گزارشی از وضعیت اولین چاه نفت ایران
نفت در مسجدسلیمان به شکلی باورنکردنی از زمین می‌جوشد و در سطح خیابان‌ها هنوز آثارش پیداست. همین موضوع یکی از دلایل جمع‌شدن و البته پراکندگی مردم در صد سال اخیر در مسجدسلیمان بوده است. چشمه‌های جوشانی که در شهر مسجدسلیمان جوشیده و در سطح زمین وجود دارند، از گذشته که انگلیسی‌ها در این محل بوده‌اند، به نام C-BRANCH و نام تغییر‌یافته محلی که سی‌برنج است، داشته و هنوز هم به‌عنوان یکی از جاذبه‌های این شهر قابل بازدید است.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی دیده بان ایران؛ شرق نوشت - گردشگری ایران که چند سالی است به یمن تغییر نگاه‌های جهانی قدم‌های خوبی در آن برداشته شده، یک وجه دست‌نخورده و کمتردیده‌شده به نام گردشگری صنعتی دارد. شکلی جذاب و تخصصی در گردشگری که ایران به واسطه رتبه‌ای که در منابع نفت و گاز و تأسیسات عظیم و نفت و گازی که از بیش از صد سال گذشته تاکنون دارد، می‌تواند حرف‌های زیادی برای گفتن در آن داشته باشد. حوزه‌ای پررونق که حالا وزارت نفت با برنامه خود در تحقق موزه‌های نفت می‌خواهد قدم‌های ارزشمندی در آن بردارد.
موزه‌های نفت اتفاق متفاوت و اثرگذاری است که در دوره اخیر وزارت نفت جان گرفته و شروع شده است. تصمیمی که اگرچه هنوز در خود نفت به طور کامل شکل نگرفته و در حال آماده‌سازی پایه‌ای است؛ اما می‌توان امیدوار بود که با ایجاد ارزش در مجموعه نفت و بیرون از آن، این تفکر در دوره‌های بعدی نیز ادامه یابد. اکبر نعمت‌اللهی، مدیر موزه‌های نفت وزارت نفت، با اعلام اینکه اعتبار فاز نخست موزه‌های نفت در سه شهر آبادان، مسجدسلیمان و تهران با اعتباری نزدیک به ١٦ میلیارد تومان در حال اجراست، گفت: نفت همواره با خود بهترین‌ها و اولین‌ها را به شهرها و برای مردم برده است و همین مردم و نیروهای نفت بوده‌اند که حافظ و نگهبان تأسیسات نفتی به‌ویژه در شهرهای نفت‌خیر بوده‌اند. او معتقد است موزه‌های نفت حتی در شهرهای محرومی مانند مسجدسلیمان و دارخوین می‌توانند با خودشان توسعه و همراهی مردم و در ادامه گردشگران را بیاورد و این بهترین شکل توسعه در یک منطقه شهری و روستایی خواهد بود. نفتی که سال‌هاست صحبت از آمدنش سر سفره مردم هست، از صد سال قبل در کنار بخشی از مردم ایران، درون خانه‌هایشان، در کوچه‌ای که هر روز از آن می‌گذرد و در هوایی که نفس می‌کشند، به حیاتش ادامه داده. شهرهای نفتی ایران شهرهایی نفت‌ندیده نیستند؛ اما بهره‌مندی‌شان از نفت حتی به قدر همه مردم ایران نبوده است. محدوده اولین چاه نفت ایران در مسجدسلیمان به دلیل اینکه هنوز فعال است، درهایش بسته است و امکان بازدید عمومی ندارد؛ اما برای خبرنگاران درها را گشوده‌‌اند. دیوار به دیوار چاه نفت ایران خانه‌های مردم در ابتدایی‌ترین شکل ممکن ساخته شده است و در اولین برخورد این ذهنیت را دارد که نزدیکی به چاه نفت تفاوتی در بهره‌مندی از چاه نفت ندارد و شاید به همین دلیل است که مردم شهرهای نفتی، کمترین سهم‌ها را در منافع و پول نفت در همه صد سال اخیر داشته‌اند. خانه‌هایی در نزدیکی چاه نفت را که حالا خرابه‌هایی از آنها باقی مانده و تا چند سال قبل محل انتشار و نفوذ نفت و گاز بودند، تخریب کرده و مردم را در جای دیگری از شهر ساکن کرده‌اند. این مخروبه‌ها در مسجدسلیمان زیاد دیده می‌شوند.
