گرفتاری گندم گران/ قیمت تمام‌شده گندم درایران ١٢٧٠ تومان و در جهان ٨٠٠ - ٧٨٠ تومان است
دولت سالانه ٦هزار‌میلیارد تومان یارانه می‌دهد تا گندم گرانقیمت، ارزان به دست مردم برسد. این رقم چیزی حدود یک‌پنجم درآمد نفتی کشور است. براین اساس، دولت هر کیلو گندم را به قیمت ١٢٧٠تومان از کشاورزان می‌خرد و هر کیلو آرد را به قیمت ٦٦٥تومان به نانوایی‌های سنتی و ٩٠٠تومان به نانوایی‌های صنعتی می‌دهد. یعنی دراین میان، دولت برای هر کیلو آرد حدود ٦٠٠تومان سوبسید می‌دهد تا نان ارزان‌تر به دست مردم برسد
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی دیده بان ایران؛ شهروند نوشت - دولت سالانه ٦هزار‌میلیارد تومان یارانه می‌دهد تا گندم گرانقیمت، ارزان به دست مردم برسد. این رقم چیزی حدود یک‌پنجم درآمد نفتی کشور است. براین اساس، دولت هر کیلو گندم را به قیمت ١٢٧٠تومان از کشاورزان می‌خرد و هر کیلو آرد را به قیمت ٦٦٥تومان به نانوایی‌های سنتی و ٩٠٠تومان به نانوایی‌های صنعتی می‌دهد. یعنی دراین میان، دولت برای هر کیلو آرد حدود ٦٠٠تومان سوبسید می‌دهد تا نان ارزان‌تر به دست مردم برسد. در سال ٩٥ دولت حدود ١٠میلیون تن گندم از کشاورزان خریداری کرده است و برای هر کیلوگرم گندم حدود ٦٠٠تومان سوبسید می‌دهد که با این حساب ٦هزار‌میلیارد تومان یارانه برای گندم پرداخت می‌کند. این درحالی است که کارشناسان معتقدند، دولت می‌تواند هزینه‌ای را که برای پرداخت این سوبسید می‌دهد صرف اصلاح زیرساخت‌های کشاورزی و مدرنیزاسیون کند تا قیمت تمام‌شده تولید گندم کاهش پیدا کند. درحالی که قیمت تمام‌شده تولید هر کیلو گندم درکشورمان حدود ١١٠٠تومان است، دربسیاری از کشورهای دنیا قیمت تمام‌شده این محصول بین ٧٨٠ تا ٨٠٠تومان است.
بهره‌وری پایین است
علی خان‌محمدی، دبیر اجرایی بنیاد ملی توانمندسازی گندم به «شهروند» می‌گوید: درکشور ما قیمت تمام‌شده تولید یک کیلو گندم آبی حدودا ١١٠٠تومان و برای گندم دیم حدود ٨٠٠تومان است، اما دربسیاری ازکشورهای دنیا قیمت تمام‌شده تولید هرکیلو گندم آبی بین ٧٨٠ تا ٨٠٠تومان است.
به گفته خان‌محمدی درکشورهایی که گندم ارزان‌تر تمام می‌شود، هم بهره‌وری و هم خدماتی که به کشاورزان ارایه می‌شود، بالاست و از آنجا که درکشور ما میزان بهره‌وری پایین است، قیمت تمام‌شده تولید گندم بالا می‌رود.
او تأکید می‌کند که تفاوت بین قیمت تمام‌شده گندم تولید داخل با قیمت این محصول درسایر کشورها از این جهت است که دربسیاری ازکشورهای دنیا به کشاورزان سوبسید، تسهیلات ارزانقیمت و نهاده‌های ارزان می‌دهند و مکانیزاسیون را دراختیار آنها می‌گذارند، اما درکشور ما چنین شرایطی وجود ندارد. در واقع درکشور ما عواملی مانند سود بالای تسهیلات ارایه‌شده به کشاورزان، اجاره‌بهای زمین و آب‌بها قیمت تولید گندم را افزایش می‌دهد.
خان‌محمدی با تأکید بر این‌که هرچه میزان بهره‌وری افزایش بیابد، قیمت تولید پایین می‌آید، می‌گوید: یک دلیل دیگر هم پایین‌بودن میزان بارندگی درکشور ما نسبت به بسیاری از کشورهای دنیاست که قیمت محصولات دیم را بالا می‌برد. البته مدت کوتاهی است که درمورد محصولات آبی راندمان آبی ما اندکی بهبود داشته است، اما درسیستم آبیاری تحت فشار همچنان راندمان تولید بسیار پایین است و درنتیجه درشرایطی که میزان تولید کم می‌شود، قیمت تمام‌شده هم بالا می‌رود.
کشورهای دیگر شانسی کشاورزی نمی‌کنند
شمسعلی هادی‌زاده معلم، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران هم در گفت‌وگو با «شهروند»، به این نکته اشاره می‌کند؛ درکشورهایی که قیمت تمام‌شده تولید گندم پایین‌تر از کشور ماست، کشاورزی پیشرفته دارند و مثل کشور ما شانسی کشت و زرع نمی‌کنند.
او ادامه می‌دهد: این کشورها سیستم آبیاری و نوع کشاورزی صد‌درصد پیشرفته دارند، اما درکشور ما اینگونه نیست و ٦٠درصد میزان کشت ما دیمی است.
