ماموریت شورای شهر و شهرداری درباره محله جماران چیست؟/ نژادبهرام: جماران کانون تحولات انقلاب اسلامی بوده است/ چطور ممکن است با محله‌ای با این ویژگی‌ها به همین راحتی برخورد کرد؟
محله جماران در گذشته‌ای نه چندان دور روستایی در حاشیه شهر بوده و با ادامه روند گسترش شهری به شکل محله‌ای درون شهر تغییر چهره پیدا کرد. در اواخر دهه70 و اوایل دهه80 طرح‌هایی به تصویب رسیده‌اند که اکنون با تمهیدات شهرداری تهران برای حفظ و نوسازی بافت سنتی و تاریخی جماران نقش تعیین‌کننده‌ای دارند. چندی پیش بود که یک عضو شورای شهر تهران در توییتی اعلام کرد بررسی پرونده جماران خاتمه یافته و دولت از پیگیری «اضافه‌سازی» در این روستامحله گذشته است؛ در حالی که شواهد نشان می‌دهد این پرونده هنوز در کمیته‌های کارشناسی مشترک دولت و مدیریت شهری باز بوده و در حال رسیدگی است.
به گزارش دیده بان ایران؛ طی چند وقت گذشته مباحثی در رابطه با ملک رئیس جمهوری فعلی در محله جماران مطرح شده و باعث به‌وجود آمدن حواشی و حتی شکرآب شدن رابطه دولت و شهردار تهران گردیده است. در این گزارش قصد نداریم به این حواشی بپردازیم، اما آنچه که این روزها مورد اهمیت است، حفظ بافت سنتی و تاریخی جماران به‌عنوان یکی از محله‌های مهم تهران در تاریخ انقلاب اسلامی است، به‌طوری که تصمیم‌گیری درباره حفظ بافت سنتی آن در دستور کار شهرداری تهران قرار دارد و اینکه چگونه می‌شود جماران به هویتی در دسترس برای آیندگان تبدیل شود.
محله جماران در گذشته‌ای نه چندان دور روستایی در حاشیه شهر بوده و با ادامه روند گسترش شهری به شکل محله‌ای درون شهر تغییر چهره پیدا کرد. در اواخر دهه70 و اوایل دهه80 طرح‌هایی به تصویب رسیده‌اند که اکنون با تمهیدات شهرداری تهران برای حفظ و نوسازی بافت سنتی و تاریخی جماران نقش تعیین‌کننده‌ای دارند. چندی پیش بود که یک عضو شورای شهر تهران در توییتی اعلام کرد بررسی پرونده جماران خاتمه یافته و دولت از پیگیری «اضافه‌سازی» در این روستامحله گذشته است؛ در حالی که شواهد نشان می‌دهد این پرونده هنوز در کمیته‌های کارشناسی مشترک دولت و مدیریت شهری باز بوده و در حال رسیدگی است.
ضرورت حفظ سنتی محله جماران
با این توصیفات، محدودیت ارتفاعی محله جماران این روزها بیش از هر زمان دیگری موضوع چالش‌برانگیز این منطقه است، محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران در توئیتی از تصمیم شورای عالی شهرسازی مبنی بر عدم لغو محدودیت ارتفاعی محله جماران خبر داد. با این حال عبدالرضا گلپایگانی، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران در این رابطه می‌گوید: محله جماران از منظر شهرسازی اهمیت ویژه‌ای دارد. بحثی که ما از جنبه شهرسازی داریم، متأثر از انتخاب امام خمینی(ره) است و باید آن را به نسل‌های بعدی انتقال دهیم. بخش دیگری از این شناخت به مکان رویدادی است که اتفاقات متاثرکننده تاریخ ایران و حتی جهان را شامل می‌شود. قبل از سال80 و در چند مرحله مصوباتی در کمیسیون ماده5 داشته که مبتنی بر حفظ خانه امام و حفظ محله جماران و همان چیزی که امام انتخاب کردند، بوده و تا رفته در قانون برنامه سوم توسعه بند «د» ماده166 تبدیل به قانون شده است. صراحتا در قانون مصوبه مجلس و در این بند قانون گفته شده که برای بافت سنتی و تاریخی محله جماران یک مکانیسم قانونی در نظر بگیرید. اگر که نیاز به تملک است، تملک شود و وزارت شهرسازی وظیفه دارد زمین معوض را در اختیار شهرداری تهران بگذارد. آن بخش‌هایی هم که تملک شده، تبدیل به فضای گردشگری می‌شود، یعنی کاملا یک مکانیسم قانونی مصوبه مجلس برای این موضوع هست.»
