واعظی: مداح انگلیسی نداریم!/ مردم توقع ندارند که مداح به آن‌ها بگوید به چه کسی رأی دهند
احمد واعظی، مداح اهل بیت(ع) می‌گوید: قبول ندارم که مداح انگلیسی داریم. البته زیرمجموعه شیعه انگلیسی، قطعاً هیأت‌هایی تشکیل می‌شود و مداحانی هم به کار می‌پردازند؛ زیرا آنان هم در همین عرصه‌ها کار می‌کنند.
به گزارش دیده بان ایران؛ خبرگزاری فارس در گفت‌وگو با احمد واعظی مداح اهل بیت(ع) به موضوعات مختلف حوزه مداحی از قبیل کلاس آموزشی، انحرافات ایجاد شده در این حوزه به‌واسطه فعالیت جریان شیعه انگلیسی و اهمیت عزاداری شهادت حضرت زهرا (س) پرداخته است که بخش هایی از آن را در ادامه می‌خوانید:
قبول ندارم که مداح انگلیسی داریم. البته زیرمجموعه شیعه انگلیسی، قطعاً هیأت‌هایی تشکیل می‌شود و مداحانی هم به کار می‌پردازند؛ زیرا آنان هم در همین عرصه‌ها کار می‌کنند. البته مداحانی که در مشهد و تهران حضور دارند خیلی زیر عَلم این جریان نیستند و صرفاً با دعوت حضور پیدا می‌کنند و نوحه می‌خوانند و شاید خیلی هم از این جریانات، مطلع نباشند. برخی مداحان شاید فرقی برایشان نداشته باشد که در فلان جلسه و یا در منزل فلان شخص بخوانند.
گاهی تصور مداح این است که من بنا دارم روضه بخوانم، فرقی نمی‌کند کجا بروم. مردم حضور دارند روضه را می‌خوانم و خارج می‌شوم. یعنی عمدی در این رفتار ندارم. گاهی یک فرد نسبت به نظام یا شخصی گارد می‌گیرد و گاهی نیز از روی ناآگاهی در تیمی کار می‌کند که تصور بنده این است این دوستان از روی ناآگاهی در این جلسات حضور پیدا می‌کنند و اگر تذکر و اطلاع‌رسانی به آنان صورت گیرد، حضور پیدا نمی‌کنند.
در هیأت‌های کشور به جزء موارد خاص، عَلم ضدیت با نظام و یا حمایت از یک جریان، وجود ندارد. برای همین افراد از روی بی‌اطلاعی در این جلسات حضور پیدا می‌کنند.
این ضرورت برای برخی از مداحان وجود دارد، اما برای برخی دیگر نیست و صرف هیأت بودن در جلسات حضور پیدا می‌کنند و می‌خوانند. این خبر نداشتن افراد موجب می‌شود که این موارد رخ دهد، اما این اشتباهات، نسبت به سال‌های گذشته بسیار کمتر شده است زیرا مداحان اهمیت این موضوع را فهمیده‌اند و حساسیت لازم برای حضور در جلسات را دارند. ما باید مداحان را کمک کنیم تا این موارد را بیشتر از قبل مورد توجه قرار دهند.
زمانی که مقام معظم رهبری روی این مسائل مانند اشکال داشتن قمه‌زنی تأکید کردند، دلایل برای همگان روشن شد و زمانی که بررسی کردند، دریافتند حضرات معصومین (ع) نیز بر پرهیز از ایجاد اختلاف و وهن مذهب، تأکید داشته‌اند؛ زیرا دشمن از آن‌ها استفاده می‌کند. حضور مردم در این هیأت‌ها نیز نشانه ارادت به این جریان نیست بلکه افراد تنها برای روضه و سینه‌زنی می‌روند. مثلاً از نوع سینه‌زنی این هیأت خوشش آمده، در آن حضور پیدا کرده است و اصلاً اطلاعی از عقبه آن ندارد. ممکن است در یک هیأت موقع سینه‌زنی لباس خود را در آورند. در یک هیأت این کار را نکنند، یا هروله کنند. یک جوان بنا به سلیقه خود در آن‌ها حضور پیدا می‌کند اما به عقبه و گرایش سیاسی هیأت، توجهی ندارد.