به گفته معلم هنوز هم درکشور ما دربرخی از مزارع حتی با وجود این‌که تراکتور وجود دارد، عملیات کاشت، داشت و برداشت به صورت دستی انجام می‌شود. این درحالی است که درکشورهای دیگر عملیات کاشت و آبیاری با سیستم‌های بسیار پیشرفته انجام می‌شود و مسلم است که قیمت تمام‌شده محصولات کشاورزی گران‌تر درمی‌آید. درعین حال، نباید فراموش کنیم که دراین کشورها دولت‌ها حمایت‌های زیادی را از کشاورزان انجام می‌دهند ولی ما درکشورمان چنین حمایت‌هایی را نداریم. درشرایطی که دولت گندم را ١٢٧٠تومان از کشاورزان می‌خرد، پس از طی‌شدن فرآیندی که این محصول را تبدیل به آرد می‌کند، بین ٧٠٠ تا ٩٠٠تومان دراختیار نانوایی‌های سنتی و صنعتی قرار می‌دهد. بنابراین دراین میان، دولت برای هر کیلو گندم حدود ٤٠٠ تا ٦٠٠تومان سوبسید می‌دهد و علاوه براین، هزینه‌هایی را هم برای انبارداری، نگهداری و فرآیند تبدیل گندم به آرد متحمل می‌شود. البته باید این نکته را در نظر داشته باشیم سبوسی که از گندم جدا می‌شود را دولت به صورت جداگانه و به قیمت هرکیلو حدود ٣٥٠٠تومان می‌فروشد و از این طریق بخشی از زیانی را که بابت دادن سوبسید می‌دهد، جبران می‌کند.
یارانه برای تولیدکننده نه مصرف‌کننده
خان‌محمدی با اشاره به این‌که دولت سوبسید بالایی را برای خرید گندم و فروش آرد به قیمت پایین به نانوایی‌ها پرداخت می‌کند، می‌گوید: درشرایطی که دولت باید درتأمین و تولید، سرمایه‌گذاری کند تا موجب ارزان‌شدن تولید شود، فقط سوبسید می‌دهد، زیرا جمعیت زیادی مصرف‌کننده هستند و باید به نوعی این جمعیت را راضی نگه دارد.
به گفته او، اگر سوبسیدی که دولت به مصرف می‌دهد، به تولید پرداخت شود، هم دولت و هم تولیدکننده خلاص می‌شوند و هم تعادل ایجاد می‌شود.
دبیر اجرایی بنیاد ملی توانمندسازی گندم با اشاره به این‌که دولت می‌تواند به جای سوبسیددادن به گندم، در زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری کند و باعث کاهش قیمت تولید گندم شود، می‌گوید: ما در رابطه با این موضوع راهکارهایی را به دولت ارایه دادیم. یکی این‌که دولت می‌تواند بنا بر کیفیت قیمت بدهد؛ به این معنا که بگوید هرکشاورزی با فلان کیفیت گندم تولید کند، با فلان قیمت از او خریداری کند و به این وسیله می‌تواند سوبسید و دینی که برگردن دارد را از دوش خود بردارد و پایداری تولید را به وجود بیاورد.
خان‌محمدی راهکار دوم را ارایه تسهیلات ارزانقیمت برای زیرساخت‌های تولید محصول می‌داند و می‌گوید: به این معنا هرکشاورزی که کیفیت را بهبود بخشد و افزایش تولید بدهد، می‌تواند اینگونه تسهیلات را دریافت کند. یعنی هرچه تولیدکننده محصول کیفی‌تر و کمی‌تری داشته باشد، به همان نسبت تسهیلات با سود پایین‌تر دریافت کند.
او افزایش قیمت گندم را باعث گرانی تمام اقلام و کالاها می‌داند، ولی درعین حال براین موضوع تأکید می‌کند که مبلغی از این افزایش قیمت به جیب تولیدکننده و کشاورز نمی‌رود و به همین دلیل کشاورزان هر‌سال ضعیف‌تر شده و مصرف‌کنندگان هم نمی‌توانند نان باکیفیتی را مصرف کنند، زیرا به کیفیت گندم بها داده نمی‌شود.
دبیر اجرایی بنیاد ملی توانمندسازی گندم معتقد است؛ یکی از اساسی‌ترین کارهایی که دولت باید انجام دهد، ایجاد پایداری درتولید است و بایستی برای آموزش کشاورزان هم هزینه شود و باید از دولت پرسید که تا چه زمانی می‌خواهد فقط سوبسید بدهد.
دولت ضرر چندانی نمی‌کند
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران معتقد است که دولت دراین فرآیند سوبسیددادن چندان هم ضرر نمی‌کند، زیرا اگر قرار باشد گندم را وارد کند، هرکیلو ١٥٠٠تومان تمام می‌شود. معلم با اشاره به این‌که دولت با خرید گندم از کشاورزان، آنها را تشویق می‌کند، می‌گوید: دولت به نوعی مجبور است که گندم را کیلویی ١٢٧٠تومان از کشاورزان بخرد و آرد را به قیمت پایین‌تری به نانواها بفروشد. درعین حال، گندم یکی از محصولات استراتژیک است و برای این‌که به دهک‌های پایین جامعه فشار هم نیاید، باید این سوبسید را بدهد.
معلم معتقد است؛ اگر دولت هزینه‌ای که برای پرداخت این سوبسید می‌دهد را صرف اصلاح زیرساخت‌های کشاورزی و مدرنیزاسیون کند، تا قیمت تمام‌شده تولید گندم کاهش پیدا کند، بسیار عالی است اما مسأله این است که ما درکشورمان هنوز دربرخی از مزارع سیستم‌های پیشرفته آبیاری نداریم و با مشکلی به نام یکپارچه‌نبودن زمین‌های کشاورزی و کمبود آب مواجه هستیم.
المیرا کرمی
