افغانستانی ها پسته ایرانی را خریداری کرده و برای تماشاگران جام جهانی صادر می کنند / پسته های ایران این بار با نشان افعانستان در بازار جهانی / کاهش ۱۹درصدی صادرات پسته
عضو انجمن پژوهشکده پسته ایران : افغانستانی‌ها پسته‌های درجه ٣،٤ و ٥ ایران را بعد از مغز و فرآوری کردن به کشورهای اروپایی صادر می کنند. در شرایطی که ایران هیچ‌گونه برنامه‌ریزی برای استفاده اقتصادی از برگزاری جام‌جهانی در کشور همسایه خود ندارد، افغانستانی‌ها به‌سرعت دست به کار شده‌اند و با خرید پسته از کرمانی‌ها و بسته‌بندی آن، تنقلات تماشاگران جام‌جهانی را تأمین می‌کنند.
دیده بان ایران: عملکرد بسیار ضعیف وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین اتاق بازرگانی ایران سبب شده است تا افغانستانی‌ها پسته ایران را برای جام‌جهانی روسیه صادر کنند. حالا در شرایطی که ایران هیچ‌گونه برنامه‌ریزی برای استفاده اقتصادی از برگزاری جام‌جهانی در کشور همسایه خود ندارد، افغانستانی‌ها به‌سرعت دست به کار شده‌اند و با خرید پسته از کرمانی‌ها و بسته‌بندی آن، تنقلات تماشاگران جام‌جهانی را تأمین می‌کنند. مصطفی احمدی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان آجیل و خشکبار در این‌باره گفته است که در آستانه برگزاری رقابت‌های جام‌جهانی در روسیه، افغانستانی‌ها به شهرهایی مانند رفسنجان و سیرجان آمده‌اند و پسته ایرانی را در حجمی چندبرابر سال‌های گذشته خریداری می‌کنند تا آن را به روسیه صادر کنند.
اما احمدی درحالی این خبر را اعلام کرده که حسین حکم‌آبادی، عضو پژوهشکده پسته ایران به «شهروند» می‌گوید که صادرات پسته ایران توسط افغانستانی‌ها سابقه‌دار است. به گفته او، چند سالی است که افغانستانی‌ها پسته‌های درجه ٣،٤ و حتی ٥ ایرانی را خریداری و بعد از مغز کردن و بسته‌بندی به کشورهای اروپایی صادر می‌کنند. آن‌گونه که حکم‌آبادی می‌گوید، بسیاری از کشورها برای واردات پسته فرآوری‌شده از ایران تعرفه بالایی وضع می‌کنند، درحالی‌که چنین تعرفه‌ای برای افغانستان اعمال نمی‌شود.
او با اشاره به تعرفه ٢٠٠درصدی صادرات پسته به آمریکا، توضیح داد: هنوز هم حتی خود آمریکایی‌ها، مزه و طعم و نوع پسته ایرانی را ترجیح می‌دهند. حتی بخشی از این پسته‌های درجه ٣، ٤ و ٥ به این کشور که خود بزرگترین تولید‌کننده دنیاست، صادر می‌شود. حکم‌آبادی در پاسخ به این سوال که با توجه به روابط سیاسی حسنه‌ای که بین ایران و روسیه وجود دارد، چرا تجارمان از فرصت پیش‌آمده و میزبانی این کشور در مسابقات جام‌جهانی ٢٠١٨ استفاده نمی‌کنند، گفت: تجربه نشان داده که روس‌ها تجار بدحسابی بوده و چندان قابل اعتماد نیستند، به همین دلیل صادرکنندگان تمایل زیادی به صدور پسته به این کشور ندارد. درحال حاضر بخش عمده‌ای از پسته ایران به چین صادر می‌شود.
