مازوت؛ قاتل زنجیره ای تهرانی هاست

به گزارش دیده بان ایران؛ در جلسه روز یکشنبه شورای شهر تهران؛ زهرا نژادبهرام موضوعی را مطرح کرد که به نظر می رسد تاکنون سازمان محیط زیست از عنوان کردن آن شانه خالی می کرد.

عضو شورای شهر تهران درباره آلودگی هوای تهران گفت: بر اساس اظهارات معاون محترم ریس جمهور و رئیس سازمان محیط زیست کشور، "چون ظرفیت پالایشگاه‌ها از مازوت پر شده و به واسطه تحریم های بین المللی کسی خریدارشان نیست، مجبور هستیم به این موضوع تن بدهیم که این مازوت‌ها را در شهرها بسوزانند". نکته قابل توجه دیگر آنکه خودِ ایشان اعلام نموده اند: «آلایندگی ناشی از مازوت میزان مرگ‌ومیر ناشی از کرونا را تا 6 برابر افزایش می‌دهد».

آماری که تاکنون وزارت بهداشت نسبت به آن هیچ واکنشی از خود نشان نداده است و دولت هم در برابر آن سکوت اختیار کرده است.

بوی بد تهران، یکی از تازه ترین چالش های محیط زیستی پایتخت است که از سال گذشته هر از چندگاهی اخبار آن در رسانه ها منتشر می شود. 

شهرداری تهران سال 98 درباره منشا بوی بد تهران اعلام کرد که استفاده از مازوت (نفت کوره) غیر استاندارد با غلظت گوگرد بالا در صنایع شهر ری بوده است.

غلظت گوگرد در سوخت مازوت تولیدی ایران حدود ۳.۵ درصد است که هفت برابر استانداردهای بین‌المللی برای سوخت کشتی‌ها در آب‌های آزاد است، چه رسد به مصرف آن در شهرها، آن هم تهران که با معضل آلودگی هوا دست به گریبان است.

داستان مازوت چیست؟

بر اساس آمارهای رسمی وزارت نفت ایران، در سال 97 پالایشگاه‌های ایران روی‌هم‌رفته روزانه یک میلیون و ۷۳۶ هزار بشکه نفت خام و حدود ۳۳۵ هزار بشکه میعانات گازی دریافت کرده، اما به خاطر تکنولوژی پایین و قدیمی پالایشگاه‌ها، ۲۴ درصد نفت خام تبدیل به نفت کوره (مازوت) شده است که نه تنها ارزش بسیار نازلی در مقابل بنزین یا گازوئیل دارد، بلکه میزان غلظت گوگرد آن بسیار بالا است.

در برخی از پالایشگاه‌ها میزان تولید مازوت نسبت به خوراک دریافتی بسیار بالاتر است. برای نمونه پالایشگاه کرمانشاه ۴۱ درصد نفت خام دریافتی را تبدیل به نفت کوره می‌کند. به عبارتی، ارزش محصولات تولیدی این پالایشگاه حتی کمتر از نفت خام است و این پالایشگاه با زیان کار می‌کند.

ایران سال ۹۵ برنامه‌ای برای سرمایه‌گذاری ۱۵ میلیارد دلاری برای ارتقاء کیفیت هشت پالایشگاه قدیمی کشور و کاهش نسبت تولید مازوت به خوراک دریافتی از ۲۴ درصد به زیر ۱۰ درصد داشت و در این راستا قراردادهایی با شرکت‌های کره جنوبی و چین امضا کرده بود که عملا بدون هیچ پیشرفتی متوقف شد.

بر اساس برآورد مرکز پژوهش‌های مجلس، ۷ پالایشگاه از ۱۰ پالایشگاه ایران عمر مفید خود را کرده و فرسوده شده‌اند. عمر همه آنها به دوران قبل از انقلاب بر‌می‌گردد.

گرفتاری‌های تازه برای مازوت ایران

ایران سال ۹۷ تقریبا ۶۰ درصد مازوت تولیدی کشور را صادر کرده و حدود ۷ درصد آن را نیز برای سوخت‌ کشتی‌ها (بانکرینگ) استفاده کرده است. بخش اعظم صادرات نفت کوره ایران به امارات انجام می‌شود. امارات از نفت کوره برای سوخت‌گیری کشتی‌های داخلی و خارجی استفاده می‌کند، چون یکی از بزرگترین مراکز سوخت‌گیری کشتی‌ها در جهان است.

آمارهای جهانی نشان می‌دهد که بر خلاف نفت خام، صادرات محصولات نفتی ایران تحت تاثیر تحریم‌ها کاهش چندان چشمگیری نیافته است.

اما مشکل اینجاست که از اوایل زمستان سال گذشته بر اساس قانون جدید سازمان بین‌المللی دریانوردی، غلظت گوگرد سوخت کشتی‌ها باید کمتر از نیم درصد باشد، در حالی که این رقم برای نفت کوره تولیدی ایران ۳.۵ درصد است.

این مشکل فعلا یک راه‌حل دارد. نفت کوره غیراستاندارد ایران به امارات فروخته شود و پالایشگاه‌های مدرن این کشور غلظت گوگرد آن را کاهش دهند تا برای سوخت کشتی‌ها قابل استفاده باشد.

در این صورت ایران ناچار است که سوخت‌رسانی به کشتی‌ها را متوقف کند و فقط از طریق امارات این کار را انجام دهد، روندی که منجر به تعطیلی صنعت بانکرینگ می‌شود.

مشکل اساسی‌تر اما زمانی بروز خواهد کرد که تحت تاثیر تحریم‌ها، صادرات نفت کوره کشور متوقف شود. در این صورت ایران چاره‌ای جز استفاده از نفت کوره در صنایع داخلی ندارد.

یکی از بخش‌های مهم مصرف نفت کوره ایران، نیروگاه‌های برقی است. آمارهای بهار سال جاری وزارت نیرو نشان می‌دهد که مصرف نفت کوره در نیروگاه‌های برقی نسبت به بهار پارسال ۷۲ درصد افزایش یافته و به ۵۹۱ میلیون لیتر (در سه ماه) اوج گرفته است.

بعد از این تاریخ، وزارت نیرو کلا انتشار گزارش‌های هفتگی و ماهانه در رابطه با نیروگاه‌های کشور را متوقف کرد.

یکی از واحدهای آلاینده در شهر ری، نیروگاه حرارتی شهر ری است. این نیروگاه در سال ۱۳۵۵، یعنی دو سال قبل از انقلاب راه‌اندازی شده و آن زمان یک چهارم برق کشور را تولید می‌کرد.

این نیروگاه در حال حاضر کهنه و فرسوده شده و حتی نیمی از ظرفیت تولید خود را از دست داده و به حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ مگاوات سقوط کرده است. 

با این وجود به نظر می رسد تذکر زهرا نژادبهرام درباره سوخت مازوت در تهران و بالارفتن آمارمرگ و میر ناشی از آن، هنوز از سوی مسئولان جدی گرفته نشده است. 

موضوع بسیار مهمی که بازهم ناشی از تحریم هایی است که برخی سیاستمداران از آن به عنوان نعمت یاد کرده و این آمارها برای آنها از معنی و مفهوم درستی برخوردار نیستند.

منبع: دیده بان ایران