پشت پرده مافیای زعفران ایران چه کسانی قرار دارند؟

دیده بان ایران- زعفران ایران از دوردست‌ها همچنان مانند نگینی سرخ در حال درخشش است. اما اگر از داخل کمی وضعیت آن را بررسی کنیم به یک کلاف سردرگم می‌رسیم. وضعیتی که حتی تشکیل «شورای ملی زعفران» نیز نه تنها دردی از آن دوا نکرد بلکه با موازی کاری و افزایش بروکراسی، این کلاف را پیچیده‌تر کرد.

همه چیز به فروردین 88 برمی‌گردد. آن زمان به این بهانه که مراکز مختلف در مورد زعفران سرگردانند جلسه‌ای با حضور مقامات اتاق ایران و برخی دست‌اندرکاران حوزه زعفران برگزار شد. در آن جلسه غلامحسین شافعی رییس وقت اتاق بازرگانی مشهد تاکید کرد: «باید برای درد زعفران به فکر درمان بود».

اکنون بیش از 12 سال از آن جلسه می‌گذرد و درد زعفران هنوز درمان نشده است. شورای ملی زعفران مدت کوتاهی بعد از آن جلسه رسما کار خود را آغاز کرد. اما به اذعان رییس این شورا، دست‌آورد شورای ملی زعفران تقریبا صفر بوده است.

اعتراف به عدم توان اجرایی شورای ملی زعفران

محسن احتشام، رییس شورای ملی زعفران به تازگی در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران گفت: به دلیل نداشتن اختیارات برنامه‌ریزی و اجرایی و عدم توجه دستگاه‌های متولی به پیشنهادات ارائه شده از سوی شورا، نمی‌توان انتظار داشت شورای ملی زعفران بتواند وضعیت این محصول مهم را بهبود بخشد.

وی صراحتا اظهار داشت: شورای ملی زعفران هر برنامه‌ای که برای دفاع از زعفران‌کار و زعفران ایران ارائه دهد به نتیجه نمی‌رسد.

احتشام همچنین با اشاره به ارسال 35 تن زعفران ایران در سال گذشته به افغانستان؛ گفت: زعفران ایران همچنان به صورت خام به سایر کشورها ارسال می‌شود. وی در ادامه اظهارات تکان‌دهنده‌ای در خصوص وضعیت نابهنجار زعفران ایران بیان کرد.

حال سوال اساسی این است که چرا اتاق بر ادامه حضور شورای ملی زعفران که به گفته رییس‌اش عملا کاری از دستش ساخته نیست پافشاری می‌کند و تاکنون این شورا منحل نشده است؟

باید به این سوال اساسی پاسخ داده شود که دست‌آورد شورای ملی زعفران در بیش از یک دهه فعالیت چه بوده است و چرا همچنان زعفران ایران از طریق کشورهای دیگر مانند اسپانیا، امارات، ایتالیا و حتی افغانستان صادر می‌شود؟

به راستی پشت پرده مافیای زعفران ایران چه کسانی هستند و چرا صراحتا نامی از آنها برده نمی‌شود؟!

واکنش نماینده مجلس به نفوذ برخی افراد

با مرور بخشی از صحبت‌های محسن زنگنه نماینده مردم تربت حیدریه در مجلس شورای اسلامی شاید بتوان به برخی ابهامات و سوالات پاسخ داد. وی در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس گفت: نهادهای قدرتمندی که در حوزه زعفران شکل گرفته‌اند و همه‌جا نیز نفوذ دارند مانع از این شده‌اند که این حوزه سر و سامان پیدا کند.

زنگنه با بیان اینکه بیشتر اعضای شورای ملی زعفران کسانی هستند که محل درآمدشان از محل صادرات زعفران است، تصریح کرد: همین افراد در همه‌جا از جمله جهاد کشاورزی، کمیسیون گیاهان دارویی مجلس، اتاق تعاون و اتاق بازرگانی حضور دارند. من در مجلس به کرات این افراد را می‌بینم که به بهانه‌های مختلف در کمیسیون کشاورزی یا سایر مجامع مشورتی حضور پیدا می‌کند و چون رسانه در دست دارند، قدرت نیز دارند.