٨٠هزار هکتار از باغات پسته کرمان خشکید
برای پسته‌کاران رفسنجان و کرمان شرایط و اوضاع امروز، دیگر مانند سابق نیست. دورانی که وقتی در ایالات متحده و اروپا صحبت از پسته به میان می‌آمد، «کله‌قوچی» رفسنجان و «اکبری» کرمان سر زبان‌ها می‌چرخید. دورانی که شهروندان آمریکایی و آلمانی با پسته «احمد آقایی» از میهمانان خود پذیرایی می‌کردند. اما حالا چند سالی است که آن دوران شکوه و عظمت سپری شده است. رقابت کشاورزان کالیفرنیا و ترکیه با باغداران پسته ایرانی درحالی هر روز شدیدتر می‌شود که حکم‌آبادی، عضو پژوهشکده پسته ایران می‌گوید: بحران آب و خشکیدن باغات پسته نفس باغداران کرمانی را به شماره انداخته و کیفیت و کمیت این محصول ایرانی را با مشکل مواجه کرده است.
او که معتقد است اگر تولید پسته آمریکا به ٣برابر میزان فعلی هم برسد، مشکلی برای بازارهای ایران به وجود نمی‌آید به شرط این‌که کیفیت تولیدات خود را حفظ کنیم و قیمت تمام‌شده آن را کاهش دهیم، می‌گوید: طی یک دهه گذشته ٨٠هزار هکتار از باغات پسته کرمان خشک شده و سطح زیر کشت این محصول از ٣٠٠هزار هکتار به ٢٢٠هزار هکتار رسیده است.
به گفته حکم‌آبادی، اگر بهره‌وری، میزان برداشت و قیمت تمام‌شده را تصحیح کنیم، شرایط پسته‌ای که در آینده تولید می‌کنیم در وضع مطلوب‌تری باشد و صادرکنندگان ایرانی و آمریکایی، بازارهای جدیدی را فتح کنند و بازارهای فعلی را توسعه دهند، می‌توان امیدوار بود که در آینده صادرات پسته‌مان رشد پیدا کند.
این گفته‌ها اما درحالی مطرح می‌شود که پسته با وجود ارزش غذایی و خواص فراوان، به‌طور سنتی در ایران در زمره کالاهای لوکس و مصرف مناسبتی قرار گرفته و همین موضوع سبب شده تا در بهترین حالت، کمتر از ۱۵درصد تولید به بازار مصرف داخلی اختصاص یابد و از این جهت، همه مسائل آن ازجمله قیمت، تحت‌تأثیر شدید صادرات و بازار جهانی و همچنین سیاست‌های ارزی و تورم در کشور قرار دارد؛ به‌گونه‌ای که افزایش هزینه‌های ریالی ناشی از تورم و ثابت ماندن نرخ ارز، سیلی محکمی بر این تولید بیمارگونه‌ای است که به زور و زحمت خود را سرپا نگه داشته است.
کاهش ۱۹درصدی صادرات پسته
در میان محصولات صادراتی ایران، چهار کالای مهم وجود دارد که استخوان‌بندی صادرات غیرنفتی ایران را در بیش از نیم‌قرن گذشته شکل داده است: قالی ایرانی، زعفران ایرانی، خاویار ایرانی و پسته ایرانی. از میان این چهار کالا، پسته ایرانی خود را همواره در معرض خطرات بسیاری دیده است. به‌تازگی نیز گمرک از کاهش ۱۹درصدی صادرات پسته ایران در هشت ماهه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته خبر داده است.
براساس تازه‌ترین آمار گمرک ایران از تجارت خارجی هشت ماهه سال‌جاری، در این مدت ۵۹هزار و ۷۴۴ تن پسته از ایران به کشورهای خارجی صادر شده است که ارزش مجموع این محموله‌ها به ۴۹۵میلیون و ۸۲۷هزار و ۱۷۰ دلار می‌رسد. به این‌ترتیب، قیمت هر کیلوگرم پسته صادراتی ایران در این مدت برابر ۳/ ۸ دلار بوده که اگر متوسط قیمت دلار در سال‌جاری را ۴۰۰۰ تومان فرض کنیم، رقمی در حدود ۳۳هزار تومان می‌شود. این درحالی است که در هشت ماهه نخست سال گذشته، میزان صادرات پسته از ایران ۷۲هزار و ۷۳۴ تن به ارزش ۶۱۱میلیون و ۵۲۰هزار و ۳۸۰ دلار بوده است. مقایسه آمار صادرات پسته در سال‌جاری و سال گذشته نشان می‌دهد صادرات پسته ایران در هشت ماهه سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته از لحاظ وزنی با کاهش ۱۸درصدی و از لحاظ ارزش با کاهش ۱۹درصدی همراه بوده است.
