دیده بان ایران - سپیده اجلالی: سال 96 پس از فراز و نشیب های گوناگون و فراوان اقتصادی کشور به پایان رسید. در همان ابتدای سال 97 نرخ دلارهمانطوریکه پیش بینی می شد از مرز 5000تومان عبور کرد و رکوردتازه ای از خود برجای گذاشت. این افزایش نرخ درست در زمانی رخ داد که رئیس جمهور یک ماه قبل اعلام کرد که نگرانی بابت افزایش نرخ ارز وجود ندارد. این مسئله، مصداق عینی سالی که نکوست از بهارش پیداست می تواند باشد.
حال باید بررسی نمود که چه چالش های اقتصادی در سال 97 در پیش روی دولت است.
مهدی پازوکی، اقتصاد دان و استاد دانشگاه، در همین رابطه می گوید: بنده معتقدم بزرگترین مشکل اقتصادی که سال هاست گریبانگیر دولت ایران است و کماکان هم بهبود نیافته است، بی انضباطی اقتصادی است. او اعتقاد دارد که حاکمیت نیز در این باره وظیفه مهمی دارد و باید با تدبیر و چاره اندیشی مناسب به رفع بی انضباطی مالی و اقتصادی و همچنین فرهنگی و اجتماعی کشور بپردازد.
دکتر به نظر شما وضعیت اقتصاد ایران در سال 97 چگونه خواهد بود؟ آیا ما شاهد رشد اقتصادی در کشور خواهیم بود یا نزول اقتصادی؟
سال 97 سال بسیاری سختی از نظر اقتصادی برای کشور خواهد بود. تحلیل بنده از نرخ رشد اقتصادی کشور در سال 97 با توجه به سیر حرکت این نرخ در سال 96، زیر 4 درصد خواهد بود. با توجه به این موضوع نیز نرخ تورم به احتمال قوی دو رقمی خواهد شد و به طور کلی می توان گفت که مشکلات اقتصادی حل نخواهد شد. اما نکته حائز اهمیت این است که اقتصاد ایران قابلیت مبدل شدن نرخ رشد اقتصادی به بالای 8 درصد را دارد که این مسئله نیازمند الزامات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است.
نقش حکومت در اینجا چگونه خواهد بود؟ یعنی به طور کلی چه کسی باید بستر تعامل با دنیا را را فراهم کند؟
حکومت لازم است نقاط قرمز اقتصاد ایران را معین نموده و با توجه به این نقاط به دنبال تعامل با سایر کشور های جهان باشند. درحال حاضر بیش از 90 درصد سیاست کشورهای خارجی به وسیله لابی گری در حال گردش است که متاسفانه کشور ایران از نظر لابی گری با دولت ها، سازمان ها و انجیو ها بسیار ضعیف است.
با توجه به شعار سال جاری و توجه به حمایت از کالای ایرانی، چه اقداماتی در این زمینه لازم الاجراست؟
در زمینه سیاست داخلی نیز کشورما سال هاست شعار حمایت از کالای داخلی و تولید کنندگان را سر می دهد ولی در عمل آن را پیاده نمی کنیم. به عنوان مثال تنها راهکار از بین بردن بیکاری در جامعه، افزایش میزان سرمایه گذاری در اقتصاد ملی کشور است. سرمایه نیز در کشوری رشد و توسعه می یابد که در آن جامعه فضای کسب و کار و تولید رونق داشته باشد. در خصوص رونق سالم کسب و کار در هر جامعه ای نیز باید این 3 مورد را بررسی نمود:
1- ایجاد شفافیت در اقتصاد. جامعه ای که اقتصاد آن دچار ابهامات باشد، رشد اقتصادی و کسب و کار مناسب در آن صورت نمی پذیرد و به طور کلی در آنجا تولید ملی قوت نمی گیرد. به عنوان مثال بسیاری از سیستم های بانکی کشوربا شفافیت کار نمی کنند. همین دلیل باعث عدم همکاری بساری از بانک های دنیا با بانک های درون کشور است. از همین رو لازم است شفاف سازی سیستم های بانکی درون کشور در اسرع زمان حاصل گردد و کشور به تعامل با سایر سیستم های بانکی جهان بپیوندد. از طرفی رانت خواری های گسترده در اقتصاد کشور وجود دارد که بیشتر این رانت خواری ها متعلق به نهادهای قدرت هستند.
2- ایجاد رقابت سالم بین بنگاه های اقتصادی.
3- نفی انحصار. هرگونه انحصاری را لازم است از چرخه اقتصاد کشور دور کنیم چه انحصار بخش خصوصی و چه انحصار بخش دولتی.
با وجود تمامی این عوامل و ایجاد کسب و کار مناسب در کشور، زمینه برای تولید ملی شکل می گیرد.
مهمترین موانع اجرایی شدن این موارد چیست؟
استخدام بی رویه نیروها در ارگان های دولتی و رسمی!! افرادی در درون نهادهای رسمی و دولتی وجود دارند که از تخصص و آگاهی لازم در زمینه ای که در آن مشغول به کار هستند بی بهره اند از طرفی برخی از افراد متخصصص و آگاه کشور به دلیل عدم استفاده مناسب از آن ها جذب سازمان ها و ارگان های اقتصادی خارجی می شوند. این چالش اقتصادی نیز لازم است در اسرع زمان حل و فصل شود.