چارچوب پیشنهادی شهرداری برای بازنگری طرح ویژه جماران
1- حفظ طرح بر مبنای ماده166 قانون برنامه سوم. 2- تحصیل رضایت ساکنان بومی محدوده مربوط به پیش از تصویب طرح
3- بررسی میدانی و دقیق درباره تک‌تک پلاک‌ها و یافتن راه‌حل‌هایی در زمینه معماری، انتقال حق توسعه و... متناسب با نیازهای هر قطعه، 4- حل مشکل دسترسی به بیمارستان، 5- ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای گردشگر و زیارت بیت و حسینیه امام(ره).6- تعیین رده امنیتی محدوده و امکان ایجاد فضاهای عمومی، 7- توجه به حفظ منظر طبیعی جماران و ویژگی‌های زیست‌محیطی آن جاودانگی که جماران از نام امام گرفت.به گفته معاون شهردار تهران، برخی از ساکنان محله جماران با اعمال این محدودیت‌ها، مخالف هستند. او عنوان می‌کند: « به‌طور کلی 148قطعه است که در طرح مصوب شورایعالی قرار گرفته‌اند. از این تعداد حدود 60قطعه ساکنان آن قبل از سال80 است. بقیه قطعه‌ها بعد از مصوبه شورایعالی معماری و شهرسازی و با علم به اینکه محدودیت‌هایی وجود دارد، اقدام به خرید کرده‌اند».
ماموریت شورای شهر و شهرداری
ظاهرا قرار است شورا و شهرداری و در نهایت کمیسیون ماده 5 در رابطه با تغییرات در بافت سنتی محله جماران تصمیم گیری کنند و احتمال دارد شهرداری با تغییرات کلی درخصوص این محله موافقت کند. هرچند که تمایل داشتیم برای بررسی این موضوع با سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران صحبت کنیم، اما طبق معمول ایشان تمایلی به صحبت با خبرنگاران نداشتند و در این رابطه زهرا نژاد بهرام، عضو هیات رئیسه شورای اسلامی شهر تهران به «آرمان ملی» گفت: حفظ بافت‌های ارزشمند شهری در دستور کار شورا و شهرداری تهران است. محله جماران در شکل‌گیری تاریخ اجتماعی، سیاسی و فرهنگی شهر تهران موثر بوده است. زمانی‌که شهر تهران توسعه پیدا کرد، یک سری از بافت‌های روستایی به تهران متصل شدند و بافت شهری تهران نیز ظرفیت ویژه‌ای به آنها بخشیدند. با توجه به نوع و ویژگی خاص این بافت‌ها، محدودیت‌هایی از نظر ارتفاع و نوع سازه‌ای که در آنها به‌کار گرفته شده و حتی از نظر نوع سطح اشغال، مورد بحث هستند. شهرداری و مدیریت شهری تهران موظف به پیگیری و اجرای آنها است و باید تابع این قوانین باشد و نمی‌تواند خارج از این قوانین عمل کند. در رابطه با محله جماران دو مقوله مطرح می‌شود، یکی قانون و دیگری ضرورت‌ها است، به‌نظر می‌رسد قانون‌گذار این‌بار منطبق بر ضرورت‌ها اقدام کرده است و بر مبنای مصوبه برنامه سوم توسعه که اشاره کرده طرح لازم ارائه شود و مبلغی برای حفظ بافت جماران در نظر گرفته شود، عمل می‌کند. در برنامه سوم توسعه بند «دو» به این موضوع با صراحت تاکید شده است. وی در ادامه خاطرنشان می‌کند: موضوع جماران فارغ از ویژگی‌های بافت تاریخی، روستایی و سنتی آن با متن قانون روبه‌رو است. محله جماران دو ویژگی اساسی دارد و جدا از اینکه بخشی