بیژن عبدی: نرخ ارز بالاتر خواهد رفت/ تک نرخی کردن دلار درست نبود/ ورودی دلار و ارز در کشور کم است/ تحریم های تازه، تاثیرات به سزایی در آینده ارز کشور خواهد داشت

دیده بان ایران_ سپیده اجلالی: بی‌ثباتی بازار طلا و ارز حکایت از ضعف تنظیم بازار پولی و بانکی است که از اصلی‌ترین دلایل نابسامانی این دو بازار است. نابسامانی بازار طلا و ارز تا زمانی که بانک مرکزی گزارش عملکردش را به اطلاع عموم و مراجع ذی ربط نرساند، ادامه خواهد داشت.

درست در روزهای پایانی دی ماه سال گذشته نرخ ارز به صورت شگفت انگیزی صعود پیدا کرد. دلاری که پیش از این قیمتش3500 تومان بود، در روزهای پایانی دهمین ماه سال به مرز 4500رسید. این افزایش قیمت باعث تشویش ذهنی مردم و بازاریان آن هم در روزهای پایانی سال و خرید شب عید مردم شد. پس از عبور از سال 96، در همان ابتدای سال جدید ارز  نیز به لباس و قیمتی جدید که بیش از حد تصور بود (5000 تومان) با سال نو ایرانیان همراه شد.

از آن پس تب تند افزایش قیمت دلار بالا گرفت. البته گفتنی است که با کوچکترین تغییری در نرخ ارز، قیمت طلا و سکه در کشور نیز تغییر و به طبع زیاد می شد.

در اواسط اردیبشهت ماه سال جاری قیمت دلار به مرز 7000تومان نزدیک شد ودوباره جو ناآرام اقتصادی و روحی برای جامعه ایران به ارمغان آورد  درهمین شرایط بود که اسحاق جهانگیری پس از جلسه هیئت دولت اعلام کرد که نرخ دلار به صورت تک رقمی درمی آید و در دسترس تمامی افراد قرار می گیرد. البته ولی الله سیف پس از مصوبه جدید دولت درباره ارز، سیاست جدید ارزی را در پیش گرفت.  بنا بر این سیاست ارز تک رقمی تنها به عده خاصی از افراد جامعه تعلق می گیرد. این ارزها شامل ارز مسافرتی، درمانی، دانشجویان ماموریتی و ... بود.

اما انگار سیاست تک نرخی کردن ارز نیز پاسخگوی روند صعودی آن نبود. از آغاز هفته گذشته نیز نرخ ارز،  طلا و سکه بازهم از قیمت های پیشین خود سبقت گرفت و البته این سرعت و سبقت تا به امروز نیز ادامه داشت.

نرخ طلا و سکه به طرز فجیع و سرسام آوری روبه رشد است. به طوری که طلای 18 عیار با نرخ گرمی ٢,٤٢٨,٧٠٠ ریال در بازار به فروش می رسد و سکه تمام بهار آزادی با ٢٥,٩٠٠,٠٠٠ ریال در بازار موجود است. دلار نیز با رقمی نزدیک به 8000تومان در بازار آزاد رد و بدل می شود.

قاسم نوروزی، کارشناس امور اقتصادی و استاد دانشگاه، به خبرگزاری ایسنا در رابطه با آینده نرخ ارز خبرداد: افزایش قیمت ارز می تواند به بالای ده هزار تومان  در سال جاری هم برسد. در صورت تشدید تحریم ها و بی ثباتی کنونی حاکم بر بازار ارز و عدم کنترل آن شاهد نوسانات به مراتب بیشتری خواهیم بود.

"تاثیر برهم خوردن برجام و افزایش قیمت ها"

در مورد تاثیر مسائل سیاسی و تحولات بین المللی بر روی نرخ ارز در ایران نیز با نیم نگاهی به درآمدهای ارزی کشور مشخص می‌کند که بخش عظیمی از درآمدهای ارزی دولت از محل درآمدهای نفتی است. اقتصاد تمام کشورهایی که بر روی صادرات یک نوع ماده معدنی خاص تمرکز دارند و وابستگی شدیدی به صادرات آن ماده دارند در رده اقتصادهای تک محصولی جای داده می‌شود.

اظهارات دونالد ترامپ مبنی بر این که برجام توافق خوبی نیست و باید از بین برود نیز باعث ترس سرمایه گذاران خارجی شده است. تاکنون سرنوشت برجام مشخص نبود. یعنی پیش از اینکه ایران بتواند از برجام استفاده کند، این توافق تضعیف شد. اکنون هم که ترامپ به صورت یکجانبه توافق هسته ای را لغو و تحریم های جدیدی را علیه ایران اعمال کرده است. این نیز مسلما بر اقتصاد ما تاثیر خواهد گذاشت.

بدین ترتیب تولید و صادرات نفت کاهش خواهد یافت. همچنین تحریم های بانکی و نقل و انتقال پول نیز باعث این خواهد شد که ایران با کسری ارز روبرو شود. باید انتظارات تورمی را هم به این موضوع افزود. وقتی که مردم با چنین شرایطی روبرو میشوند نیز برای حفظ ارزش دارایی و پول خود سرمایه های خود را از بانک‌ها بیرون بکشند و به سوی بازار ارز هجوم می‌آورند. باید توجه داشت که نرخ سود بانکی نیز در ایران به میزان پنج درصد کاهش یافته و این نیز به نوبه خود باعث شتاب گرفتن این روند خواهد شد.

