رونمایی از یک بحران عجیب/ هر روز به اندازه مصرف تهران سوخت در کشور گم میشود
در شرایطی که کشور با چالش ناترازی انرژی روبروست، مسئله قاچاق سوخت ایران به کشورهای دیگر به یک بحران جدی برای مسئولان دولتی تبدیل شده است.
به گزارش سایت دیده‌بان ایران؛ در روزهایی که مردم ایران با کمبود برق و گاز مواجه هستند و ناترازی انرژی به یک تهدید جدی برای کشور تبدیل شده، حل‌کردن معمای قاچاق سوخت بیش از هر زمان دیگری در فضای رسانه و در بین دولتمردان داغ شده است.
در همین راستا خبرها حاکی از آن است که این موضوع صدای مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشورمان را نیز درآورده است. او در تاریخ ۲۴ آذر اظهار داشت: «تولیدکننده و عرضه‌کننده ما هستیم، این ۲۰ میلیون لیتر چگونه گم میشود؟ ما را دار هم بزنند، کم‌کاری نکردند. یک، صد یا هزار لیتر که نیست! حتماً من بلد نیستم نظارت کنم. بعد هم راحت می‌آییم پشت تریبون می‌گوییم این اتفاق افتاد. عین همین [مسئله] در برق و آب نیز هست. هر جا را که نگاه می‌کنیم، مشکل داریم. در دنیایی که همه چیز تحت کنترل و رصد است، ما بیست میلیون لیتر روزانه گم می‌کنیم و نمی‌فهمیم چگونه این اتفاق می‌افتد.»
برای درک ابعاد عدد سوختی که در ایران گم میشود کافی است بدانید در تهران روزانه22 میلیون لیتر بنزین مصرف میشود . این امار را مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه تهران اعلام کرده است. به این ترتیب به اندازه مصرف تهران، روزانه سوخت در کشور گم میشود.
محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور نیز در جلسه‌ای به ارائه آمار قاچاق کالا و ارز در سال ۱۴۰۰ پرداخت و اعلام کرد که حجم قاچاق در این سال ۲۳.۳ میلیارد دلار بوده است که معادل ۲۵ درصد تجارت خارجی کشور است. وی همچنین به قاچاق حدود ۳ میلیارد دلار نفت و فرآورده‌های نفتی اشاره کرد و از عدم توانایی در پاسخ به سؤالات مردم درباره چگونگی قاچاق روزانه ۳۰ میلیون لیتر نفت انتقاد کرد
پیش از این نیز محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی مجلس گفته بود: روزانه بین ۲۵ تا ۳۰ میلیون لیتر فرآورده از کشور قاچاق میشود که تردید نکنید این قاچاق سازماندهی شده است و مراکز تولید و مصرف‌کننده‌های اصلی، اولین تهیه‌کننده‌های این قاچاق هستند.
حال خبرها حاکی از آن است که بهارستانی‌ها نیز به شکل جدی به این موضوع ورود کرده‌اند تا دولت بتواند کلاف سردرگم قاچاق سوخت را باز کند.
در این زمینه عبدالجلال ایری؛ سخنگوی کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی از آغاز پروسه تحقیق و تفحص از وزارت نفت خبر داد و گفت: به استناد گفته‌های رئیس‌جمهور، روزانه ۲۰ میلیون لیتر سوخت در کشور ناپدید میشود. این مسئله بیانگر ضعف جدی در نظارت و وجود تخلفات سازمان‌یافته در روند تولید و توزیع فرآورده‌های نفتی است. چنین حجم گسترده‌ای از قاچاق سوخت که مصداق بارز غارت بیت‌المال است، باید به طور دقیق بررسی و عوامل دخیل در آن شناسایی و برخورد قانونی شوند.
مالک شریعتی، عضو کمیسیون انرژی مجلس نیز دراین‌خصوص گفته برآوردها حاکی از آن است که روزانه ۱۰ میلیون لیتر گازوئیل و ۵ میلیون لیتر بنزین قاچاق میشود.
همچنین حجت‌الاسلام علیرضا سلیمی، عضو هیئت‌رئیسه مجلس، امروز - یکم دی - در واکنش به اظهارات رئیس‌جمهوری درباره گم‌شدن ۲۰ تا ۳۰ میلیون لیتر سوخت در کشور، گفت: «منظور رئیس‌جمهوری از گم‌شدن سوخت، قاچاق است؛ اما آمار این قاچاق بین ۲۰ تا ۳۰ میلیون لیتر متفاوت است. البته این میزان غیر از گازوئیل است که به طور جداگانه مطرح میشود.»
از سوی دیگر فدا حسین مالکی نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: «مبدأ قاچاق سوخت از خود پالایشگاه‌هاست و اینکه گفته میشود این قاچاق توسط مردم محلی انجام میشود، حرف بسیار غیرکارشناسی و حتی بی‌ربطی است.»
مرتضی عزتی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت‌مدرس در پاسخ به این سؤال که برآوردها از قاچاق سوخت چقدر است؟ گفت: بر پایه آمارهای غیررسمی نزدیک بیست و پنج میلیون لیتر سوخت در روز به‌صورت رسمی و غیررسمی به خارج صادر میشود. دولت می‌تواند جلوی آن بخشی که قاچاق میشود را بگیرد و خودش صادر کند تا درآمد بسیار بیشتری به دست آورد. در این صورت نیازی به گران‌کردن بنزین نیست.
از سوی دیگر علی شمس اردکانی، کارشناس اقتصادی، در گفت‌وگو با خبرآنلاین اظهار داشت که قاچاقچیان بنزین همه جا نفوذ دارند. او اشاره کرد که قیمت بنزین در افغانستان چهل هزار تومان است، درحالی‌که در ایران قیمت آن بین هزار و پانصد تا سه هزار تومان برای هر لیتر عرضه میشود. این اظهارات، گلایه‌ای صریح از وضعیت توزیع بنزین توسط شمس اردکانی، کارشناس اقتصاد انرژی، به شمار می‌آید.
موسی غنی‌نژاد، اقتصاددان نیز در واکنش به این موضوع گفته است ما روزی ۱۲۰ میلیون لیتر بنزین مصرف می‌کنیم، از این عدد، فقط ۷۰ میلیون لیتر مصرف واقعی است و مابقی به‌صورت قاچاق از کشور خارج میشود.
حسین راغفر، اقتصاددان، در گفت‌وگویی با رسانه‌ها اعلام کرد که طبق آمار رسمی، روزانه ۲۰ میلیون لیتر بنزین در کشور به‌صورت قاچاق وجود دارد. اگر به این مقدار سوخت فکر کنیم، می‌توانیم تصور کنیم که معادل چند صد یا حتی چند هزار کامیون بنزین است. به طور طبیعی، این موضوع نمی‌تواند تنها توسط کولبران و افراد عادی انجام شود، بلکه یک فعالیت سازمان‌یافته و به‌عبارت‌دیگر، حکومتی است.
سید هاشم اورعی، رئیس اتحادیه انجمن علمی انرژی ایران می‌گوید: در عرصه بنزین روزانه بین ۱۰ تا ۲۰ میلیون لیتر در بهترین حالت قاچاق میشود که به معنای تردد روزانه ۱۰۰۰ تریلی تانکر است، حجم عظیمی که نمی‌توان آن را به تردد چند نیسان تقلیل دارد و به نظر می‌رسد قاچاقچیان سوخت، پشت مباحثی، چون سوخت‌بران و معیشت مردم مرزی، پنهان شده‌اند.
