شهرکی، نماینده مجلس خبر داد: برنامه‌ریزی برای اسکان ۷ میلیون نفر در منطقه مکران در آینده/ ظرفیت‌های توسعه مکران چند برابر بنادر امارات است/ ظرفیت‌های توسعه مکران چند برابر بنادر کشورهای جنوب خلیج فارس است
فرهاد شهرکی، عضو مجمع نمایندگان سیستان و بلوچستان در مجلس شورای اسلامی از برنامه‌ریزی برای اسکان ۷ میلیون نفر در منطقه مکران در آینده، براساس مطالعات انجام‌شده طی یک دهه گذشته درباره توسعه این منطقه خبر داد و به دیده‌بان ایران گفت: ظرفیت توسعه منطقه مکران، حتما از امارات بیشتر است و ما در سال‌های گذشته نسبت به این ظرفیت غفلت کرده‌ایم، اما اگر بتوانیم در آینده، بستر اشتغالزایی مناسبی را در این منطقه فراهم کنیم تا هم بتواند برای مردم منطقه شغل ایجاد کند و هم افراد را برای یافتن شغل از نقاط مختلف دیگر به سواحل مکران بکشاند، حتما شاهد تحولات مهمی در این منطقه خواهیم بود. مکران به منطقه‌ای تبدیل خواهد شد که اکنون نمونه کوچک آن را در کشورهای جنوب حاشیه خلیج فارس می‌بینیم که با ایجاد تعدادی بندر، توانسته‌اند به درآمدزایی‌های عظیمی برسند که چند برابر فروش نفت سالیانه ایران است؛ در حالی که حتما ظرفیت توسعه نوار ساحلی مکران، چند برابر بنادر این کشورها است.
دیده‌بان ایران؛ محمدحسین خودکار – روزهای پایانی هفته گذشته مسعود پزشکیان برای دومین بار در دوره ریاست جمهوری خود به سیستان و بلوچستان سفر کرد. او در این سفر مانند تمام رؤسای جمهور قبل از خود، بر لزوم توسعه این استان محروم کشور تاکید کرد و گفت که «به دنبال این هستیم که در این دولت، در حد امکان فقر، محرومیت، بی‌عدالتی و تبعیض را در سیستان و بلوچستان ریشه‌کن کنیم.» پزشکیان همچنین به این نکته اشاره کرد که در دوره کوتاهی که به عالی‌ترین مقام دستگاه اجرایی رسیده، دو مرتبه به این استان سفر کرده است و در این‌باره گفت: «هنوز به استان‌های آذربایجان غربی و شرقی نرفته‌ام، ولی به این استان آمده‌ام و این نشان می‌دهد که در رفع تبعیض‌ها مصمم هستیم. ما مصمم هستیم که تبعیض‌ها را در تمام مناطق محروم که تا کنون دیده نشده‌اند، از بین ببریم.»
پزشکیان در بخش دیگری از سفر خود، در نشستی با موضوع نهضت مدرسه‌سازی در چابهار شرکت کرد و در واکنش به مطالبات مردم منطقه در این زمینه، تاکید کرد که «مدارس مورد نیاز استان سیستان و بلوچستان را در طول یک سال خواهیم ساخت. اگر اراده کنیم، می‌توانیم با کمک مردم، همه نیازمندی‌های منطقه را برطرف کنیم.» البته پیش از سخنرانی رئیس‌جمهور در آن نشست، محمدرضا واعظ مهدوی، مدیرعامل بنیاد اجتماعی هاسب (همدلان آینده‌نگر سیستان و بلوچستان)، کمبود تعداد مدارس در سطح استان را از جمله مهمترین علل ترک تحصیل دانش‌آموزان سیستان و بلوچستان دانست و گفت که «۴۶ درصد دختران استان به دلیل نبود مدرسه ترک تحصیل می‌کنند. در سال تحصیلی جاری، ۶۰ هزار دانش آموز بیشتر از سال قبل ثبت‌نام کردند و اگر میانگین هر کلاس را ۳۰ دانش آموز در نظر بگیریم، ۲ هزار کلاس اضافه برای پوشش این جمعیت نیاز داریم.»
