت و راحتی برایشان انجام می‌شود و هم بخش زیادی از واردات سوختی که باید انجام دهند بدون اینکه بودجه‌ای صرف کنند وارد کشورشان می‌شود. ضمن اینکه سوخت با نرخ‌های ارزان و پایین‌تر از قیمت‌های واقعی به دستشان می‌رسد و چه‌بسا خود این کشورها هم در سازمان‌یافتگی گروه‌هایی که نسبت به قاچاق سوخت اقدام می‌کنند نقش داشته باشند که این موضوع را نمی‌توان نفی کرد.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی دیده بان ایران ؛ آن‌طور که آمارها نشان می‌دهد مدتی است که میزان قاچاق سوخت از کشورمان افزایش چشمگیری یافته است؛ به‌گونه‌ای که عنوان می‌شود روزانه 40 میلیون لیتر سوخت از کشور قاچاق می‌شود که 20 تا 35 میلیون لیتر آن را بنزین و 15 تا 20 میلیون لیتر آن را گازوئیل تشکیل می‌دهد.
نگاهی به وضعیت برخی مرزها نشان می‌دهد که افت ارزش پول ملی از یک‌سو و افزایش نیافتن قیمت بنزین از سوی دیگر و همچنین به دلیل اختلاف قیمتی که سوخت در کشور ما نسبت به کشورهای همسایه دارد، زمینه رونق قاچاق سازمان‌یافته فرآورده‌های نفتی فراهم‌شده است. این موضوعی است که علی بختیار، عضو کمیسیون انرژی مجلس هم به آن اشاره می‌کند. وی معتقد است که علاوه بر بالا بودن، میزان مصرف سوخت در کشور، قاچاق هم مشکل جدی دیگری است که در این زمینه وجود دارد که باید فکری جدی برای مقابله با آن انجام داد. ماحصل گفت‌وگوی دیده بان ایران با این نماینده مجلس را در ادامه می‌خوانید:
همان‌طور که می‌دانید میزان مصرف سوخت در کشورمان بالاست. ارزیابی شما از این بالا بودن میزان مصرف چیست؟
متأسفانه در ماه گذشته میزان مصرف بنزین در کشورمان از مرز 120 میلیون لیتر گذشت و این یک هشدار بود که بخشی از این بنزین قاچاق می‌شود؛ همان‌طور که بخش زیادی از گازوییل و بقیه فرآورده‌ها قاچاق می‌شود. این در حالی است که در سال‌های اخیر، میزان مصرف و قاچاق بنزین کاهش‌یافته بود اما با تغییر و بالا رفتن نرخ ارز قاچاق بنزین صرفه اقتصادی برای قاچاقچیان سوخت پیدا کرد و بنابراین بازهم مبادرت به قاچاق سوخت به کشورهای همسایه کردند.
درواقع یکی از دلایل اصلی قاچاق سوخت موضوع قیمت است، زیرا بین نرخ سوخت در کشور ما و کشورهای همسایه تا پنج برابر اختلاف قیمت وجود دارد. در بودجه سال 97 هم که دولت پیشنهاد افزایش قیمت بنزین به میزان 50 درصد را داده بود، مجلس این موضوع را نپذیرفت زیرا موجب به‌هم‌ریختگی در وضعیت معیشتی مردم می‌شد و بنابراین تبصره 18 به‌طور کامل از لایحه بودجه امسال حذف شد و بنابراین قیمت بنزین در سال جاری افزایش نیافت.