البته عضو پژوهشکده پسته کاهش صادرات را ناشی از عدم تقارن سال گمرک با سال کشاورزی می‌داند. به گفته او، برداشت پسته در کشور معمولا از اواخر شهریور آغاز و تا پایان مهر ادامه می‌یابد. بنابراین اگر می‌خواهید متوجه شوید که وضع صادرات این محصول امسال چطور بوده باید آمار صادرات ماه‌های مهر، آبان و آذر را با سال قبل مقایسه کنید.
به گفته او، صادرات پسته در سال کشاورزی جاری از وضع مناسب‌تری نسبت به سال گذشته برخوردار است، ضمن این‌که افزایش نرخ ارز هم تأثیر مثبت در این روند داشته است.
صادرات پسته ایران از سوی افغانستانی‌ها
رئیس اتحادیه فروشندگان آجیل و خشکبار گفت: برخی صادرکنندگان که پسته را از طریق افغانستان صادر می‌کردند اکنون از دور خارج شده‌اند، چراکه مدتی است افغانستانی‌ها به شهرهایی مانند رفسنجان، سیرجان و... می‌روند و محصول مورد نیاز را مستقیم از باغدار می‌خرند. اکنون هم که در آستانه برگزاری رقابت‌های جام‌جهانی در روسیه هستیم، از همین حالا افغانستانی‌ها وارد بازار شده‌اند و پسته ایرانی را در حجمی چند برابر سال‌های گذشته می‌خرند که به روسیه صادر کنند.
مصطفی احمدی به ایسنا می‌گوید: شاید در زمینه خشکبار مهمترین موضوع پسته باشد که امسال اگرچه در حوزه پسته به میزان سال‌های قبل تولید داریم اما کیفیت این کالا مانند قبل نیست و از نظر ظاهر و اندازه این محصول دچار افت کیفیت شده است.
وی افزود: این اتفاق در شرایطی رخ می‌دهد که سال دیگر شاهد برگزاری رقابت‌های جام‌جهانی در روسیه هستیم و از همین حالا افغانستانی‌ها وارد بازار شده‌اند و کالای ایرانی را در حجمی چند برابر سال‌های گذشته خریداری می‌کنند تا هنگام بازی‌های جام‌جهانی آن را به روسیه صادر کنند. رئیس اتحادیه فروشندگان آجیل و خشکبار در پاسخ به این سوال که گفته می‌شود صادرکنندگان خود به دلیل تعرفه‌های پایین‌تری که برای افغانستان وجود دارد، ترجیح می‌دهند کالای خود را از این طریق صادر کنند، توضیح داد: به واسطه شرایط این کشور و جنگ‌‌زده بودن آن، برخی کشورها شرایط تعرفه‌ای بهتری برای افغانستان لحاظ می‌کنند، بر همین اساس ممکن است گاه تجار چنین تصمیمی گرفته باشند، اما شرایط به نفع افغانستانی‌ها تغییر کرده است.
وی ادامه داد: اکنون برخی صادرکنندگان ما از دور خارج شده‌اند، چرا که در گذشته خودِ صادرکننده کالا را به افغانستان می‌برد و از طریق این کشور به صادرات می‌پرداخت، اما مدتی است خود افغانستانی‌ها به شهرهایی مانند رفسنجان، سیرجان و... می‌روند و محصول مورد نیاز را مستقیم از باغدار خریداری می‌کنند.
احمدی همچنین به بحث تغییرات نرخ ارز اشاره کرد و گفت: اگر نرخ ارز فقط ۱۰۰ تومان افزایش پیدا کند برای صادرات پسته این رقم حدود ۸۰۰ تا ۹۰۰ تومان می‌شود، چرا که قیمت متوسط هر کیلوگرم پسته ٨ تا ۹ دلار است و در حالت کلی قیمت‌های این کالا از ٦ تا ٧ دلار شروع می‌شود و تا ۱۶ دلار نیز پیش می‌رود.
منبع: شهروند
