توزیع اشتغال در صنایع مختلف چگونه است؟/ رشد ۲درصدی شاغلان بخش صنعت+نمودار

گزارش‌ها نشان می‌دهد که توان اشتغال‌زایی واحدهای فعال موجود در بخش صنعت به آن میزان نبوده است که بتوانند تعداد بیشتری از نیروی کار را استخدام کنند.

شواهد نشان می‌دهد که در یک دهه گذشته با وجود تحقق رشد اقتصادی در بخش صنعت، اشتغالزایی کافی در این بخش صورت نگرفته است.

براساس آمارهای بانک مرکزی، ارزش‌افزوده بخش صنعت و معدن بین سال‌های 1383 تا 1393 به‌طور متوسط سالانه 4.3 درصد رشد کرده است. این درحالی است که براساس آمار کارگاه‌های صنعتی در همین دوره رشد سالانه اشتغال در کارگاه‌های صنعتی به‌طور متوسط سالانه 2 درصد بوده است.

از این اختلاف می‌توان نتیجه گرفت که رشد بخش صنعت، رشد اشتغال‌زا نبوده است. به بیان دیگر، این رشد به‌گونه‌ای نبوده است که تقاضای کافی برای استخدام نیروی کار ایجاد کند.

طی یک دهه گذشته تعداد واحدهای فعال صنعتی کاهش یافته است که گویای بحران تعطیلی کارگاه‌های صنعتی از میانه دهه 1380 است، اما در همین زمان، تعداد شاغلان بین سال‌های 1383 تا 1393 در مجموع روند افزایشی داشته است. با توجه به کاهش تعداد واحدهای فعال صنعتی از سال 1386 به بعد و افزایش تعداد شاغلان در همین زمان، می‌توان نتیجه گرفت که طبیعتا متوسط تعداد شاغلان به ازای هر واحد صنعتی افزایش یافته باشد.

از سوی دیگر، طی یک دهه گذشته متوسط تعداد شاغلان به‌ازای هر کارگاه از 66 نفر به 91 نفر افزایش یافته است که بیانگر رشد متوسط سالانه 3.2 درصد در تعداد شاغلان کارگاه‌های فعال صنعتی است.

با این حال، به‌دلیل روند تعطیلی کارگاه‌های صنعتی که نشانگر رکود مزمن در بخش صنعت است، توان اشتغال‌زایی واحدهای فعال موجود در بخش صنعت به آن میزان نبوده است که بتوانند تعداد بیشتری از نیروی کار را استخدام کنند.

براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، پرسش مهمی که مطرح می‌شود این است که کدام یک از صنایع سهم بیشتری از شاغلان را جذب کرده‌اند. شواهد نشان می‌دهد که صنایع موادغذایی و آشامیدنی با 16.5 درصد، بیشترین سهم از شاغلان کارگاه‌های صنعتی را به‌خود اختصاص داده است. با وجود این‌که در هر کارگاه صنایع موادغذایی و آشامیدنی به طور متوسط 78 نفر شاغل هستند، اما به‌دلیل اینکه تعداد زیادی کارگاه در این صنعت فعال هستند، بنابراین سهم بالایی از اشتغال صنعتی را نیز به خود اختصاص داد.

صنایع تولید سایر محصولات کانی غیرفلزی نیز با سهم 13 درصد از شاغلان صنعتی در رتبه دوم قرار دارد. در این صنعت نیز هر کارگاه به طور متوسط 57 نفر شاغل داشته است، اما به دلیل تعداد زیاد واحدها، سهم بالایی در اشتغالزایی بخش صنعت داشته است.

صنایع تولید وسایل نقلیه موتوری و تریلر و نیم‌تریلر، صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی و تولید فلزات اساسی در رتبه‌های بعدی قرار دارند که هریک بیش از 10 درصد از اشتغال بخش صنعت را تامین می‌کنند. متوسط تعداد شاغلان در این دو صنعت به طور نسبی بالاست، به طوری که در هر واحد تولید وسایل نقلیه موتوری و تریلر و نیم‌تریلر به‌طور متوسط، 220 نفر، در واحدهای تولید مواد و محصولات شیمیایی، 131 نفر و در صنایع فلزات اساسی نیز 200 نفر اشتغال دارند.

صنایعی مانند تولید محصولات از توتون و تنباکو به دلیل فعالیت تعداد اندکی واحد صنعتی با وجود اینکه هر واحد تعداد زیادی نیروی کار استخدام کرده‌اند، اما نقش اندکی در اشتغال‌زایی بخش صنعت داشته‌اند.