به جز مخالفان داخلی،دلالان نفتی خارجی هم نمی‌خواهند ایران به بازارهای جهانی برگردد

دیده بان ایران: «به این حرف ها توجه نکنید».این واکنش محمدجواد ظریف وزیرامور خارجه به شایعه ای بود که تاکید می کرد، شرکت های خارجی پای مذاکره با ایران نمی نشینند.منشا این شایعه هم بعد از پیروزی جمهوری خواهان در آمریکا،سیاست های ضد ایرانی دونالد ترامپ و طرح هایی بود که تشدید تحریم های ایران را هدف گذاری کرده بود.

اما واقعیت این است که پس از توافق برجام بخش قابل توجهی از مذاکره ها و توافق های اقتصادی انجام شده در حوزه  صنعت نفت بوده است.وزارت نفت پس از لغو تحریم ها با طراحی مدل جدید قراردادهای نفتی، جذب حداکثر سرمایه گذاری برای طرح های نیمه تمام نفت را در دستور کار قرارداد.

اگرچه در میان دستاوردهایی که صنعت نفت از برجام ،افزایش تولید نفت و رسیدن به سقف تولید پیش از تحریم ها  نقش بسیار مهمی دارد،اما بیش از یکصد هیات خارجی در حدفاصل یکسال پس از توافق برجام با وزیر نفت و معاونان او دیدار و درباره سرمایه گذاری در پروژه های نفت و گاز مذاکره کردند. مذاکراتی که نشان از دیپلماسی هوشمندانه و انتخاب های به نفع منافع ملی ایران دارد.

حالا اگر نیمه دوم دهه 90  سالهای بازگشت رونق به صنعت نفت شهره شود، بیراه نیست؛ بخش مهمی از این دستاوردها حتما مدیون تولید و سرمایه گذاری ها تازه خواهد بود.گزارش های صندوق بین المللی پول به عنوان مهمترین نهاد مالی دنیا هم نشان می دهد که سال جاری برای اقتصاد ایران به واسطه نفت ، سال خوبی خواهد بود.

صنعت نفت با بیشترین اثرگذاری بر تولید ناخالص داخلی، اولین صنعت در  ایران است که پس از لغو تحریم‌های اقتصادی به ایفای نقش خود در افزایش تولید ملی پرداخت. در شرایطی که صنایع ایران پس از اجرای برجام در انتظار فراهم شدن سایر شرایط بانکی و جذب سرمایه گذاری خارجی قرار داشتند، صنعت نفت ایران بلافاصله مسیر افزایش تولید را در پیش گرفت و حالا با اولین قرارداد خارجی خود مسیر تازه ای را در برای اقتصاد ایران رقم می زند.

تولیدنفت آنطور که بیژزن زنگنه روایت می کند در ابتدای تشکیل دولت حسن روحانی نزدیک به یک میلیون بشکه در روز بود که حالا این رقم به 3.8 میلیون بشکه رسیده است. این سقف کارنامه دولت یازدهم نیست.انتظار این است که با امضای نخستین قرارداد از قراردادهای جدید نفتی،شرکت های بزرگ نفتی دیگر هم به  سرعت پای میز قرارداد با  ایران بنشینند. هرچند که این قراردادها به مذاق خیلی هم خوش نیامده و زبان نقد را به جایگزین زبان نقد کرده اند.البته به جز مخالفان داخلی،دلالان نفتی خارجی هم علاقه ای به بازگشت پراقتدار ایران در بازارهای جهانی ندارند.

روایتی از حضور توتال در ایران

سال 78 بود که پارس جنوبی محور برنامه های دولت وقت قرار گرفت و به دنبال آن برداشت گاز از میدان مشترک ایران و قطر آغاز شد.علاوه بر پارس جنوبی شرکت‌های بسیاری در طرح های سرمایه گذاری صنعت نفت ایران فعالیت می کردند.  برخی ها هم کار در این پروژه ها را آغاز کرده بودند.

توتال در آن سالها در فاز 2 و 3 پارس جنوبی در کنار دیگر شرکایش یعنی گازپروم روسیه و پتروناس مالزی در این دو فاز فعال بود.اگرچه برخی فازها با حساسیت و احتیاط بیشتری پیش می رفت،اما فعالیت سرمایه گذاران داخلی و خارجی موجب شده بود تا میزان برداشت از این میدان مشترک نزدیک به قطر شود.

آن روزها توتال فرانسه به جز دو فاز 2 و 3 برای فاز 11 پارس جنوبی هم به توافق های اولیه رسیده بود.به دنبال قراردادی که سال 79 قراردادی برای توسعه این  میدان مشترک بین شرکت ملی نفت و توتال امضا شده بود،توتال بیشترین نقش را در پارس جنوبی بین شرکت های خارجی فعال در این میدان بازی می کرد.

در سال 1996 سناتور داماتو در تلاشی در مجلس سنای ایالات متحده توانسته بود که تحریم های اقتصادی علیه شرکت های غیرآمریکایی که تکنولوژی مربوط به صنعت نفت را در اختیار ایران قرار می دهند،به تصویب برساند.پس از آن بیل کلینتون رییس جمهوری وقت آمریکا آن را امضا کرده بود.

با این حال شرکت های اروپایی از پذیرش آن خودداری می کردند چنانچه داماتو در همان زمان نامه هایی برای شرکت های نفتی فرانسوی ELF و توتال ارسال کرد و به آنها هشدار داده بود که از مشارکت بالقوه و بالفعل در پروژه های نفتی و گاز ایران دست بردارند.اما این شرکت ها به کار خود در ایران ادامه می دادند.

سرمایه گذار بعدی کیست؟

یکباره ورق برگشت.با روی کارآمدن محمود احمدی نژاد نگاه دولت در عرصه بین المللی به کلی تغییر کرد.همین عامل موجب شد به مرور زمان اکثر کشورها در ارتباطاتشان با ایران تجدید نظر کنند؛ شرکت هایی که حتی د رایران سرمایه گذاری کرده بودند،کم کم از ایران خارج شدند و به بازارهای دیگر رفتند.همین رویه درباره توتال هم رقم خورد.

با گسترده شدن تحریم های بین المللی توتال هم مثل بقیه کشورها دیگر از پارس جنوبی رفت و از پروژه هایی که در دست داشت،کناره گیری کرد.قانون داماتو بعدها به قانون ایسا تغییر کرد.هرچند که ایران بنا به خروج یک طرفه توتال به مراجع بین المللی شکایت کرد،اما زیان هایی که در نتیجه خروج این شرکت و شرکت های مشابه به ایران وارد شد،سبب شد تا ایران در پارس جنوبی  دربرداشت گاز از رقیب خود یعنی قطرجا بماند.

پس از توافق برجام خیلی از شرکت ها به ایران چراغ سبز نشان دادند،از جمله توتال.از سال گذشته مداکره با توتال برای حضور دوباره در پارس جنوبی جدی تر شد.این مذاکرات نهایتا دیروز منجر به امضای قرارداد برای توسعه فاز 11 پارس جنوبی در قالب الگوی جدید قراردادهای نفتی شد. با ورود توتال حالا باید منتظر ماند که کدام شرکت خارجی دیگر به رقابت با این غول نفتی فرانسوی برای سرمایه گذاری در صنعت نفت ایران برنده خواهد شد.