۱۰ تومانی و ۲۰ تومانی در انتظار خروج از اقتصاد ایران
هر چند اسکناس ۱۰ و ۲۰ تومانی در بانک ها و همچنین داد و ستد ها دیگر دیده نمی شود، اما در بازار ارز فروشان و دلالان این اسکناس ها هنوز جایگاه خود را دارند و با قیمت های گزافی تا ۵۰ هزار تومان به فروش می رسند.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی دیده بان ایران، براساس قانون پولی و بانکی کشور، امتیاز انتشار پول رایج کشور در انحصار دولت است و این امتیاز، با رعایت مقررات این قانون، منحصراً به بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران واگذار شده است. تا قبل از سال ۱۳۳۸ بانک ملی ایران وظایف بانک مرکزی مانند حق انحصاری انتشار اسکناس و تنظیم جریان پول کشور را به عهده داشت. در سال ۱۳۳۸ پس از تصویب قانون پولی وبانکی کشور و همزمان با تاسیس بانک مرکزی در هجدهم مرداد ۱۳۳۹ این مهم به بانک مرکزی محول شد.
در سال ۱۳۴۲ ضرابخانه دولتی نیز از وزارت داراییِ وقت منفک و به بانک مرکزی واگذار و وظیفه انتشار مسکوک طلا و رایج نیز به وظایف اداره نشر افزوده شد. سازمان تولید اسکناس و مسکوک بانک مرکزی وظیفه چاپ اسکناس های رایج، ایران چک، انواع اوراق بهادار (مانند اوراق مشارکت، گذرنامه، روادید، شناسنامه و...) همچنین ضرب سکه‌های رایج، یادبود و گرانبها را به عهده دارد.
سازمان تولید اسکناس و مسکوک پس از دریافت سفارش از اداره نشر اسکناس و خزانه، به برآورد و سفارش کاغذ برای چاپ اسکناس و مطلس برای ضرب سکه های رایج به میزان موردنیاز اقدام می‌کند. فرایند ضرب سکه های گرانبها و تهیه مطلس آن به طور کامل در ضرابخانه این سازمان انجام می شود.
مطلس سکه رایج تا سال ۸۹ در خارج از کشور وارد می شد اما با همت سازمان تولید اسکناس و مسکوک این مهم به صنایع مس شهید باهنر کرمان واگذارشد. مرحله ساخت پولک یا مطلس در کرمان انجام می شود و این مطلس ها در ضرابخانه به صورت سکه درمی آیند. در حال حاضر در کشورهای توسعه یافته ۵۰ درصد معاملات با پول نقد است و ۵۰ درصد دیگر به صورت الکترونیک انجام می شود و ضرابخانه ها با همان وضعیت قبلی مشغول کارند. ضرابخانه بانک مرکزی به لحاظ کیفیت تولید و کوچکترین سکه ضرب شده در منطقه اول است.
اسکناس‌های از جریان خارج شده
اقتصادایران از سال ۷۶ تاکنون شاهد خروج چهار نوع اسکناس از چرخه خود بوده بر همین اساس از سال ۱۳۷۶ تا کنون دو اسکناس ۵۰۰۰ ریالی و دو اسکناس ۱۰ هزار ریالی و در مجموع چهار اسکناس از جریان اقتصاد خارج شد است.
اولین اسکناس اخراجی از اقتصاد ایران اسکناس ۵۰۰ تومانی با طرح حرم مطهر امام رضا(ع) بود که در اردیبهشت ماه ۱۳۷۶ از جریان خارج شد. دومین اسکناس اخراجی نیز اسکناس ۵۰۰ تومانی با طرح راهپیمایی مردم در ایام انقلاب است که بانک مرکزی ۳۱ شهریور ماه ۸۳ خارج شدن آن از چرخه اقتصاد را اعلام کرد.
اسکناس هزار تومانی با طرح روحرم مطهر امام رضا (ع) و طرح پشت مجلس شورای ملی نیز ۳۱ اردیبهشت ماه ۸۳ و اسکناس هزار تومانی با طرح رو راهپیمایی مردم در ایام انقلاب اسلامی و طرح پشت بارگاه امام رضا (ع) نیز ۳۱ شهریور ۸۳ از گردونه اقتصاد ایران خارج شده است.