به نظر شما مقرون‌به‌صرفه نبودن حمل‌ونقل ریلی چه تأثیری برافزایش میزان مصرف سوخت دارد؟
مقرون‌به‌صرفه نبودن حمل‌ونقل ریلی تأثیر زیادی دارد، به دلیل اینکه نرخ بارنامه حمل‌ونقل ریلی به‌مراتب بالاتر از نرخ بارنامه حمل‌ونقل جاده‌ای است. از سوی دیگر نرخ گازوئیل در ریل حدود 600 تومان و در جاده حدود 400 تومان است، یعنی یک اختلاف حدود 50 درصدی در نرخ سوخت در حوزه حمل‌ونقل ریلی و جاده‌ای وجود دارد و به همین دلیل بخش اعظم بار از طریق جاده حمل می‌شود که آسیب‌های زیادی در این جهت به اقتصاد کشور وارد می‌شود. همچنین شدت مصرف انرژی در حمل‌ونقل ریلی یک‌دهم یعنی 10 درصد میزان شدت مصرف انرژی در جاده است و ازاین‌جهت که بار کمتری در حمل‌ونقل ریلی جابجا می‌شود، اقتصاد کشور متحمل خسارت زیادی می‌شود.
میزان قاچاق روزانه سوخت از کشور حجم بالایی دارد. آیا می‌توان این حجم قاچاق را فقط به مرزنشینان و افراد محلی نسبت داد یا به‌زعم شما باندهای سازمان‌یافته هم در این مسئله دست دارند؟
از یک‌سو در سال‌های اخیر تغییرات قیمتی نداشتیم و از سوی دیگر قاچاق سوخت به لحاظ نرخ ارز، صرفه اقتصادی پیداکرده است و شرایط به‌گونه‌ای شده که هم به‌صورت شبکه‌ای و هم به‌صورت فردی شاهد قاچاق بنزین و گازوئیل هستیم؛ بنابراین نمی‌توان گفت که تمام قاچاق سوخت توسط افراد بومی و محلی انجام می‌شود. درواقع عقل سلیم می‌گوید که قاچاق روزانه 40 میلیون لیتر سوخت نمی‌تواند صرفاً از طریق مرزنشینان و افراد محلی باشد و حتماً کارهای شبکه‌ای و سازمان‌یافته در این موضوع ورود و دخالت دارد.
چگونه می‌توان این موضوع را سامان داد و مانع از قاچاق سوخت به این شکل گسترده شد؟
به نظر می‌رسد که باید درزمینهٔ تقویت ابزارهای نظارتی و کنترلی برای جلوگیری از قاچاق اقدام کنیم؛ اما علاوه بر این باید اقداماتی در اقتصاد کشور انجام دهیم که قاچاق سوخت برای قاچاقچیان صرفه اقتصادی نداشته باشد.
البته ستاد قاچاق کالا و ارز در این زمینه اقدام می‌کند اما اقدامات این ستاد، بخشی از مجموعه کارهایی است که باید انجام شود. اقدام دیگری که باید انجام شود، افزایش قیمت سوخت است اما امروز مجلس تحت‌فشارهایی امکان تصمیم‌گیری در این مورد را ندارد و مسائل اقتصادی و معیشتی مردم، کار را برای مجلس دشوار کرده تا نسبت به افزایش قیمت بنزین و سوخت تصمیم بگیرد.
البته راهکارهایی برای مقابله با این قاچاق وجود دارد که یکی از آن‌ها سامانه کارت سوخت است که به لحاظ فنی و تکنیکی یکی از سامانه‌های دقیق و قابل اهمیت است و سامانه مطمئنی است که از طریق آن می‌توانیم نسبت به کنترل سوخت اقدام کنیم.
به نظر شما این قاچاق سوخت از ایران چه سودی را عاید کشورهای همسایه می‌کند؟
قطعاً کشورهای همسایه از سوخت و بنزین ارزان کشور ما استفاده بسیار زیادی می‌کنند و هم تأمین سوخت به سهولت و راحتی برایشان انجام می‌شود و هم بخش زیادی از واردات سوختی که باید انجام دهند بدون اینکه بودجه‌ای صرف کنند وارد کشورشان می‌شود. ضمن اینکه سوخت با نرخ‌های ارزان و پایین‌تر از قیمت‌های واقعی به دستشان می‌رسد و چه‌بسا خود این کشورها هم در سازمان‌یافتگی گروه‌هایی که نسبت به قاچاق سوخت اقدام می‌کنند نقش داشته باشند که این موضوع را نمی‌توان نفی کرد.