انحراف هیأت‌ها از ۲۰ سال پیش تاکنون، بسیار کمتر شده است، لذا باید اجازه داد هیأت‌ها کار خود را انجام دهند؛ زیرا این آب روانی است که به سمت دریا در حرکت است و اگر این طرف و آن طرف هم برود، باز هم مسیر خود را پیدا می‌کند و به دریا می‌ریزد و امام حسین(ع) مانع از انحراف جدی خواهد شد.
اقتضای جوانی و جاذبه‌های هیأت‌های مختلف را نباید مخالفت و ضدیت تفسیر کرد. آگاهی دادن به مخاطبان و مداحان خوب است، اما سازوکار این آگاهی، اطلاع‌رسانی و منبع انتشار آن که رسانه‌ملی، خبرگزاری‌ها و ... باشد، باید توسط کارشناسان بررسی شود.
اگر نقد و آسیبی از سوی مداحان و سخنرانان به دستگاه امام حسین(ع) رسیده، غیرمستقیم بوده است و قطعاً این افراد عامدانه اسائه ادبی به حضرات معصومین(ع) ندارند. شاید تنها یک درصد از مداحان عمدی دارند و با وابستگی به این جریانات و سرویس‌های بیرونی، خط بگیرند و اقدامی کنند. البته میزان این افراد را هم نمی‌توانم به قطعیت بگویم که یک درصد و یا نیم درصد را شامل می‌شود، اما قطعاً کم است و امیدوارم اصلاً وجود نداشته باشد.
در حوزه خواندن نیز باید بدانیم گاهی بضاعت افراد همین سطح است و این در تمام صنوف وجود دارد. مگر تمام پزشکان، منبری‌ها، مهندسان، خبرنگاران و ... حاذق و درجه یک هستند؟ بنا به ظرفیت‌های فردی، ذوقی، کاری، عقلی، دلی، معرفتی، عقیدتی، ولایتی و ... متفاوت با یکدیگر می‌شوند که مداحان نیز همین‌طور هستند.
خود شما هم چند سال پیش دچار این اشتباه شدید و در مجلسی حضور پیدا کردید که چهره شاخص جریان شیرازی‌ها در آن حضور پیدا کرد. عکسی از شما هم منتشر شد که زمان خودش جنجال بسیاری برای شما داشت. ماجرا چه بود؟
این عکس برای ۲۰ سال پیش بود و در آن زمان مباحثی مانند شیعه انگلیسی مطرح نشده بود و این فرد عالمی مانند دیگر علمای قم بود. در آن هیأت، من مهمان دوستان عراقی مقیم مشهد و قم بودم که در اتاق استراحت آن حسینیه که برای صرف چای حضور داشتم، اتفاقی، آقای شیرازی نیز حضور پیدا کرد و نکته خاصی هم نبود. بعد هم ما خارج شدیم.
ضرورت ایجاد یک کمیته انضباطی با قدرت اجرایی برای حوزه مداحی
باتوجه به اینکه خطا و انحراف در حوزه مداحی، غیرقابل انکار است، وظیفه حفظ و صیانت این حوزه از این مسائل را برعهده چه کسانی می‌دانید: بزرگترها وظیفه دارند یا نهادهای مرتبط مانند کانون مداحان، بسیج مداحان و ...؟
باید برای مداحان، یک کمیته نظارتی و انضباطی ایجاد شود که میتواند مثلا یک دادگاه ویژه در قوه قضاییه، سازمان تبلیغات اسلامی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد. در گذشته که این بحث مطرح شد، بسیاری به موضوع تلفیق این امر با دادگاه ویژه روحانیت پرداختند. ایجاد این سازوکار میتواند بسیاری از مسائل و مشکلات را برطرف کند و این خلأ احساس می‌شود.
