افزایش نرخ ارز و چند نکته مهم!!

دیده بان ایران: سپیده اجلالی : در روزهای واپسین سال 96 مروری می کنیم بر یکی از مهم ترین عامل اقتصادی کشور یعنی؛ افزایش نرخ ارز. در ابتدا باید به معنا و مفهوم نرخ ارز اشاره کرد. نرخ ارز یا نرخ تسعیر بیان کننده مقدار پولی است که یک کشور در ازای خرید یا مبادله یک واحد پول خارجی مرجع مانند دلار و یا ارزهای جهانروای دیگر نظیر یورو، پوند انگلیس، فرانک سوئیس و حق برداشت مخصوص آن می باشد؛ بنابراین نرخ یا ارزش ریال مقدار ریالی است که ایران در ازای خرید یک واحد پول جهانروا می پردازد. 

 

در خصوص عاملین موثر بر نوسانات بازار ارز نیز باید گفت که نیروهای بازار،  نرخ ارز را بالا و پایین نمی کنند، بلکه بانک مرکزی، دولت و صادر کنندگان بزرگ تعیین کننده این نرخ! هستند و اراده آنها مشخص می‌کند که در آینده نرخ ارز چگونه و به چه شکل باشد، اما با توجه به ظرفیت و میزان نقدینگی، شرایط اقتصادی این اجازه را به آنها نمی‌دهد که زیاد به دنبال افزایش نرخ ارز باشند و بخواهند آنرا  بالاتر از اعداد موجود تجربه کنند. 

 

اما؛ نکته حائز اهمیت این است که همراه با افزایش قیمت ارز، ارزش پول ملی کاهش می‌یابد. در این صورت قدرت خرید مردم نیز کاهش می‌یابد، به ویژه کسانی که دارای درآمدهای ثابت هستند وبنابراین این قشر از جامعه از این تغییر به طبع متضرر خواهند شد.

البته باید توجه داشت که در اقتصادی که ثبات وجود نداشته باشد، دیگر آن اقتصاد قابل برنامه‌ریزی و پیش بینی نیست و معمولا معیارها و ملاک‌های تصمیم گیری برای سرمایه‌ گذاری به ویژه سرمایه‌ گذاری‌های میان مدت و بلندمدت دیگر توجیه پذیر نیستند و آنها را از دست خواهد داد. این دقیقا همان چیزی است که سیف در گفت و گو با روزنامه همشهری برای سال آتی انجام آن را نوید داده است. 

 

حال باید عوامل مهم و تاثیرگذار نوسانات اخیر دلار در بازار آزاد رونمایی و آن ها را به اختصار بررسی کرد. 

 

یکی از عوامل مهم اقتصادی که مورد توجه بسیاری از کارشناسان اقتصادی است، کسری بودجه دولت است. برخی از کارشناسان بر این باورند که بانک مرکزی و دولت که تعییین کننده و عرضه کننده نرخ ارز دربازار هستند، در پایان سال برای جبران کسری بودجه خود، دست به بالابردن نرخ ارز و متلاطم ساختن بازار آزاد می زنند. البته  در آشفتگی و درهم ریختگی بازار ارز، نباید از تاثیر افزایش نرخ ارز بر واردات و صادرات صرف نظر کرد چرا که زمانی که نرخ ارز افزایش پیدا می‌کند، همان طور که درآمدهای صادراتی بیشتر می‌شود، هزینه‌هایی که برای تامین مواد اولیه و خرید کالا وجود دارد نیز بالا می‌رود. بر همین اساس حتی صادرکنندگان هم ترجیح می‌دهند که افزایش نرخ ارز به‌صورت تدریجی و بر اساس تفاوت تورم داخلی و خارجی باشد تا بتوان برنامه‌ریزی راحت‌تر و اصولی‌تری صورت داد.

نباید از موضوع حیاتی برجام در این حیطه چشم پوشی کرد.ابهامات پیش آمده درمورد آینده برجام و رابطه ایران-اروپا  بر جریان ورودی ارز و همچنین عرضه و تقاضای آن تاثیر گذاشته و در این بین هیجانات سیاسی در آمریکا نیز موجب به افزایش قیمت دلار دامن زده است. 

 

مسلماٌ ما در داخل کشور یک سری منابع ارزی داریم، که حاصل صادرات کالا و نفت است و مقادیری هم هزینه ارزی داریم،از جمله این هزینه‌ها می‌توان به واردات کالا، نیازهای ارزی دانشجویان و مسافران، مراسم حج،اشاره کرد که افزایش و کاهش منابع و هزینه‌های ارزی نرخ واقعی ارز را تعیین می‌کند.

 

از دیگر دلایل اصلی نوسانات اخیر بازار ارز می توان به بالابودن تورم و همچنین کاهش قیمت سهام در بازار بورس و هجوم برخی از سرمایه ‌داران برای عرضه سهام و پیشگیری از ضرر بیشتر، به معنای انتقال بخشی از نقدینگی فعال به بازار ارز و سایر بازارها اشاره کرد بنابراین؛ اگر بنیان‌های علمی نرخ ارز تعیین می‌ شد، از ارزش "پول ملی" ما بیشتر کاسته می‌شد ولی رویکرد اقتصادی دولت کاهش تورم و نرخ ارز است لذا این نرخ ارز، اسمی و غیر واقعی است.

به نظر می‌رسد که راه گریز از نوسانات بازار ارز نیز نزدیک کردن شرایط اقتصادی کشور به بازار جهانی از طریق افزایش مبادلات کالا و صادرات است تا بتوان بر میزان ارزآوری به کشور افزود، از طرف دیگر باید در سیاست‌های اقتصادی خود تجدیدنظر کنیم.