جنبه مهم دیگر سفر مکرر پزشکیان و اعضای هیات دولت به سیستان و بلوچستان، مساله توسعه نوار ساحلی ایران با دریای عمان یا همان «منطقه مکران» است. اگرچه از سال‌های گذشته، آیت‌الله خامنه‌ای بر لزوم توجه به اقتصاد دریامحور تاکید داشتند، اما پس از ابلاغ «سیاست‌های کلی نظام درباره توسعه دریامحور» در آبان ۱۴۰۲، منطقه مکران بیش از پیش مورد توجه مسئولان اجرایی کشور قرار گرفت. در سال‌های اخیر، برنامه‌های گسترده‌ای برای توسعه این منطقه و استقرار صنایع بزرگ در نوار ساحلی جنوب شرق ایران در دستور کار قرار گرفته است و انتظار می‌رود که با ابلاغ سیاست‌های کلی نظام، این برنامه‌ها با سرعت بیشتری اجرایی شود. البته در کنار استقرار صنایع، توسعه عمرانی، ایجاد شهرها و شهرک‌های جدید، احداث بنادر جدید، گسترش صیادی و تجارت دریایی و ایجاد جاذبه‌های گردشگری نیز از جمله برنامه‌های کلان پیش‌بینی‌شده برای توسعه مکران است.
منطقه مکران که در جنوب شرق ایران واقع شده است و علاوه بر بخش‌هایی از منطقه بلوچستان، قسمت‌هایی از شرق استان هرمزگان و جنوب استان کرمان را نیز شامل می‌شود، همچنین در ماه‌های اخیر به عنوان یکی از مهمترین گزینه‌های پیشنهادی برای انتقال پایتخت مطرح شده است. محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس در انتخابات ریاست جمهوری امسال، تاکید داشت که پایتخت دوم ایران که پایتخت اقتصادی و تجاری آن خواهد بود را در این منطقه تاسیس خواهد کرد. همچنین اخیرا فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت نیز بعد از بالا گرفتن بحث‌ها پیرامون اظهار نظر او درباره احتمال انتقال پایتخت، توضیح داده است که «من نگفته‌ام پایتخت به مکران خواهد رفت، بلکه گفته‌ام دو شورا تشکیل شده است که یکی برای احصای مشکلات پایتخت فعلی است و یکی هم برای بررسی قوت‌هایی که اقتصاد دریامحور مشخصا در مکران دارد.»
در یک دهه گذشته، انقلابی در نهضت مدرسه‌سازی در سیستان و بلوچستان رخ داده است
در چنین شرایطی از فرهاد شهرکی، نماینده شهرستان‌های زابل، زهک، نیمروز، هامون و هیرمند در مجلس شورای اسلامی درباره امکان تحقق وعده‌های رئیس‌جمهور برای کاهش محرومیت‌های سیستان و بلوچستان به‌ویژه در زمینه رفع کمبود مدارس طی یک سال آینده، سوال کردیم و او نیز در گفت‌وگو با خبرنگار دیده‌بان ایران توضیح داد: در یک دهه گذشته شاهد حضور گسترده خیرین مدرسه‌ساز در استان سیستان و بلوچستان بوده‌ایم و طی ۱۰ سال اخیر، هم خیران و هم سازمان نوسازی مدارس، تلاش‌های فراوانی را برای ساخت یا بازسازی مدارس سیستان و بلوچستان انجام داده‌اند، به نحوی که می‌توان گفت طی این مدت، انقلابی در نهضت مدرسه‌سازی در این استان رخ داده و با شتابی فراوان، کارهای ماندگاری در این حوزه انجام شده است.