چه زمانی این چالش ها می توانند بستر رشد اقتصاد کشور را فراهم نمایند؟
تمامی این چالش ها زمانی می توانند حل شوند که تمامی اعضای درون حکومت حل شدن آن را طلب کنند. همچنین این مسائل نیز به قدرت قاطعی و مطلقی نیز دارد. به عنوان مثال نمایندگان مجلس اجازه دخالت در عزل و نصب افراد درون حکومت و نهاد را ندارند پس باید جلوی این کار نیز گرفته شود.علاوه بر تمامی موارد شمرده شده تحت عنوان چالش های اقتصادی، کشور نیاز به اصلاحات اقتصادی دارد. یکی از عواملی که می تواند به اصلاح اقتصاد کشور بیانجامد؛ ارائه یارانه فقط و فقط به سه دهک درآمد پایین جامعه است چرا که در هیچ جای دنیا به 95 درصد از افراد جامعه یارانه تعلق نمی گیرد. دومین عامل این است که بنزین 4 سال است که گران نشده است همین عامل باعث می شود یکی از ارکان اقتصاد کشور بلنگد.
آقای پازوکی وضعیت نرخ ارز از دیدگاه شما در سال 97 به چه شکلی خواهد بود؟
در وهله اول باید گفت که به هیچ عنوان قیمت ارز از قیمت فعلی خود کاهش و ارزان نخواهد شد. قسمت عمده تعیین کننده نرخ ارز به متغیر های سیاسی بستگی دارد. اگر اتفاقات سیاسی در طول سال جاری رخ دهد.اتفاقات سیاسی شامل این که ما با دنیا تعامل نداشته باشیم و مذاکره نکنیم وضعیت اقتصادی ما به شدت رو به انزوا خواهد رفت. تنها امتیاز مثبتی که تیم سیاست خارجی روحانی انجام داده است، برجام بود که آن هم به لطف مذاکره به دست آمد. پس اگر دولت روحانی می خواهد معضلات اقتصادی ایران را حل کند لازم است بسیاری از سفرای وزارت خارجه را فراخوانده و یا بسیاری از آن ها را تعویض نماید.
آیا می توان اینگونه گفت که بی انضباطی مالی ابر مشکل دولت و سیستم اقتصادی در کشور است؟
در ابتدا باید بگویم که منظور از بی انضباطی پولی همان آشفتگی در سیستم بانکی و بدهی های معوق به بانک ها است و همچنین منظور از بی انضباطی مالی؛ همان آشفتگی در سند بودجه سالانه است. متاسفانه در سند بودجه ما به ارگان هایی که نباید بودجه داده شود به طور عکس عمل می شود. به عنوان مثال بسیاری از ارگان ها و وزارتخانه ها برخلاف وظایف خود اقدام به ساخت بیمارستان و یا غیره می نمایند که این مسئله ضربه مهلکی به اقتصاد کضور وارد می سازد یا یکی از ارگان هایی که ضربه سنگینی به اقتصاد و همنین فرهنگ جامعه می زند، "شورای عالی انقلاب فرهنگی" است که دبیرخانه این نهاد را می توان با 20 نفر نیز اداره نمود اما اعتبار آن 50 هزار میلیون تومان ارزش و بودجه را صرف خود کرده است و 13 اداره کل دارد.
اگر رفع این عوامل صورت گیرد، بی شک ایران به قلب خاورمیانه مبدل خواهد شد. بسیاری از تندروها مانع پیشرفت ایران با به عبارت دیگر مانع زدوده شدن ابهامات و بی انضباطی های حاکم بر کشور به ویژه بی انضباطی های مالی و پولی هستند.
نقش آقای ظریف را در این بین چگونه ارزیابی می کنید؟!
آقای ظریف دیپلمات بسیار قهاری است اما متاسفانه در زمینه مدیریت وزارتخانه ضعیف است. اگر سفرا طالب مذاکره با جهان شوند؛ بارسنگینی از اقتصاد کشور برداشته خواهد شد اما متاسفانه هم اکنون تندروها در وزارت خارجه قدرت بیشتری دارند و اقتصاد و سیاست را به نفع خود می چرخانند چراکه آن ها دنیا را نمی شناسند و طالب هیچ گونه تعامل و گفتگویی با سایر کشورها نیستند.
شما به عنوان یک کارشناس اقتصادی چه راهکار نهایی جهت اصلاح اقتصادی یا به طور کلی معضلات اقتصاد جامعه در نظر دارید؟
اصلاحات اقتصادی اعم از اصلاحات اداری، مالی و پولی لازم است انجام پذیرد. از طرفی دولت دکتر روحانی می تواند در منطقه به عنوان الگویی زبان زد درآید به شرطی که در دو ارگان وزارت خارجه و دفتر ریاست جمهوری به جای افراد ناکارآمد از افراد متخصص و دانشمند و آگاه استفاده شود. لازم است در بسیاری از قوانین کشور تجدید نظر صورت گیرد و اصلاح شود.
کانال رسمی دیدبان ایران در تلگرام