دغدغه کشاورزان زعفران‌کار

«اصغر کرد» از کشاورزان باسابقه زعفران در پاسخ به سوالی مبنی بر عمده‌ترین مشکلات کشاورزان زعفران، گفت: در سال‌های گذشته قیمت خرید زعفران تولیدی به حدی پایین بود که هیچ تناسبی با هزینه های تولید و برداشت نداشت. امسال نیز افزایش قیمت خرید تنها به علت کاهش تولید ناشی از خشکسالی بوده است. میزان تولید زعفران ما در هر هکتار نزدیک به چهار کیلوگرم است و عایدات ما از فروش محصول جوابگوی هزینه‌های تولید از جمله آبیاری، کارگر و کشت محصول نیست.

وی در ادامه با انتقاد از عملکرد شورای ملی زعفران افزود: این شورا هیچ اقدام موثری برای حمایت از کشاورزان و روستاییانی که به کشت و آماده سازی زعفران مشغول هستند، انجام نداده است. متاسفانه شورای ملی زعفران هیچ نقشی در تنظیم بازار و فروش نداشته است و دلالان و خریداران به پایین‌ترین قیمت محصول را از کشاورز خریداری و به قیمت و در بازارهای دلخواه خود می‌فروشند. ما کشاورزان روستایی و تولیدکنندگان شهرستان تربت حیدریه بالاجبار محصول خود را به دلالان واگذار می‌کنیم. ما شنیده‌ایم محصولاتمان به چین صادر می‌شود ولی ما سهمی در سود حاصل از این صادرات نداریم.

حسنعلی مهدوی از دیگر زعفران‌کاران بزرگ این حوزه با بیان اینکه نهادهای دولتی و هچنین شورای ملی زعفران حمایت جدی از کشاورزان و تولیدکنندگان زعفران نمی‌کنند گفت: در سال گذشته زعفران تولیدی ما از نوع زعفران شبه نگین بود، این زعفران قیمتی بالاتر از قیمت زعفران عادی دارد اما به ما اعلام کردند که صرفا زعفران معمولی و نگینی را از ما می‌خرند. ما اجبارا محصول خود را با نرخ زعفران معمولی یعنی هر کیلو 12 میلیون تومان فروختیم و بسیار متضرر شدیم. در مورد شورای ملی زعفران هم تنها اسم آن را شنیده‌ام و نقش آن تنها در حد شعار است و در عمل هیچ نقشی در تنظیم بازار و حمایت از تولیدکنندگان ندارد. این شورا هیچ حمایتی از کشاورز در کشت و فروش زعفران نمی‌کند.

مهدوی افزود: گفته می‌شود بازار گل یک بازار سیاه است و در زمان فروش نیز ما با موانع جدی روبرو هستیم، من و بسیاری از کشاورزان از تولید زعفران منصرف شده‌ایم و با این میزان هزینه‌های تولید و آبیاری برای ما هیچ توجیه اقتصادی ندارد. من هرساله با زحمت و هزینه خود و بدون حمایت نهادهای دولتی بیش از پنج کیلوگرم زعفران خشک تولید می‌کردم و مجبور بودم محصول تولیدی را به حراج بگذارم و به قیمت غیرمنصفانه‌ای به دلالان بفروشم؛ این روند در سال جاری نیز ادامه داشت.

علی اکبرنظام دوست یکی دیگر از کشاورزان زعفران نیز با بیان اینکه فروش زعفران تولیدی ما با قیمت‌های فعلی برای هیچ کشاورزی صرف ندارد و ما هیچ نقشی در قیمت‌گذاری محصول خود نداریم، بیان داشت: سال گذشته سقف قیمت خرید هرکیلو زعفران 13 میلیون تومان تعیین شده بود و با توجه به هزینه‌های تولید به هیچ عنوان قابل قبول نبود، در سال جاری هم با افزایش تمامی هزینه‌ها از جمله آبیاری و دستمزد کارگر و با وجود خشکسالی بسیاری از کشاورزان قصد تغییر کشت و شخم زدن زمین های خود را دارند. من و کشاورزان روستایی که به ندرت به شهر مراجعه می‌کنیم از هیچ نهادی حمایت نمی‌شویم و تنها شرکت‌های تعاونی را می‌شناسیم و به این نهاد مراجعه می‌کنیم. اما نقش اصلی در قیمت‌گذاری و فروش محصول را دلالان دارند و شورای ملی زعفران هیچ تاثیری در این بازار ندارد و کشاورزان نیز هر ساله محصول خود را به دلالان سرشناس و بزرگ می‌فروشند و از بازار فروش آن اطلاعی ندارند.

وی در پایان اظهار داشت: امیدوارم چاره‌ای اندیشده شود تا سود اصلی ناشی از کاشت و فروش زعفران به کشاورزان برسد، نه اینکه همیشه واسطه‌گران از سود اصلی برخوردار باشند.