نبود یک کمیته انضباطی که قدرت اجرایی و نظارتی داشته باشد، بسیار مهم است و این در تمام صنوف هم وجود دارد تا اگر مردم حرف یا مشکلی داشتند، به آن مراجعه کنند و اگر فردی هم از خط قرمز‌ها عبور کرد، بتواند وارد عمل شود و برخورد کند. سازمان‌ها و نهادهایی همچون کانون مداحان، بسیج مداحان، بنیاد دعبل و ... در عرصه مداحی وجود دارند، اما هیچ‌کدام در این حوزه وارد نشده‌اند.
نباید اشتباه یک مداح را به تمام مداحان تعمیم داد
چرا نهادها و سازمان‌های مرتبط با حوزه مداحی در این زمینه وارد نمی‌شوند؟ قدرت و مشروعیت لازم را ندارند و یا نمی‌خواهند در این عرصه وارد شوند؟ یا بزرگترهای این عرصه چرا تیغ‌شان مانند گذشته، برش ندارد؟
این نهادها در شرح وظایف خود بحث نظارت را ندارند اما بزرگترها کار خود را انجام می‌دهند. از برکات بعد از انقلاب اسلامی، این است که هیأت‌های مذهبی بسیاری در کشور ایجاد شده است، در گذشته چند نفر مداح وجود داشت که با بزرگترها هم ارتباط داشتند. مجمع‌الذاکرین‌ها فعال بود و بزرگترها در این فضا نظارت داشتند اما فضای امروز متفاوت شده است، هیأت‌ها و مداحان گسترش یافته است و افرادی را داریم که این روزها اصلاً مجمع‌ذاکرین نمی‌آیند و با بزرگترها ارتباط برقرار نمی‌کنند. برخی افراد در هیأت محلی می‌خوانند اما فضای مجازی موجب می‌شود که این مداح اگر اشتباهی کند، در سطح گسترده پخش شود. نباید اشتباه یک مداح را به تمام مداحان تعمیم داد و نباید هجمه شدید دشمن برروی مداحان را نادیده گرفت زیرا آنان، کوچکترین کاری را بزرگنمایی می‌کنند تا به ریشه مداحی و هیأت آسیب بزنند.
در گذشته نوع هیأت‌داری و خواندن مداحات متفاوت بود، مداحان با شعر و ادبیات آشنا بودند، به‌طوری‌که مداحی داشتیم، کل اشعار حافظ، غزل‌های زیادی از سعدی و ابیات دیگر شاعران را حفظ بودند.
سال ۹۴ که در دیدار مداحان محضر مقام معظم رهبری مداحی کردید، ایشان به شما فرمودند به مسائل روز هم باید در مداحی توجه شود. پرداختن به مسائل روز و سیاسی در مداحی دارای چه حد و مرزی است؟
امروز مردم به برکت تحولات، از امور مطلع هستند لذا یک مداح نباید در خواندن یک ساعته، به جزییات امور اجتماعی و سیاسی مردم بپردازد. مقام معظم رهبری اخیراً به روایتی از پیامبر(ص) اشاره کردند که داریم: « اَلْبَلاَءُ مُوَکَّلٌ بِالْمَنْطِقِ أَوْ بِالْقَوْلِ؛ بلاء وابسته به زبان گشودن یا سخن است.» ایشان در تفسیر این روایت به این نکته پرداختند که هر مسئله را چه کسی، چه زمان، کجا و چگونه بگوید. یعنی انسان به این دلیل که می‌خواهد به روز باشد، نباید هرموضوعی را مطرح کند، این اشتباه است، بیان مطالب، حد و اندازه‌ای دارد. برخی مطالب را باید استاد و محاسن سفیدها مثلاً در تهران حاج منصور ارضی و حاج علی انسانی یا در مشهد حاج محمود اکبرزاده و حاج سیدرضا مؤید مطرح کنند و این متفاوت با امر و نهی جوان است. بنابراین نباید پرداخت به مسائل روز را خلط کرد.