عضو مجمع نمایندگان سیستان و بلوچستان خاطرنشان کرد: با توجه به عزمی که آقای رئیس‌جمهور در سفرهای مکرر خود درباره توسعه سیستان و بلوچستان در دولت جدید مطرح کردند و همچنین با توجه به فضای روانی مثبتی که در هر دو گروه خیرین مدرسه‌ساز و سازمان نوسازی مدارس وجود دارد، می‌توان اطمینان داشت که قطعا در یک سال آینده شاهد تحولات مهمی در حوزه ساخت و بازسازی مدارس در سیستان و بلوچستان خواهیم بود. اما باید توجه داشت که معضل ترک تحصیل دانش‌آموزان استان اعم از دختر و پسر، صرفا ناشی از کمبود مدرسه نیست، بلکه بخش عمده‌ای از این مشکل، به سطح پایین معیشت خانواده‌ها بازمی‌گردد و بهبود وضعیت معیشتی خانوارهای استان می‌تواند کلید حل معضل ترک تحصیل دانش‌آموزان باشد.
لزوم گسترش مدارس شبانه‌روزی، ارائه کمک‌هزینه تحصیلی و پیش‌بینی سرویس‌های رایگان برای کاهش ترک تحصیل در استان
شهرکی همچنین بر لزوم گسترش مدارس شبانه‌روزی در سطح استان سیستان و بلوچستان تاکید کرد و گفت: در کنار لزوم بهبود وضعیت معیشتی خانوارها، توسعه مدارس شبانه‌روزی در استان می‌تواند تا حد زیادی به خانواده‌ها کمک کند و بار هزینه‌های تحصیل دانش‌آموزان را از روی دوش آن‌ها بکاهد. راهکار دیگری که باید مد نظر قرار گیرد، پیش‌بینی سرویس‌های ایاب و ذهاب رایگان برای کودکان و نوجوانان است، زیرا اساسا فاصله روستاها در سطح استان سیستان و بلوچستان بسیار زیاد است و با توجه به این که براساس سرانه جمعیتی، گاها در یک دهستان متشکل از چندین روستا فقط یک یا دو مدرسه وجود دارد، نیاز است که خود دولت، سرویس‌هایی را برای انتقال دانش‌آموزان از روستاها به مدارس و بازگرداندن آن‌ها به منزل در نظر بگیرد.
وی همچنین اظهار داشت: ارائه بورسیه‌های تحصیلی یا در واقع همان کمک‌هزینه‌های تحصیلی به دانش‌آموزان خانوارهای کم‌بضاعت سیستان و بلوچستان نیز می‌تواند خانواده‌های بیشتری را ترغیب کند که فرزندان خود را به مدرسه بفرستند؛ بنابراین اگر سه اقدام ضروری یعنی توسعه مدارس شبانه‌روزی، در نظر گرفتن سرویس‌های ایاب و ذهاب رایگان و ارائه کمک‌هزینه تحصیلی به دانش‌آموزان کم‌بضاعت استان مورد توجه قرار گیرد، حتما میزان ترک تحصیل دختران و پسران در سیستان و بلوچستان کاهش خواهد یافت. ضرورت انجام این سه اقدام شاید حتی از ساخت مدارس جدید در سطح استان بیشتر است و نقش مؤثرتری در کاهش آمار ترک تحصیل در استان ما خواهد داشت.
امیدواری به رفع تبعیض و کاهش محرومیت‌های سیستان و بلوچستان در دولت پزشکیان
شهرکی با اشاره به صحبت‌های پزشکیان مبنی بر این که ریشه‌کن کردن فقر و رفع تبعیض و بی‌عدالتی در استان سیستان و بلوچستان از جمله مهمترین اولویت‌های دولت چهاردهم محسوب می‌شود، عنوان کرد: متاسفانه در کشورمان شاهد تبعیض در توزیع منابع هستیم و از گذشته تا امروز، اقدامات گوناگون دولت‌ها به این معضل دامن زده است. به طور مثال، سال‌ها است که در کلانشهری مثل تهران هم سیستم حمل‌ونقل عمومی گسترده و متنوع وجود دارد و هم در محله‌های مختلف انواع بازارچه‌ها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای دایر شده است. اما در استان سیستان و بلوچستان حتی در مرکز استان یعنی شهر زاهدان، نه سیستم حمل‌ونقل عمومی مناسبی وجود دارد، نه کالاهای ضروری مورد نیاز مردم، به شکل گسترده و با قیمت‌های مناسب در زنجیره توزیع قرار می‌گیرد.
