آیا باتومی و بلگراد، مقاصد جدید مهاجرت ایرانیان است؟ / تجربه دوبی را در گرجستان تکرارنکنید

دیده بان ایران: «باتومی» و «بلگراد» تا چند سال پیش نامی آشنا برای ایرانیان نبودند. اما امروز یکی از اصلی‌ترین مقاصد سفر و مهاجرت آنها محسوب می‌شوند.

از زمانی که گرجستان و صربستان رژیم لغو روادید با ایران را اجرا کردند، سفرهای بدون بازگشت ایرانیان به این دو کشور تبدیل به چالشی نگران‌کننده برای مسوولان دو کشور شده است. گرجستان تا حدودی مقصد سرمایه‌گذاری در حوزه زمین و ملک شده است، اما صربستان به خصوص بعد از برقراری پرواز مستقیم از تهران به بلگراد، برای ایرانیان تبدیل به معبری برای ورود به اروپا شد. آخرین آمارها از اسکان ١٠ هزار ایرانی در گرجستان و سرگردانی ٦ هزار ایرانی در صربستان خبر می‌دهند. وزارت کشور صربستان اسفند ماه سال گذشته اعلام کرد: «بیش از ۶ هزار شهروند ایرانی در طول ۵ ماه گذشته و همزمان با فراهم کردن تسهیلات صدور ویزا، به‌ عنوان توریست وارد این کشور شده‌اند و برخی آنها از بازگشت به کشور خودشان خودداری می‌کنند و از دولت صربستان تقاضای پناهندگی می‌کنند.» مشکلاتی که در پی لغو روادید با این دو کشور ایجاد شده است این زمزمه‌ها را قوت می‌بخشد که مقامات این دو کشور تصمیم به برقراری دوباره محدودیت ویزا برای این دو کشور بگیرند.

سرمایه‌گذاری و منافع مشترک

در چند سال اخیر علاوه بر موضوع لغو روادید، عوامل دیگری باعث شده‌اند این دو کشور مقاصد پر طرفداری برای ایرانیان شوند. کارشناسان پاسخ‌های مختلفی برای این پرسش که چرا کشور کوچکی مثل گرجستان به یک‌باره تبدیل به اصلی‌ترین مقصد گردشگری ایرانیان می‌شود، ارایه می‌کنند، «علی‌اصغر شالبافیان»، کارشناس گردشگری در پاسخ به این سوال به «اعتماد» می‌گوید: «گرجستان قوانین و آیین نامه‌های حوزه گردشگری خارجی را تسهیل کرد و همین موضوع برای سرمایه‌گذاران جذابیت‌هایی ایجاد کرد. البته در کنار این موضوع، بخشی از کسانی که قدرت جهت دهی به بازار سفر را دارند (مثل تور اپراتورها و مدیران آژانس‌ها و فعالان حوزه گردشگری) در حوزه‌های مختلف در گرجستان سرمایه‌گذاری کردند، به همین دلیل در پکیج تورهای خارجی که طراحی می‌کنند منافع خود را هم در نظر می‌گیرند.» یکی از سرمایه‌گذارانی که تجربه هشت سال فعالیت در گرجستان داشته هم معتقد است: «گرجستان نظامی را طراحی کرده که هر روز به سمت استواری و پایداری پیش می‌رود. همین ثبات باعث شده شرایط کار و تجارت در این کشور هر روز بهتر شود. وقتی آمارهای سازمان ملل را در مورد این کشور رصد می‌کنیم می‌بینیم که رتبه‌های بسیار خوب و بالایی در جهان کسب کرده است. این نکات باعث شده که نه تنها ایرانی‌ها بلکه شهروندان کشورهای دیگر هم تمایل داشته باشند در این کشور سرمایه‌گذاری کنند. مهم‌تر از همه اینکه فساد اداری در این کشور بسیار پایین است و در مقایسه با بسیاری کشورها از نظر شاخص‌های سلامت اداری شرایط مطلوبی دارد.»

فقط ایرانی‌ها نیستند که تمایل به مهاجرت و سرمایه‌گذاری در گرجستان را دارند، بسیاری از شهروندان کشورهای عربی و چین و خاوردور هم جزو مهاجران این کشور هستند. به نوعی می‌شود گفت گرجستان در حال حاضر شرایط ٣٠ سال پیش دوبی را دارد، البته کارشناسان معتقدند این کشور در آینده شرایط مناسب‌تری از دوبی خواهد داشت. به دلیل اینکه قوانین با ثبات‌تری در مقایسه با قوانین امارات دارد.

سال ٢٠٠٠ دولت گرجستان به این نتیجه رسید که با رونق گردشگری می‌تواند اقتصاد کشورش را که پس از جدایی از شوروی سابق و بروز جنگ‌های داخلی، آسیب‌پذیر شده بود، احیا کند. امروز هم این کشور پس از ١٨ سال توانسته در زمینه توسعه زیر‌ساخت‌های گردشگری موفق ظاهر شود و آنقدر در حوزه سیاست و اقتصاد پیشرفت داشته باشد که به عنوان نخستین کشور از کشورهایی که از شوروی منفک شدند، به عضویت اتحادیه اروپا دربیاید (گرجستان در سال ٢٠١٥ به پیمان شنگن پیوست و در حال حاضر عضو ناظر اتحادیه اروپا است) بسیاری معتقدند عضویت گرجستان در اتحادیه اروپا یکی از اصلی‌ترین انگیزه‌های ایرانیان برای مهاجرت به این کشور است. اما در بسیاری موارد این هجرت همراه با شناخت دقیق و آگاهی نیست. بسیاری از کارشناسان معتقدند شرایط بی‌ثبات اجتماعی و اقتصادی ایران باعث شده تا افرادی که امکان مهاجرت به کشورهای اروپایی و امریکایی را ندارند، همسایه شمالی ایران را به عنوان مقصد مهاجرت انتخاب کنند. مهاجران ایرانی گرجستان بیشتر در امر خرید و فروش و دلالی املاک و تورگردانی مشغول به کار می‌شوند، بسیاری هم مدت‌ها سرگردان می‌مانند تا بتوانند سرمایه لازم برای خرید یک ملک در این کشور را به دست بیاورند و مشاغل دیگری را برای کسب این سرمایه انتخاب می‌کنند. به نظر می‌رسد موج مهاجرت و سفر به سمت گرجستان یک تندباد موقت باشد و با برقرار شدن محدودیت ویزا برای ایرانیان فروکش کند.