نام 50 واحد پولی ایران از دوره هخامنشیان تا امروز+جدول
در طول تاریخ از دوره هخامنشی تاکنون، بیش از 50 واحد پولی در ایران مورد استفاده قرار گرفته که نام این واحدها به همراه شرحی مختصر در جدول زیر آورده شده است.
دیده بان ایران: یکای پولی یک کشور، نام پول رایج در آن کشور است و واحدی برای سنجش داد و ستد کالا و خدمات میباشد که در آسانسازی مبادله کالا و خدمات نقشی اساسی دارد، برای نمونه واحد پول کشور عراق دینار و واحد پول کشور آمریکا دلار است.
براساس ماده یک قانون پولی و بانکی کشور، واحد پول ایران ریال است و هر ریال به 100 دینار تقسیم میشود اما چون ریال واحد کمارزشی است، تقسیمات آن در حسابداری به کار نمیرود. واحد پول ایران در اواخر دوره قاجاریه تومان بوده و هر تومان برابر 10 قِران بود.
طبق قانون آحاد در سال 1308 خورشیدی واحد پول از تومان به ریال تغییر یافت، این قانون از سال 1311 (1932 میلادی) اجرایی شد ولی واحد غیررسمی تومان (10 ریال) همچنان برای شمارش پول در ایران بهکار میرود.
بر پایه قانون پولی و بانکی مصوب سال 1339 هر ریال برابر 117216 0/0گرم طلای خالص (24 عیار) یعنی هر گرم طلا برابر 24/85 ریال در نظر گرفته شده است. همچنین بر اساس قانون پولی و بانکی مصوب سال 1351 هر ریال برابر0108055/0 گرم طلای خالص است، یعنی هر گرم طلا برابر 54/92 ریال بوده است.
در طول تاریخ از دوره هخامنشی تاکنون، بیش از 50 واحد پولی در ایران مورد استفاده قرار گرفته که نام این واحدها بههمراه شرحی مختصر در جدول زیر آورده شده است.
علاوه بر این موارد در متون ادبی و تاریخی از دو واحد «اسپرنه» و «شهروا» نیز نام برده شده است. در لغتنامه دهخدا از اسپرنه بهعنوان واحد پول و مبادله در اوستا یاد شده است. در لغتنامه معین از شهروا بهعنوان زر ناسره یاد میشود. گویند پادشاهی زر قلب و ناسره زد و آن را بهتندخویی در ملک خود رایج گردانید.
استاد سخن سعدی در گلستان پس از حکایتی میگوید: وجود مردم دانا مثال زر طلاست/ به هرکجا برود قدر و قیمتش دانند/ بزرگزاده نادان به شهروا ماند/ که در دیار غریبش به هیچ نستانند
در ادامه جدول واحدهای پولهای ایران را از ابتدا تا کنون مشاهده میکنید؛
ردیف |
نام واحد |
نام |
توضیح دهید |
1 |
دریک |
Daric |
Darik واحد سکه طلای هخامنشی برگرفته از نام داریوش بهوزن8/41 گرم |
2 |
شکل |
شقل |
Sigloi واحد سکه نقره هخامنشی بهوزن 5/6 گرم |
3 |
غارت |
عملیات |
واحد شمش طلای هخامنشی برابر با 300 دریک |
4 |
اصلی |
به من |
واحد غارت وزن yḵpnjạhm |
5 |
کرشه |
Karsha |
واحد سکه نقره کوچکتر از شکل |
6 |
استاتر |
ایالات |
واحد سکه ساتراپهای هخامنشی و طلا و نقره مقدونی |
7 |
دراخما |
پول نقره یونان باستان |
واحد سکه نقره سلوکی و پارتی |
8 |
Baule |
obol |
سکه نقره بهوزن یکششم دراخما |
9 |
ژنگ |
Kelco |
واحد سکه مسی سلوکی و پارتی |
10 |
دینار |
دینار |
واحد سکه طلای ساسانی برابر 20 درم |
11 |
درم |
آنها به |
واحد سکه نقره ساسانی، در حال حاضر واحد پول ارمنستان است. |
12 |
دانگ |
دونگ |
سکه نقره ساسانی بهوزن یکششم درم |
13 |
پشیز |
PASHA |
سکه مسین دوره ساسانی |
14 |
درهم |
درهم |
واحد سکههای نقره دوره اسلامی در ایران |
15 |
پول |
سود |
واحد سکههای مسین دوره اسلامی در ایران |
16 |
یمینی |
یمینی |