نماینده زابل در مجلس شورای اسلامی یادآور شد: چنین تبعیضی را مردم سیستان و بلوچستان دهه‌ها است که لمس کرده‌اند و بارها مشاهده کرده‌ایم که وقتی هم‌استانی‌های ما برای درمان یا امور دیگر به تهران مراجعه کرده و سپس به شهر خود بازگشته‌اند، نسبت به تبعیض موجود در توزیع امکانات گلایه‌های فراوانی داشته‌اند. تمام دولت‌های گذشته برای رفع این تبعیض‌ها وعده‌هایی داده‌اند، اما این‌بار با توجه به اولویت خاصی که دولت چهاردهم برای سیستان و بلوچستان قائل شده است و در همین مدت کوتاه، شاهد دو مرتبه حضور رئیس‌جمهور در محروم‌ترین استان کشور بوده‌ایم، امیدواریم با عزمی که در این دولت به صورت جدی برای رفع مشکلات استان وجود دارد، بعد از چهار سال شاهد تحقق وعده‌های آقای پزشکیان در کاهش محرومیت‌های سیستان و بلوچستان باشیم.
مکران؛ گوهری که توسعه آن می‌تواند برای سراسر ایران راهگشا باشد
شهرکی در بخش دیگری از اظهارات خود، به برنامه‌های در دست اجرا برای توسعه اقتصادی منطقه مکران نیز پرداخت و گفت: اگر سراسر ایران را بررسی کنیم و نقاط مختلف را از نظر سوق‌الجیشی و شرایط جغرافیایی مورد ارزیابی قرار دهیم تا مشخص شود که در آینده، چه پنجره‌هایی برای توسعه بخش‌های مختلف کشورمان وجود دارد، قطعا سواحل مکران جزو مناطقی خواهد بود که می‌توان برنامه‌های توسعه‌ای و عملیاتی زیادی را طی یک دهه آتی در آن انجام داد. در یک دهه گذشته مطالعات به حد کافی در این منطقه انجام شده و مشخص شده است که سواحل مکران برای کل کشور دارای جایگاه بسیار ویژه‌ای است؛ به نحوی که در سطوح کلان تصمیم‌گیری کشور نیز به این نتیجه رسده‌اند که منطقه مکران، گوهری است که توسعه آن می‌تواند برای کل ایران راهگشا باشد.
عضو مجمع نمایندگان سیستان و بلوچستان ادامه داد: در چنین شرایطی، لازم است فاز عملیاتی و اجرایی توسعه مکران را با سرعت بالاتری نسبت به گذشته پیش ببریم. در این فاز، مجموعه‌ای از اقدامات باید انجام شود که یکی از آن‌ها ساخت بنادر جدید است. در این حوزه می‌توان برنامه ساخت بنادر نسل ۴ و ۵ جهان را در منطقه مکران در پیش گرفت که به تامین زیرساخت‌های عظیم فناوری اطلاعات نیاز دارد. ساخت فرودگاه‌ها، احداث بزرگراه‌ها و ایجاد ارتباطات ریلی بین سواحل مکران با شهرهای اطراف آن مثل بندرعباس، کرمان و زاهدان نیز از جمله دیگر اقداماتی است که برای توسعه منطقه مکران باید مورد توجه قرار گیرد.
