تنها عامل تغییر قیمت ارز، انحصارگر یا همان دولت است/ دولت برای رفع کسری بودجه خود دست به افزایش قیمت دلار می زند/ در بازار انحصاری "سقف قیمت برای کالا" کاملا بی جهت و بی معناست/ "قیمت واقعی ارز" در کشور بی معناست

دیده بان ایران- میدان فردوسی تهران روز گذشته بازهم شاهد افزایش قیمت دلار بود. این روند که طی چند هفته گذشته همواره با سیرصعودی همراه بود در دومین روز هفته به قیمت 4800 رسید و صبح امروز(دوشنبه) با کاهش 55 تومنی به 4750 تومان رسید.این در حالی است که صرافی های بانکی از صبح تا ظهرروز گذشته نه نرخی داده بودند و نه ارزی به مردم می فروختند.

بر پایه همین گزارش ها؛ برخی اقتصاددانان افزایش نرخ ارز را مبنی برافزایش تدریجی نقدینگی و پول در بازار، بالا رفتن نرخ حواله درهم، ایجاد شایعات و جوسازی نسبت به نوع عرضه بانک مرکزی و ورود تقاضای فنی جدید به بازار و همچنین نبود عرضه ارز از سوی بسیاری از صرافی‌ها می دانند. 

از همین روی "دکتر بیژن عبدی" اقتصاددان و استاد دانشگاه، به دیده بان ایران گفت: مهم ترین عامل در جهت افزایش قیمت ارز در کشور وابسته به نوع تصمیم گیری های انحصارگر و در واقع خود دولت است. دولت با توجه به کسری بودجه خود در ماه های منتهی به پایان سال وهمچنین تسهیلات بانک مرکزی به دولت، نرخ ارز را به گونه ای تعیین می کند که نتیجه آنرا مشاهده می کنیم.

ادامه گفت و گو به شرح زیر است: 

آقای عبدی با توجه به روند افزایش قیمت دلار در یک ماه اخیر، به نظر شما قیمت ارز تا چه سقفی  افزایش پیدا کرده و ثابت خواهند ماند؟

پاسخ های متعددی را در رابطه با این مسئله می توان ذکر کرد. برخی از کارشناسان اقتصادی معتقدند که "بازار" عامل موثری در تعیین نرخ ارز در کشور است. در وهله اول لازم است که نوع بازار ارز در کشور شناسایی شود زیرا در حال حاضر بازار ارز در کشورمان  را "بازار انحصاری" می نامند. بازار انحصاری  به بازاری گفته می شود که در آن تنها یک عرضه کننده مانند دولت وجود داشته باشد اما تعداد متقاضیان بسیار متعدد و زیاد باشد. (مانند بازار دلار)

 در این بازار؛ انحصارگر و عرضه کننده دلار دولت است و تقاضای آن نیز بیشتر از سوی دستگاه های دولتی و شبه دولتی و یا تمامی ارگان ها و نهاد های مرتبط با دولت صورت می گیرد، یعنی در حالت کلی می توان اینگونه گفت که این موضوع به نهاد های خصوصی و یا شبه خصوصی که به نوعی با واردات اجناس سرو کار دارند مربوط می شود.  

وی ادامه داد: در بازار انحصاری به دلیل قدرت انحصارگر،  تنها او تعیین کننده قیمت است و قدرت چانه زنی در آن برای متقاضیان وجود ندارد. دلیل این امر نیز عرضه واحد شبکه بانکی از طریق دولت  و همچنین ارز نفت و گاز (که حدود 80 _90 درصد ارز کشور را تشکیل می دهند) نیز در اختیار دولت است. به علاوه این عوامل ارزهای حاصل از صادرات های غیر نفتی نیز در اختیار دولت است. در همین باره نیز دولتمردان و کارشناسان اقتصادی مرتبط با دولت برای جبران کسری بودجه و سایر هزینه های خود قیمت ارز در کشور را تعیین می کنند به همین دلیل است که در بازار انحصاری "سقف قیمت برای کالا" کاملا بی جهت و بی معناست. انحصارگر نیز می تواند با توجه به نیاز خود و کشش بازار قیمت را تغییر دهد.

دکتر قیمت واقعی ارز و دلار در بازار کشور چقدر است؟

بنده معتقدم این مبحث که از طریق برخی کارشناسان اقتصادی بر زبان ها افتاده است، درست نیست چرا که قیمت واقعی ارز همان قیمت جاری است که در بازار وجود دارد.

آقای عبدی برخی کارشناسان بر این باورند که قیمت دلار تا پایان سال به 6 هزار تومان نیز خواهد رسید. به نظرشما آیا می توان عدد ثابتی را برای نرخ دلار در نظر گرفت؟

تغییر قیمت دلار بستگی به چند عامل دارد. اولین عامل تغییر قیمت در دست انحصارگر و یا دولت است که پیشتر در خصوص کم و کیف آن را روشن ساختیم. دومین عامل  حجم عظیم نقدینگی مرتبط  با بانک ها است که درحال حاضر بانک ها با نقدینگی دست و پنجه نرم می کنند. 

وی افزود: اگر سیاست کاهش دستوری نرخ سود که دولت که به جهت کمتر ضررکردن کارگاه های تولیدی در کشور در پیش گرفته شده است تداوم پیدا نکند از طرفی نیز کاهش نرخ سود بانکی صورت نگیرد، تقاضای سفته بازی در جامعه را می تواند تحت تاثیر قرار دهد.