واکنش یک اقتصاددان به ادعای کیهان: ترافیک جاده‌ها در تعطیلات نشانه بهبود شرایط اقتصادی نیست
یک کارشناس اقتصادی با اشاره به یکی از شاخصه‌های رفاه خاطرنشان کرد: یکی از این موارد مصرف سرانه برق است که در اغلب کشورهای پیشرفته مصرف بالای برق ملاک خوبی برای بررسی وضعیت اقتصادی یک فرد محسوب می‌شود و اگر میزان مصرف برق فردی بالا رفته باشد یعنی اوضاع اقتصادی او مساعد است اما در ایران به دلیل یارانه‌ای یا ارزان بودن برق، افزایش مصرف این کالا هم نشانه افزایش قدرت خرید محسوب نمی‌شود.
به گزارش سایت دیده بان ایران؛ همزمان با اعلام آمارهای خوش‌بینانه درباره شاخص‌های کلان اقتصادی نظیر رشد اقتصادی و تورم، رسانه‌های حامی دولت نیز مدعی بهبود شرایط معیشتی مردم و افزایش سطح رفاه جامعه هستند. به طور مثال، یکی از رسانه‌های حامی دولت به نقل از یکی از خوانندگان خود مدعی شده که «در میدان خراسان در فروشگاه‌های زنجیره‌ای شهروندانی را می‌بینم که چرخ‌های فروشگاه را پر از جنس و کالا کرده و جلوی هر صندوق باید نزدیک به 20 دقیقه معطل بشویم.» ضمن اینکه چنین رسانه‌ای مدعی است که «سفرهای مردم در ایام تعطیل سال نشانه پولدار بودن آنهاست و... وقتی تصاویـر و فیلم ازدحام خودروها و ترافیک قفل شده در جاده چالوس و دیگر جاده‌های شمال کشور را در ایام تعطیلی می‌بینیم به این مساله فکر می‌کنم که اگر مردم ما واقعا آن گونه که برخی مدعی‌اند فقیر هستند پس این گردش و تفریح رفتن‌شان با ماشین‌های شخصی و با این حجم ترافیک چیست؟»
سال گذشته نیز گزارشی تحت عنوان «مردم فقیر نیستند بلکه سطح توقع‌شان بالا رفته» منتشر شده بود. در این گزارش آمده بود که «... سطح رفاه اغلب اقشار جامعه به طرز ملموسی افزایش یافته است، اما به موازات افزایش سطح رفاه، توقعات اقتصادی جامعه نیز بالا رفته و آنچه امروزه بسیاری از مردم احساس می‌کنند، نه «فقر مطلق»، بلکه «فقر نسبی است که از مقایسه وضع فعلی با وضع ایده‌آل حاصل می‌شود.»
اما سوالی مطرح می‌شود این است که شاخص‌های رفاه در یک جامعه شامل چه مواردی می‌شود و آیا سطح رفاه مردم ایران افزایش پیدا کرده است؟ آن گونه که در رتبه‌بندی سالانه موسسه پژوهشی لگاتوم (Legatum Prosperity Index) آمده سطح رفاه کشورها در حوزه اقتصادی، فرصت‌های کسب و کار، حکومت‌داری، آموزش، سلامت، امنیت و ایمنی، محیط زیست و آزادی‌های فردی و سرمایه‌های اجتماعی سنجیده می‌شود که رتبه ایران از میان 142 کشور این فهرست در سال 2023 به رتبه 126 رسیده و ایران هم‌اکنون جزو کشورهایی است که در قعر جدول قرار گرفته و باید گفت در سال‌های اخیر افت بیشتری هم داشته است.
آلبرت بغزیان، اقتصاددان نیز در این باره گفت: یکی از مواردی که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که عده‌ای همیشه در این شرایط تورمی برنده هستند و همه مردم جامعه در این شرایط تورمی متضرر نمی‌شوند و افراد ثروتمندی هم هستند که جزو متقاضیان سفر داخلی و خارجی در ایام مختلف سال هستند اما اینکه بخواهیم این تعداد را نسبت به 80 میلیون جمعیت کل کشور تعمیم بدهیم اصلا درست به نظر نمی‌رسد.