وی در ادامه تاکید کرد: برای این که مکران بتواند به عنوان یک منطقه لجستیکی واقع‌شده در پس‌کرانه، نقش خود را در اقتصاد ایران و خاورمیانه بازی کند، باید زیرساخت‌های ارتباطی کافی اعم از ارتباطات فیزیکی و مجازی با داخل و خارج کشور در این منطقه ایجاد شود. قطعا برای توسعه این زیرساخت‌ها و بهره‌برداری از آن، چه در زمان ساخت و چه در زمان عملیاتی شدن، به نیروی انسانی احتیاج است که الزاما باید بخشی از این نیروی انسانی از جوامع محلی جنوب سیستان و بلوچستان و همچنین جنوب کرمان و جنوب هرمزگان تامین شود؛ بنابراین توسعه مکران هم می‌تواند برای این سه منطقه محروم کشور منجر به اشتغالزایی شود و هم می‌تواند در بُعد وسیع، تا ۷ میلیون نفر از کل کشور را در این منطقه محروم مستقر کند.
مکران به منطقه‌ای تبدیل می‌شود که نمونه کوچک آن را در بنادر امارات می‌بینیم
شهرکی با تاکید بر این که پیش‌نیاز توسعه مکران، ایجاد زیرساخت‌های لازم در بخش‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات در این منطقه است، اظهار داشت: بعد از توسعه این زیرساخت‌ها می‌توانیم شاهد حضور شرکت‌های عظیم صنعتی، تجاری و بازرگانی در نوار ساحلی مکران باشیم که می‌تواند این منطقه را به مرکزی استراتژیک در ابعاد صنعتی، لجستیکی و ارتباطی به‌ویژه در حوزه ارتباطات دریایی با اقصی نقاط جهان تبدیل کند. در چنین شرایطی، مکران به منطقه‌ای تبدیل خواهد شد که اکنون نمونه کوچک آن را در کشورهای جنوب حاشیه خلیج فارس نظیر امارات می‌بینیم که با ایجاد تعدادی بندر، توانسته‌اند به درآمدزایی‌های عظیمی برسند که چند برابر فروش نفت سالیانه ایران است. در حالی که حتما ظرفیت توسعه نوار ساحلی مکران، چند برابر بنادر کشورهای جنوب خلیج فارس است.
نماینده زابل در در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: توسعه مکران می‌تواند منجر به ایجاد کریدور ارتباطی مهمی برای ایران در جنوب شرق کشورمان شود که ارتباطات ما را هم با منطقه جنوب شرق آسیا و هم با آسیای میانه، افغانستان، پاکستان و منطقه قفقاز گسترش خواهد داد و تحول مهمی را در شرایط لجستیکی منطقه رقم خواهد زد. در همین راستا، براساس مطالعاتی که در یک دهه گذشته انجام شده، برای اسکان ۷ میلیون نفر در منطقه مکران که حتما قرار است در آینده بسیار توسعه‌یافته‌تر از امروز باشد، برنامه‌ریزی شده است.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: با توجه به برنامه‌هایی که برای توسعه مکران در نظر گرفته شده است، حتما این منطقه می‌تواند یکی از گزینه‌های انتقال پایتخت باشد. مکران به دریای آزاد دسترسی دارد و با توجه به پیشرفت فناوری آب‌شیرین‌کن‌ها طی سال‌های اخیر، قطعا این منطقه دچار مشکل تامین آب نخواهد شد. این در حالی است که بحران آب یکی از مهمترین مشکلات امروز ایران است و اگر روزگاری قرار به تغییر پایتخت باشد، حتما مکران جایگزین مناسبی برای تهران خواهد بود و این منطقه می‌تواند به پایتختی تبدیل شود که دیگر چالشی برای تامین آب آن وجود ندارد.
رفع بیکاری در منطقه مکران، چالش‌های اجتماعی و فرهنگی را حل خواهد کرد
شهرکی در پاسخ به این سوال که با توجه به بافت طایفه‌ای خاص جنوب سیستان و بلوچستان، توسعه مکران و انتقال افراد از سایر استان‌ها به این منطقه، می‌تواند منجر به ایجاد مزیت‌های اقتصادی برای مردم منطقه شود یا آسیب‌های اجتماعی جدیدی را در این حوزه ایجاد خواهد کرد، توضیح داد: بخش مهمی از مطالعاتی که در یک دهه گذشته برای توسعه مکران انجام شده، مربوط به حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی بوده است و حتما اقدامات لازم انجام خواهد شد تا مهاجرت احتمالی افراد از سایر مناطق کشور به مکران در سال‌های آینده، منجر به ایجاد چالش‌های فرهنگی و اجتماعی در این منطقه نشود.