حالا وزارت نفت بعد از صد سال به این فکر افتاده که داشته‌های خود را در شهرهای نفتی جمع کرده و در محدوده‌ای امن‌تر تبدیل به موزه کند و شاید در شکل موزه‌ای این شهرها و نقاط جذاب صنعتی، مردم این شهرها و مردم همه ایران و جهان دسترسی بیشتری به این محل‌ها و اسناد و تجهیزاتی که سال‌ها برای همین مردم کار کرده‌اند، داشته باشند. مجموعه موزه‌های وزارت نفت در شهر مسجدسلیمان چند نقطه را به‌عنوان موزه شناسایی کرده و در حال اجرا و آماده‌سازی آنهاست. از میان تأسیسات، ابنیه و مراکز مختلف و متعدد تاریخی صنعتی در مسجدسلیمان، شش محوطه موزه‌ای شامل چشمه‌های نفت سی‌برنج، چاه شماره یک، نیروگاه برق تمبی، تأسیسات بی‌بیان، کارخانه شماره ٩ انتخاب و مطالعات و طرح موزه‌ها براساس این مراکز تدوین شده است.
موزه مرکزی مسجدسلیمان قرار است به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین پایگاه‌های استخراج نفت به جهان معرفی شود و انتظار می‌رود این موزه به کمک مکان‌های تاریخی دیگر شهر مسجدسلیمان در سال ٩٦ راه‌اندازی و تبدیل به یکی از قطب‌های گردشگری استان خوزستان شود. معماری متفاوت این موزه که با معماری شهر و محدوده اطراف آن تفاوت دارد، در دو بخش فضای باز و بسته طراحی شده است و بسیاری از تأسیسات نفتی مانند پالایشگاه نفت و کارخانه گوگردسازی در فضای باز آن قرار گرفته‌اند که قرار است با همین شکل اما با تغییراتی باقی بمانند. مجموعه‌ای که در کنار موزه نفت شهر مسجدسلیمان قرار گرفته و بخشی مهیج از آن است، تأسیسات «بی‌بیان» نام دارد که تا زمان جنگ هم مورد بهره‌برداری قرار می‌گرفته و حالا سال‌هاست زنگ زده و رها شده است و قرار است به‌زودی مرمت شود.
موزه مرکزی نفت مسجدسلیمان که در این منطقه قرار دارد، موزه‌ای است با هدف اصلی تعریف‌شده؛ یعنی گردآوری، نگهداری، معرفی، پژوهش و آموزش، همچنین در چشم‌اندازی که برای این موزه در نظر گرفته شده، قرار است تا در آن، نقش تاریخی شهر مسجدسلیمان در صنعت نفت ایران به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین پایگاه‌های استخراج نفت در جهان معرفی شود. موضوع اکتشاف و حفاری نفت ایران از آغاز تا امروز و نقش نفت و تأثیرات تاریخ صنعت نفت در علوم گوناگون مانند اقتصاد، سیاست، مردم‌شناسی و زندگی اجتماعی مردم مسجدسلیمان نیز در این موزه مورد توجه قرار می‌گیرد. محدوده چاه شماره یک یکی از محل‌های دارای امکان تبدیل به موزه و محل بازدید مردم است که طبق برنامه‌ریزی قرار است با تغییراتی در سال آینده به‌عنوان یکی از بهترین و مستندترین موزه‌های نفتی کار خود را ادامه دهد و به‌مرور تبدیل به یکی از مراکز جذب گردشگر برای این شهر باشد.
نفت در مسجدسلیمان به شکلی باورنکردنی از زمین می‌جوشد و در سطح خیابان‌ها هنوز آثارش پیداست. همین موضوع یکی از دلایل جمع‌شدن و البته پراکندگی مردم در صد سال اخیر در مسجدسلیمان بوده است. چشمه‌های جوشانی که در شهر مسجدسلیمان جوشیده و در سطح زمین وجود دارند، از گذشته که انگلیسی‌ها در این محل بوده‌اند، به نام C-BRANCH و نام تغییر‌یافته محلی که سی‌برنج است، داشته و هنوز هم به‌عنوان یکی از جاذبه‌های این شهر قابل بازدید است. نفت سنگینی که از این چشمه‌های متعدد نفتی بیرون می‌آمد، غلظت زیادی داشت و در گذشته برای قیراندودکردن ابزارآلات و نقاطی از خانه‌ها استفاده می‌شد. حتی راهنمایان محلی از گسترش تجارت قیر در این شهر به وسیله مردانی از شهر شوشتر صحبت می‌کنند که به «سادات‌قیری» معروف بوده‌اند و سال‌های سال در همین تجارت بوده‌اند.
یکی دیگر از جاذبه‌های نفتی شهر مسجدسلیمان که قرار است تبدیل به بخشی از موزه‌های نفت ایران شود، نیروگاه برق تمبی است که با بیش از ٩٠ سال قدمت در منطقه و در نزدیکی رودخانه‌ای پربار به همین نام در حاشیه شهر مسجدسلیمان واقع شده است. نیروگاه تمبی که امروز ساکت و خاموش و از مدار خارج شده است، تا چند سال پیش به‌عنوان مهم‌ترین عامل زندگی در این منطقه قلمداد می‌شد و حالا مدتی است محوطه داخلی و بیرونی و تأسیسات دست‌نخورده آن از ٩٠ سال قبل تاکنون تبدیل به محلی برای بازدید و تورهای صنعتی شده است.