چه دهک‌هایی سفر می‌روند؟
این اقتصاددان ادامه داد: ممکن است در ایام تعطیل سال 20 هزار خودرو از جاده چالوس تردد کنند اما این تعداد خودرو نسبت به چندین میلیون خودرویی که در کشور تردد می‌کنند، نشان‌دهنده بهبود شرایط اقتصادی همه مردم نیست، اینکه ترافیک می‌شود را هم نمی‌توان نشان‌دهنده بهبود شرایط اقتصادی دانست بلکه باید دید که چه دهک‌هایی سفر می‌کنند یا کدام دهک‌ها هستند که از فروشگاه‌های زنجیره‌ای به مقدار زیادی خرید می‌کنند.
بغزیان با اشاره به پارکینگ میادین تره‌بار گفت: در پارکینگ میادین میوه و تره‌بار هم خودروهای گرانقیمتی پارک شده‌اند که به نظر می‌رسد نیازی هم به خرید از این محل ندارند اما می‌بینیم که برای خرید خوراکی‌ها به تره‌بار مراجعه می‌کنند چرا که حس می‌کنند برای اینکه خرید به‌صرفه‌ای داشته باشند باید به این میادین مراجعه کنند.
درآمد سرانه چقدر رشد داشته است؟
این کارشناس اقتصادی با اشاره به یکی از شاخصه‌های رفاه خاطرنشان کرد: یکی از این موارد مصرف سرانه برق است که در اغلب کشورهای پیشرفته مصرف بالای برق ملاک خوبی برای بررسی وضعیت اقتصادی یک فرد محسوب می‌شود و اگر میزان مصرف برق فردی بالا رفته باشد یعنی اوضاع اقتصادی او مساعد است اما در ایران به دلیل یارانه‌ای یا ارزان بودن برق، افزایش مصرف این کالا هم نشانه افزایش قدرت خرید محسوب نمی‌شود.
بغزیان ادامه داد: نکته اینجاست که آیا سفر رفتن جزو سبد مصرفی خانوارهایی که در دهک‌های اول، دوم و سوم هستند قرار دارد یا خیر که مسلما این‌طور نیست.
این اقتصاددان تصریح کرد: یکی دیگر از موارد افزایش درآمد سرانه جامعه است که باید دید آیا در این مدت درآمد سرانه کشور افزایش پیدا کرده است که باید این درآمد را به دلار تبدیل کرد تا بتوان آن را با کشورهای دیگر مقایسه کرد.
باید آمارهای اقتصادی
را مورد ارزیابی قرار بدهیم
این کارشناس اقتصادی در ادامه افزود: پس صرفا تعداد سفرها و بسته شدن جاده چالوس به دلیل ترافیک در ایام تعطیل یا پر بودن برخی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای در تهران می‌تواند نشان‌دهنده بهبود وضعیت اقتصادی مردم باشد و اصلا منطقی هم نیست و باید در مورد این موضوعات تامل بیشتری کرد.
بغوزیان خاطرنشان کرد: ضمن آنکه تنها سفر رفتن ملاک اوضاع مالی مناسب نیست و باید دید در این سفر آیا افراد رستورانی هم می‌روند یا اینکه چه مدل غذایی مصرف می‌کنند فردی که با یک گاز پیک‌نیکی سفر می‌رود به این معنی است که قدرت خرید کافی برای رفتن به رستوران‌ها را ندارد.
او گفت: فردی که تنها یک بار در سال و در یک تعطیلاتی به سفر می‌رود با فردی که در بیشتر تعطیلات به سفر می‌رود، متفاوت است و باید دید تعداد سفرها به چه شکل است و آمارها را در این خصوص بررسی کنند تا پی ببریم در این شرایط چه قشری بیشتر سفر می‌کنند.
او تصریح کرد: البته در این وضعیت اقتصادی هم عده‌ای باز برنده هستند، اینکه فردی مقداری گوشت می‌خرد ملاک مهمی نیست چرا که باید مصرف سرانه گوشت قرمز در کشور را مورد ارزیابی قرار داد و برای اینکه وضعیت اقتصادی افراد را مورد بررسی قرار بدهیم باید آمارهای اقتصادی را مورد ارزیابی قرار بدهیم یا نشان دادن تصویری از یک ازدحام در یک فروشگاه هم نشانه بهبود وضعیت اقتصادی کشور نیست و باید کارگرانی را هم که قبلا تنها تخم‌مرغ و گوجه فرنگی می‌خریدند و امروز آن را هم صرفه‌جویی می‌کنند را هم در نظر بگیریم.
منبع: اعتماد