امیرالمومنین(ع) می‌فرماید: « رَحِمَ اللّه ُ امرَءً عَرَفَ قَدرَهُ وَ لَم یَتَعَدَّ طَورَهُ ؛ خداوند، رحمت کند مردى را که قدر خویش را بشناسد و از حدّ خود درنگذرد.» یعنی مداح باید براساس توانایی و فهم خود در امور، اظهارنظر کند و براساس زمانی که در اختیار دارد، میتواند، کوتاه اشاره‌ای به موضوعات روز داشته باشد.
مداحان نباید وارد مسائل جناحی و سیاسی شوند
یکی از مسائل روز که با آن مواجه هستیم، انتخابات مجلس شورای اسلامی است، نحوه مواجه مداحان با این مسئله روز باید چگونه باشد؟
مداحان نباید وارد مسائل جناحی و سیاسی شوند و نباید از یک کاندیدا حمایت کنند بلکه باید به تشویق و ترغیب مردم به شرکت در انتخابات بپردازند. مردم توقع ندارند که مداح به آن‌ها بگوید به چه کسی رأی دهند. اصلاً کدام شخصیت ممکن است بدون اینکه در تیم و جناحی باشد، به مردم اعلام کند، به چه کسی رأی دهند لذا مداح البته با رعایت آن نکات کی، چه زمان و کجا، باید به مسئله شرکت در انتخابات و حضور در صحنه بپردازد.
مردم باید بدانند کلید اصلی رفع مشکلات در خانه اهل بیت(ع) و نایب امام زمان(عج) است. برای طرح مسائل سیاسی و روز در هیأت، نیازمند اتاق فکر دقیق هستیم و قبل از هیأت باید سخنران و مداح با هم مشورتی داشته باشند که چه نکاتی را کدامیک مطرح کند و طبیعی است در این صورت بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
حضور و فعالیت مداحان در فضای مجازی باید چه سازوکاری داشته باشد؟
حضور مداحان در فضای مجازی اولاً بسیار مهم است که مقام معظم رهبری می‌فرمایند: هر فردی به حد توان خود در این فضا باید کار کند و از باب اهمیت ایشان می‌فرمایند: اگر به جای تعقیبات نماز، کاری از شما برمی‌آید در این فضا انجام دهید، به آن بپردازید. بسیاری از مشکلات منطقه ما با فضای مجازی مدیریت می‌شود، وضعیت لبنان و عراق را دشمن، با همین فضا ملتهب می‌کند. یک فیلم سینمایی در هالیوود ساخته می‌شود و اطلاعات را به خورد جوان می‌دهد تا حدی که جوان عراق و لبنانی با ماسک جوکر، در تظاهرات حضور پیدا می‌کند و دست به آشوب می‌زند. بنابراین حضور و پرداختن در این عرصه، به مثابه یک افسر جنگ نرم مهم است.
انتشار فیلم نوحه‌ها و روضه‌های مداحان در فضای مجازی خوب است اما نیاز است فرد با فکر دقیق و کمک گرفتن از متخصصان در این عرص،ه فعالیت‌های درخور داشته باشد.
شورخوانی مداح همراه با ارائه نکات معرفتی و بصیرتی به مخاطب باشد
انتشار فیلم‌های نوحه در فضای مجازی به این دلیل که عمدتاً در این فضا، شورخوانی مورد توجه قرار می‌گیرد و دست به دست می‌شود، موجب توجه بیش از حد مداحان به این سبک شده است. این تک بعدی شدن مداحان آسیب‌زا نیست؟
شور خواندن در مداحی آفت نیست. هروله کردن به عنوان یک آسیب شورخوانی مداحان معرفی می‌شود اما مقام معظم رهبری فرمودند اگر هروله صورت می‌گیرد لااقل نکته‌ای بیان شود که به مخاطب علمی، اضافه شود. مقام معظم رهبری فرمودند اگر هروله کردن را بتوان مدیریت کرد تا به معرفت مخاطب اضافه کند، مشکلی ندارد.