|
۵۰۰۰ ریالی طرح رو: حرم مطهر امام رضا (ع) طرح پشت: تهران تاریخ از جریان خارج شدن: ۱۳۷۶/۰۲/۳۱
|
|
|
۵۰۰۰ ریالی طرح رو: راهپیمایی مردم در ایام انقلاب اسلامی طرح پشت: حرم مطهر حضرت معصومه (س) تاریخ از جریان خارج شدن:۱۳۸۳/۰۶/۳۱
|
|
|
۱۰۰۰۰ ریالی طرح رو: حرم مطهر امام رضا (ع) طرح پشت: مجلس شورای ملی تاریخ از جریان خارج شدن: ۱۳۷۶/۰۲/۳۱
|
|
|
۱۰۰۰۰ ریالی طرح رو: راهپیمایی مردم در ایام انقلاب اسلامی طرح پشت: بارگاه امام رضا (ع) تاریخ از جریان خارج شدن: ۱۳۸۳/۰۶/۳۱
|
اسکناس‌های در جریان
اما هم اکنون ۱۶ اسکناس در چرخه بازار و اقتصاد ایران مجوز مبادله دارد ارزش این اسکناس ها به ترتیب ۱۰ تومان، ۲۰ تومان، ۵۰ تومان، ۱۰۰ تومان، ۲۰۰ تومان، ۵۰۰ تومان، هزار تومان، دو هزار تومان، ۵ هزار تومان و ۱۰ هزار تومانی است که در این میان دو اسکناس ۱۰ تومانی و ۲۰ تومانی با وجودی که هم اکنون مجوز داد و ستد در مبادلات را دارند اما از سال ۱۳۸۶ دیگر چاپ نمی‌شود و تنها محل خرید و فروش آن در میدان فردوسی و در میان دلالان پول نو است.
هر چند اسکناس ۱۰ و ۲۰ تومانی در بانک ها و همچنین داد و ستد ها دیگر دیده نمی شود، اما در بازار ارز فروشان و دلالان این اسکناس ها هنوز جایگاه خود را دارند و با قیمت های گزافی تا ۵۰ هزار تومان به فروش می رسند.
|
اسکناس ۱۰۰ ریالی تاریخ انتشار: ۱۳۶۴/۹/۱۰ اندازه : ۱۳۰x۶۷mm جنس: ۱۰۰٪ پنبه |
||
|
اسکناس ۲۰۰ ریالی تاریخ انتشار: ۱۳۶۱/۶/۸ اندازه: ۱۳۶x۶۹mm جنس: ۱۰۰٪ پنبه |
||
|
اسکناس ۵۰۰ ریالی تاریخ انتشار: ۱۳۶۷/۱۲/۲۴ اندازه : ۱۴۲x۷۱mm جنس: ۱۰۰٪ پنبه |
||
|
اسکناس ۱۰۰۰ ریالی تاریخ انتشار: ۱۳۷۱/۸/۲ اندازه : ۱۴۸x۷۳mm جنس: ۱۰۰٪ پنبه |
||
|
اسکناس ۲۰۰۰ ریالی تاریخ انتشار: ۱۳۶۵/۵/۱۴ اندازه : ۱۵۱x۷۴mm جنس: ۱۰۰٪ پنبه |
||
|
اسکناس ۲۰۰۰ ریالی تاریخ انتشار: ۱۳۸۴/۸/۱۲ اندازه : ۱۵۱x۷۴mm جنس: ۱۰۰٪ پنبه |
||
|
اسکناس ۵۰۰۰ ریالی تاریخ انتشار: ۱۳۷۲/۷/۱۳ اندازه : ۱۵۴x۷۵mm جنس: ۱۰۰٪ پنبه |
||
|
اسکناس ۵۰۰۰ ریالی تاریخ انتشار: ۱۳۸۸/۵/۱۲ اندازه : ۱۵۴x۷۵mm جنس: ۱۰۰٪ پنبه |
||
|
اسکناس ۵۰۰۰ ریالی تاریخ انتشار: ۱۳۹۲/۳/۲۷ اندازه : ۱۵۴x۷۵mm جنس: ۱۰۰٪ پنبه |
||
|
اسکناس ۱۰۰۰۰ ریالی تاریخ انتشار: ۱۳۷۱/۸/۲ اندازه : ۱۶۰x۷۷mm جنس: ۱۰۰٪ پنبه |
||
|
اسکناس ۱۰۰۰۰ ریالی تاریخ انتشار: ۱۳۹۶/۳/۲۲ اندازه : ۱۴۲x۷۱mm جنس: ۱۰۰٪ پنبه |
||
|
اسکناس ۲۰۰۰۰ ریالی تاریخ انتشار: ۱۳۸۲/۱۲/۲۴ اندازه : ۱۶۳x۷۸mm جنس: ۱۰۰٪ پنبه |
||
|
اسکناس ۲۰۰۰۰ ریالی تاریخ انتشار: ۱۳۸۳/۱۲/۵ اندازه : ۱۶۳x۷۸mm جنس: ۱۰۰٪ پنبه |
||
|
اسکناس ۲۰۰۰۰ ریالی تاریخ انتشار: ۱۳۹۳/۷/۳۰ اندازه : ۱۶۳x۷۸mm جنس: ۱۰۰٪ پنبه |
||
|
اسکناس ۵۰۰۰۰ ریالی تاریخ انتشار: ۱۳۸۵/۱۲/۲۰ اندازه : ۱۶۶x۷۹mm جنس: ۱۰۰٪ پنبه |
||
|
اسکناس ۵۰۰۰۰ ریالی تاریخ انتشار: ۱۳۹۴/۶/۲۹ اندازه : ۱۶۶x۷۹mm جنس: ۱۰۰٪ پنبه |
||
|
|
