تل آو چیست و با چه هدفی در جنوب ایران ساخته شد؟
چاه هایی عجیب در جنوب ایران
به گزارش سایت دیده بان ایران؛ جزیره قشم یکی از زیباترین جزایر ایران محسوب میشود. جاذبههای این جزیره صرفا مربوط به ساحل و دریایی زیبای آن نیست و در این جزیره روستاها و جاذبههای تاریخی بسیاری وجود دارد
چاههای تل آو در بندر لافت یکی از این جاذبههای تاریخی و فرهنگی جزیره قشم محسوب میگردد.
معرفی چاههای تل آو
چاههای تل آو در بندر لافت قرار دارند. این چاههای در ۷۶ کیلومتری شهر قشم و در ۳۰ کیلومتری فرودگاه بین المللی قشم واقع شدهاند. هدف از ساخت این چاهها ذخیر آب باران بوده است. چاههای تل آو در نزدیکی قلعه نادری که مربوط به دوره هخامنشیان است، به صورت گودال سنگی ساخته شدهاند. چاههای تل آو در دامنه کوه روستای لافت دیده میشوند. مردم لافت در گذشته به سختی در دل سنگها محلی برای ذخیره آب باران به شکل چاه حفر کردهاند.
تعداد چاهها درگذشته ۳۶۵ عدد (برخی نیز میگویند ۳۶۶ حلقه چاه به تعداد روزهای سال کبیسه) و عمق این چاهها بین ۳ الی ۶ متر بوده است. تعداد چاهها به تعداد روزهای سال بوده و هر روز در سال درپوش یکی از چاههای تل آو باز میشده است.
امروزه البته تنها ۵۰ الی ۷۰ حلقه چاه باقی مانده که اکثرا دارای آب هستند و برخی از آنها را گل و لای پر کرده و نیاز به لایهروبی دارد. کف چاههای تل آو به لایههای گچی میرسد که این باعث میشده، آب برای مدت بیشتری خنک بماند. همچنین در بالای چاههای طلا برج دیدهبانی متعلق به قرن هفدهم وجود داشته است که هنوز بقایایی این برج دیده میشود. چاههای تل آو به شکل دایره، مربع و بیضی هستند. برداشت آب از این چاهها توسط دلو انجام میشده است.
قدمت چاههای تل آو
باستانشناسان معتقد هستند که قدمت چاههای تل آو و نحوه ساخت آن متعلق به چاههای ساسانیان است. اما برخی منابع قدمت این چاهها را به دوره بعد از اسلام نسبت میدهند. به طور کلی لافت جزو اولین سکونتگاههای جزیره قشم محسوب میشود و تاریخ این بندر به هزاره اول قبل از میلاد برمیگردد.
چاههای تل آو یا طلا؟
در بسیار از منابع نام چاههای لافت را چاه طلا میخوانند. گفته میشود نام درست این چاهها تل آو یا تلا است. تلا در واقع همان تل آو میباشد. تل در زبان محلی به معنی تپه و آو (تلفط واو کمی به او شبیه است) به معنی آب است. به طور کلی چاههای تل آو در زبان محلی یعنی چاههایی که کنار تل آب هستند.
برخی منابع نیز میگویند نام درست این چاهها، چاههای طلا است که از تقدس آب در این منطقه برداشت میشود. زیرا در گذشته آب شیرین به علت کمبود آب به ارزش طلا بوده است.
تقدس چاههای تل آو
چاههای تل آو برای مردم لافت بسیار مقدس هستند. آنها در کنار این چاهها قربانی میدهند و همچنین به درختانی که در اطراف چاهها قرار دارند، دخیل میبندند. هر کدام از چاهها به گویش محلی نام مشخصی دارد از جمله غرابو، لوینی و عاشوری.