به همین دلیل هم قیمت ارز و همچنین طلا افزایش یافت. دولت هم بزرگترین تامین کننده ارز هست و مدیریت شناور را برای آن در دستور کار دارد.

"نرخ ارز و جبران کسری بودجه"

گاهی دولت ها برای کاهش کسری بودجه دست به افزایش قیمت دلار زده تا با فروش ذخایر ارزی خود در بازار بتوانند بخشی از کمبود بودجه را جبران کنند. در این صورت، رفتار بازار به شکل سوداگری، بورس بازی و سفته بازی دلیل دوم افزایش قیمت ارز است.

" ریشه های نوسانات بازار ارز"

از دیگر علل و عوامل افزایش ناگهانی ارز می توان به  چهار عامل دولت، رفتار بازار، رفتار روانی مردم و تراز تجاری کشوراشاره کرد.

بیژن عبدی: نرخ تورم فعلی  بیش از آمار اعلام شده است

در اواخر سال گذشته "دکتر بیژن عبدی" اقتصاددان و استاد دانشگاه، در خصوص عوامل افزایش نرخ ارز به دیده بان ایران گفت: مهم ترین عامل در جهت افزایش قیمت ارز در کشور وابسته به نوع تصمیم گیری های انحصارگر و در واقع خود دولت است. دولت با توجه به کسری بودجه خود در ماه های منتهی به پایان سال وهمچنین تسهیلات بانک مرکزی به دولت، نرخ ارز را به گونه ای تعیین می کند که نتیجه آنرا مشاهده می کنیم.(اینجا)

درحال حاضر با توجه به این که وارد 3 ماهه دوم سال شده ایم و ارز نیز روند صعودی و رو به رشد خود را طی می کند، آیا بازهم بحث رفع کسری بودجه توسط انحصارگر عامل اصلی افزایش قیمت دلار است؟

در همین رابطه "دکتر بیژن عبدی" به تفسیر افزایش نرخ ارز پرداخت. وی بیان کرد: یکی از مواردی که می توان به گرانی نرخ ارز نسبت داد رفع کسری بودجه است.  در حال حاضر نیز بسیاری از اقتصاد دانان که منتقد این موضوع هستند بر این باورند که دولت، خود دست به گرانی و بالابردن قیمت ارز نموده است. اما بنده معتقدم که دولت عامل افزایش قیمت ارز نیست. البته لازم به ذکر است دولت در برخی از شرایط دست به افزایش قیمت برخی از ارزها به جهت پوشش دهی برخی از هزینه ها و کمبودهای خود بزند اما به نظر عقلانی نیست که دولت بدین وسیله اقدام به برهم زدن و متشنج شدن جو حاکم بر اقتصاد جامعه خود بکند. البته گفتنی است این مسئله نیز در گذشته برای اقتصاد جامعه ما به وقوع پیوسته است.

وی ادامه داد: گران کردن ارز یکی از ابزارهایی است که دولت ها برای پوشش کسری ها و هزینه های خود استفاده می کنند. در شرایط فعلی نیز ممکن است همین موضوع به عنوان یکی از فرضیه ها باشد. در دولت فعلی ما شاهد تک نرخی شدن نرخ ارز شدیم که بنده از روز اول نسبت به این مسئله خوش بین نبودم چراکه حجم  ارز موجود در کشورنسبت به  میزان نیازهای ما و همچنین نقدینگی موجود در کشور بسیار کم است.

این کارشناس امور اقتصادی خاطر نشان کرد: دولت با توجه به این مصوبه اقدام به جدول بندی نیازها و رابطه آن با نرخ ارز کرد. برخی نیازها با دلار 3800 تومانی، برخی دیگر با 4200 تومانی و در نهایت دلار توافقی که قریب به 8000تومان است وتعیین کننده بسیاری از امور همین رقم ارز است و همچنین این دلار باعث ایجاد بازار سیاه می شود.

وی همچنین افزود: در حال حاضر یکی از مشکلات اساسی مرتبط با این حوزه این است که ورودی دلار و ارز در کشور کم است. از طرفی تحریم های تازه ای که قرار است برای ایران وضع شود تاثیرات به سزایی در آینده ارز کشور خواهد داشت. در پی این موضوع درآمد ارزی ما به شدت کاهش پیدا می کند چراکه به خریداران نفت ما از طرفی فشار وارد می شود همانند خریداران دائمی ما نظیر ژاپن، کره، چین و هند که از خرید نفت ما متناع ورزیده و به دنبال جایگزین هستند بنابراین حدود 1میلیون بشکه صادرات نفتی ما کاهش خواهد یافت که به دنبال آن درآمد ارزی و ورودی کشور کاهش خواهد یافت ودسترسی به منابع ارزی نیز راحت نخواهد بود که در این رابطه باید دید تا دولت چه روندی را برای دور زدن تحریم در پیش خواهد گرفت. بنابراین پیش بینی می شود نرخ ارز از نرخ کنونی بالاتر خواهد رفت.

عبدی در خصوص شرایط فعلی اقتصاد کشور و سقف تورم آن تصریح کرد: تنها چیزی که در این زمینه می توان گفت این است که نرخ اصلی تورم مطابق آمار اعلام شده نیست. برای اثبات این ادعا کافی است مردم قدرت خرید سال گذشته خود را با سال جاری مقایسه کنند آنگاه متوجه افزایش تورم در جامعه خواهند شد.