از روستایی بود که در توسعه شهری به تهران متصل شده است، کانون تحولات انقلاب اسلامی است، یعنی از آنجایی که تاریخ 40ساله سیاسی ایران در آنجا شکل گرفته و انقلاب، جمهوری اسلامی، تحولات جنگ و حتی پایان دفاع مقدس و تولد هویت رهبری جمهوری اسلامی ایران، از این نقطه نشات می‌گیرد، از اهمیت ویژه برخوردار است. چطور ممکن است با محله‌ای با این ویژگی‌ها به همین راحتی برخورد کرد؟! ملت‌ها تمام ظرفیت‌های فرهنگی خود را به بهترین شکل حفظ می‌کنند، این ظرفیت‌ها چه فرهنگ ملی آنها باشد و چه فرهنگ سیاسی و مذهبی مورد توجه است، چطور ما با فرهنگ ملت و محله‌ای که مکان تولد تحولات بزرگ ایران بوده است، باید اینطور برخورد کنیم؟
رفع نگرانی ساکنان جماران
نژاد بهرام با اشاره به این نکته که قانون به صراحت اعلام کرده است باید با رویکرد مشخصی نسبت به این محله حرکت نماییم و آن را مورد توجه قرار داد، می‌افزاید: شورایعالی شهرسازی بر این اساس طرحی ارائه داده است و محدودیت ارتفاع را برای محله جماران در نظر گرفته، تا بتوان بافت سنتی را حفظ کرد. از دهه 80 به این سو بافت جمعیتی جماران تغییر کرد. در این محله کلا 140 پلاک وجود دارد که حدود 20 تا 30 پلاک ساکنان قدیمی محله هستند و بقیه ساکنان جدید محله به حساب می‌آیند و ساکنین قبلی رفته‌اند. برای برخی از پلاک‌ها که متعلق به مالکین قبلی هستند، می‌توان تمهیدات جدیدی در نظر گرفت. اما این کار را می‌توان برای سایر محلات مشابه نیز در نظر گرفت . اگر می خواهیم اصلاح طرحی داشته باشیم باید حواسمان جمع باشد تا به تمام شهر تسری پیدا کند و به‌دنبال راهکاری برای پوشش دادن به همه شهر باشیم. ضمن اینکه باید بتوانیم هویت شهر و ارزش‌های آن را حفظ و نگهداری کنیم. شهرداری تهران روی طرح توسعه کار کرده، ولی این طرح در کوچه پس کوچه‌های تصمیم‌گیری گیر افتاده است و نتوانسته به برنامه‌ای عملیاتی تبدیل شود. شاید بهترین کار در این مقطع برای رفع دغدغه‌ها و نگرانی اهالی محلاتی همچون جماران، کن ، فرحزاد، سی تیر، لاله زار، امامزاده یحیی و سنگلج که همه در ذیل بافت تاریخی تعریف می‌شوند، راهکار متناسبی برای آنها پیدا کنیم تا خسارت مالی تا حد ممکن برطرف شود. عضو هیات رئیسه شورای شهر معتقد است که در تمام دنیا وقتی در مناطقی آدم‌های خاص در آن مناطق ساکن هستند، محلات آن ارزش بیشتری از نظر مالی پیدا می‌کنند و می‌افزاید: در شهری که پر از آسمان‌خراش است، اگر محله‌ای وجود داشته باشد که خانه‌های دوطبقه آن و باغات مناظر زیبایی را به‌وجود آورند، چه اشکالی دارد. محدودیت ارتفاعی، باعث کیفیت زندگی در آنجا می‌شود و طبیعتا از نظر ارزش ملکی آن مکان قیمت بالاتری خواهد داشت. ولی ما هنوز به این حد از ارزش‌گذاری نرسیده‌ایم و نتوانسته‌ایم قیمت واقعی این محلات و این نوع سبک زندگی را جست‌وجو کنیم و مفهومی به نام انتقال ارزش توسعه در این رابطه مطرح است.
منبع: آرمان ملی