گاهی شورخوان، یک مداح شاخص و تمام کارش شورخوانی است. این فرد توانایی پرداختن به بخش‌های دیگر را ندارد. از او باید تشکر کرد که در حوزه توانایی خودش کار می‌کند و با ورود به مباحث روضه و غزل‌خوانی، آسیب‌های بدتری را ایجاد نمی‌کند. امروز نمی‌توان شورخوانی را حذف کرد زیرا این موجب جذب جوانان است که تحرک بسیاری دارد و جوان با این مدل، عرض ادب به محضر اهل بیت(ع) انجام می‌دهد. پیام رهبری این بود، در همین شرایط نیز به معرفت، شناخت و بصیرت مخاطب افزوده شود.
این روزها به برکت انقلاب اسلامی، فاطمیه بسیار پرشور برگزار می‌شود و برخی هیأت‌ها از آن به‌عنوان خط مقدم نام می‌برند، با توجه به اهمیت و ضرورت عزاداری در فاطمیه، چگونه می‌توانیم موجب شادی حضرت شویم؟
در قبل از انقلاب اسلامی عمده عزاداری شیعیان به ماه محرم و صفر محدود می‌شد و حتی در آن برهه عبارت وفات را برای حضرت زهرا(س) به‌کار می‌بردند اما به برکت انقلاب اسلامی، الحمدلله این عزاداری احیا شده است. شهادت حضرت زهرا(س) به قدری اهمیت دارد که زینب (س) در بحبحه حادثه کربلا روی خاک می‌نشیند و برسر می‌زند و می‌فرماید: «امان از آن دوشنبه» یعنی ریشه جای دیگری است. اگر انسان به وقت، حامی امام نباشد و او را رها کند، تبعات بسیاری دارد که تمام تاریخ را فرامی‌گیرد.
هر حرف حضرت زهرا(س) مورد نظر خداوند است و خدا و رسولش به رضایت او راضی هستند. پیام حرکت فاطمه الزهرا(س) به‌گونه‌ای است که اگر هرهفته به آن پرداخته شود، کم است، کما اینکه از امام صادق(ع) سوال شد: حی علی خیرالعمل چیست؟ و ایشان پاسخ دادند این عمل محبت به مادرم حضرت زهرا(س) است و این خیرالعمل است.
ما باید حول محبت به مادر، هرچه می‌توانیم انجام دهیم، در شرایط کنونی ایشان حضور ندارند تا بتوانیم کاری برایشان انجام دهیم، اما امام صادق(ع) می‌فرمایند: به محبین ما بپردازید. یعنی در این شرایط اقتصادی، به هرکس فاطمه زهرا(س) را دوست دارد، توجه داشته باشیم و حواسمان به مشکلات و سختی‌های فاطمیون باشد. فاطمیه منشأ خیرات و برکات بسیار است و پاسداشت مقام ایشان و گریه بر مصائب بی‌بی که تا امروز هم ادامه دارد، بسیار مهم و با اهمیت است. ایشان در یکی از خطبه‌های خود می‌فرمایند: خراب کردید، اگر حکومت دست اهل خود قرار می‌گرفت تا پایان هیچ دو نفری به جهت کدورت و دشمنی، روبروی هم قرار نمی‌گرفتند. دلیل این همه مشکلات و بیچارگی‌ها در دنیای کنونی، عدم شناخت خدا و حجتش است.
فاطمیه نیروهای ولایی، کار درست و محکم را تربیت می‌کند که به‌خاطر هر ترس و تهدیدی، از میدان خارج نمی‌شوند. انسان اگر با فاطمه زهرا(س) باشد، امامش را تنها نمی‌گذارد که در این‌صورت، تمام ائمه اطهار(ع) با او خواهند بود.
امام باقر(ع) می‌فرماید: مردم در گرفتاری‌های خود ما را صدا می‌زنند و ما در گرفتاری‌هایمان مادرمان فاطمه(س) را صدا می‌زنیم و امام عسکری(ع) می‌فرماید: ما حجت خدا بر شما هستیم و مادر ما حجت خدا بر سرماست، این حرف بسیار رفیع است، یعنی هرچه ائمه اطهار(ع) برای ما هستند، حضرت زهرا(س) برای آن‌هاست.