عضو مجمع نمایندگان سیستان و بلوچستان تصریح کرد: در نواحی جنوب سیستان و بلوچستان، جنوب کرمان و جنوب هرمزگان، مردم به‌شدت دچار معضل بیکاری و مسائل معیشتی هستند و این مشکلات، به‌نوعی بحران اول منطقه محسوب شده است که باعث شده گسست‌های اجتماعی و فرهنگی خاصی در منطقه ایجاد شود و بسیاری از اهالی این مناطق نیز برای یافتن شغل به نقاط دیگر ایران مهاجرت کرده و درگیر حاشیه‌نشینی در شهرهای بزرگ کشور شده‌اند. بنابراین درخواست اول مردم منطقه از دولت این است که بتواند محیط کسب‌وکار مناسبی را برای آن‌ها فراهم کند که حتما توسعه منطقه مکران می‌تواند به این مطالبه مردم، جامه عمل بپوشاند. البته لازم است که این توسعه با پیوست‌های فرهنگی و اجتماعی دقیقی اجرا شود که آسیب‌زا نباشد.
توسعه مکران باید منجر به تحول در زندگی مردم بلوچستان، جنوب کرمان و جنوب هرمزگان شود
شهرکی با تاکید بر این که مهاجرت افراد از نقاط دیگر کشورمان به منطقه مکران الزاما نمی‌تواند باعث ایجاد آسیب‌های اجتماعی جدیدی شود، عنوان کرد: اگر به طور مثال به امارات متحده عربی نگاه کنیم، جمعیت بومی این کشور تنها حدود ۲ میلیون نفر است، اما ۸ میلیون نفر نیز از نقاط مختلف دنیا با ادیان و فرهنگ‌های مختلف به این کشور آمده‌اند. آمار بیکاری در امارات تقریبا صفر است و همین مساله، یکی از اصلی‌ترین دلایلی است که افراد دارای سبک‌های زندگی گوناگون، می‌توانند به صورت مسالمت‌آمیز در کنار یکدیگر زندگی کنند. ظرفیت توسعه منطقه مکران، حتما از امارات بیشتر است و ما در سال‌های گذشته نسبت به این ظرفیت غفلت کرده‌ایم، اما اگر بتوانیم در آینده، بستر اشتغالزایی مناسبی را در این منطقه فراهم کنیم تا هم بتواند برای مردم منطقه شغل ایجاد کند و هم افراد را برای یافتن شغل از نقاط مختلف دیگر به سواحل مکران بکشاند، حتما شاهد تحولات مهمی در این منطقه خواهیم بود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: توسعه منطقه مکران در درجه اول باید منجر به تحول زندگی مردم در مناطق جنوب سیستان و بلوچستان، جنوب کرمان و جنوب هرمزگان شود، به نحوی که هم می‌تواند برای آن‌ها شغل ایجاد کند و هم به رفع نیازهای ضروری آن‌ها که در حال حاضر از آن محروم هستند، کمک کند. اگر توسعه مکران بتواند به این هدف خود برسد، قطعا می‌توان با مدیریت مناسب، از مشکلات احتمالیِ فرهنگی و اجتماعی ناشی از توسعه مکران هم جلوگیری کرد. زیرا همین حالا بزرگترین تنش موجود در منطقه، بیکاری است و اگر این معضل رفع شود، سایر مشکلات اجتماعی و اقتصادی مردم جنوب سیستان و بلوچستان و سایر بخش‌های منطقه مکران نیز برطرف خواهد شد.
منبع: دیده‌بان ایران