واحد سکه طلای سلطان محمود غزنوی |
17 |
محمودی |
محمودی |
واحد سکه دوره غزنویان |
18 |
تنگه |
tonge |
واحد سکه مسین دوره تیموریان |
19 |
چاو |
چاو |
واحد اسکناس دوره ایلخانی سال 693 ق. در چین نیز رایج بوده است. |
20 |
شاهی |
شاهی |
واحد سکه صفوی، زندیه، افشاریه، قاجار و پهلوی، معادل 50 دینار یا دو پول |
21 |
قاضی |
قاضی |
سکه ریز مسین دوره صفوی و قاجار (سکه معروف پنغازی) پنج دینار |
22 |
پول |
استخر |
سکه کوچک مسی دوره قاجار معادل بیست و پنج دینار |
23 |
اشرفی |
اشرفی |
سکه طلا برگرفته از نام ملک اشرف ایوبی از دوره صفویه رایج بوده است. |
24 |
محمدی |
محمدی |
معادل100 دینار، ازنام سلطان محمد خدابنده گرفته شده است. |
25 |
غازبکی |
ghazbeyki |
سکه مسین یکدهم شاهی در دوره صفویه ده دینار |
26 |
دوزاری |
dozari |
سکه معادل دوهزار دینار یا نیم مثقال طلا یا شش نخود |
27 |
بیستی |
لباس |
سکه بیضیشکل دوره صفوی، هر 2/5 بیستی معادل یک شاهی بود. |
28 |
عباسی |
عباسی |
سکه نقره از نام شاه عباس صفوی گرفته شده است. معادل چهار شاهی و دویست دینار |
29 |
مهراشرفی |
Mohrsrafai |
سکه طلا دوره صفوی، زند، افشاریه |
30 |
صناری |
نشان دهنده |
سکه مسین دوره زندیه و قاجار معادل صد دینار |
31 |
کالیما |
انفجار |
سکه نقره بهارزش پانصد دینار دوره افشاریان |
32 |
نادری |
نادری |
سکه نقره بهارزش پانصد دینار دوره افشاریان |
33 |
روپیه |
ruppieh |
سکه نقره بهارزش پانصد دینار دوره افشاریان |
34 |
ریال |
ریال |
سکه نقره برابر 1250 دینار قاجاریه و دوره پهلوی و جمهوری اسلامی معادل صد دینار |
35 |
تومان |
گرفتن |
سکه طلای دوره قاجار و پهلوی اول معادل دههزار دینار(در اصل ریشه مغولی دارد.) از اول مرداد تومان پول رسمی جمهوری اسلامی ایران شد |
36 |
Papty |
papati |
سکه مسین قاجاری |
37 |
پاپاس |
papassi |
سکه مسین قاجاری |
38 |
لاری |
دویدن |
شمش نقره ضرب لار |
39 |
وام |
شاهی |
سکه مسین در بخشهایی از ایران رایج بوده و در حال حاضر از اجزای واحد پول ترکیه |
40 |
قران |
قران |
سکه نقره قاجار معادل هزار دینار |
41 |
صاحبقران |
sahibqiran |
سکه نقره فتحعلی شاه قاجار معادل هزار دینار |
42 |
پنجهزاری |
panzari |
سکه طلای قاجاریه معادل پنجهزار دینار و معادل نیم مثقال طلا (دوازده نخود) |
43 |
پول سفید |
poolesefid |
سکه نقره معادل بیست و پنج دینار قاجاریه |
44 |
پول سیاه |
poolesiah |
سکه مسین معادل 12/5 دینار دوره قاجار |
45 |
ربعی |
robei |
سکه نقره بهارزش 250 دینار و سکه طلا بهارزش 2500 دینار |
46 |
هزاری |
در هر |
سکه نقره قاجاریه بهارزش هزار دینار |
47 |
مثقالی |
مثقالی |
سکه طلای دوره محمد شاه قاجار |
48 |
چندک |
از Chanda |
سکه مسین قاجاری برابر دو غاز |
49 |
Pnabad |
panabad |
سکه ضربشده در پناهآباد شوش معادل نیم ریال |
50 |
کشورستانی |
keshvarestani |
سکه دوره قاجار در بخشهایی از کشور رایج بوده است. |
51 |
کالواری |
گوساله |
سکه دوره قاجار معادل نیم شاهی در بروجرد رایج بوده است. |
52 |
قمری |
قمری |
سکه دوره قاجار رایج در خوزستان |
53 |
کرور |
خشک |
یکای هندی برابر دهمیلیون ولی در ایران هر نیم میلیون معادل یک کرور بود. |
54 |
پهلوی |
پهلوی |
سکه طلای دوره پهلوی |
55 |
بهار آزادی |
بهار آزادی |
سکه طلای جمهوری اسلامی |