احتمال فعال شدن گسل «فیروزکوه» و وقوع زلزله‌های شدید در تهران
مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله و مهندسی زلزله در یادداشتی نوشت : پهنه گسله "فیروزکوه" از دید خطر زمین‌لرزه، توان لرزه‌زایی برای زلزله شدیدی با بزرگای بیش از ۶ را دارد و احتمال وقوع تعداد زیادی زلزله به صورت فوج گونه و متوالی در این منطقه وجود دارد. در ساعت ۲ و ۲۱ دقیقه بامداد پنج‌شنبه ۱۱ مهرماه زلزله‌ای با بزرگای ۲.۶ در حدود ۲۰ کیلومتری فیروزکوه در پهنه گسله "فیروزکوه" و در فاصله حدود ۱۴۵ کیلومتری منطقه شرقی تهران رخ داد. این پهنه، کانون زمین‌لرزه‌های متعددی در ۹ سال گذشته بوده است. زلزله ۴.۶ ریشتری ۳ شهریور ۹۶ در فیروزکوه واقع در شمال شرقی تهران را حتی اهالی غرب پایتخت هم احساس کردند. این در حالی است که کانون زلزله بیش از ۱۰۰ کیلومتر با تهران فاصله داشت.
به گزارش سایت خبری و تحلیلی دیده بان ایران ؛ مهدی زارعمهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله و مهندسی زلزله در یادداشتی نوشت:
پهنه گسله "فیروزکوه" از دید خطر زمین‌لرزه، توان لرزه‌زایی برای زلزله شدیدی با بزرگای بیش از ۶ را دارد و احتمال وقوع تعداد زیادی زلزله به صورت فوج گونه و متوالی در این منطقه وجود دارد.
در ساعت ۲ و ۲۱ دقیقه بامداد پنج‌شنبه ۱۱ مهرماه زلزله‌ای با بزرگای ۲.۶ در حدود ۲۰ کیلومتری فیروزکوه در پهنه گسله "فیروزکوه" و در فاصله حدود ۱۴۵ کیلومتری منطقه شرقی تهران رخ داد. این پهنه، کانون زمین‌لرزه‌های متعددی در ۹ سال گذشته بوده است. زلزله ۴.۶ ریشتری ۳ شهریور ۹۶ در فیروزکوه واقع در شمال شرقی تهران را حتی اهالی غرب پایتخت هم احساس کردند. این در حالی است که کانون زلزله بیش از ۱۰۰ کیلومتر با تهران فاصله داشت.
زلزله ۳ شهریورماه سال ۱۳۹۴ با بزرگای ٤.٦ از دیگر رخدادهای لرزه‌ای این منطقه بود که در نزدیکی فیروزکوه در تهران توسط تعداد بیشتری از مردم احساس و گزارش شد؛ چرا که محل مهمترین تمرکز جمعیت در استان (و کشور) است. علاوه بر آن در ۱۴ خرداد ماه سال ۱۳۹۵ نیز ۶ زلزله با بزرگای بین ۱.۹ تا ۲.۴ از ساعت ۱۴ و ۱۰ دقیقه تا ساعت ۱۹ و ۵۸ دقیقه در منطقه جنوب غربی فیروزکوه در منطقه تلاقی مهم ساختاری در جنوب البرز رخ داده است.
این منطقه، محل تغییر روند گسل "مشاء" (شمال غرب – جنوب شرق) به پهنه گسل "فیروز کوه" (شمال شرق- جنوب غرب) در حدود ۲۵ کیلومتری جنوب غربی فیروز کوه و ۱۰۰ کیلومتری شمال سمنان است. این ناحیه از دید خطر زمین‌لرزه دارای توان لرزه‌زایی برای زلزله شدیدی با بزرگای بیش از ۶ است. پس از زلزله‌های کوچک بامداد امروز ۱۱ مهرماه فیروزکوه ممکن است تعداد زیادی زلزله به صورت فوج گونه و متوالی رخ دهد.
بر اساس اندازه و تعداد رخداد زمین لرزه‌ها تاکنون، جمع بندی مشخصی مبنی بر زمان احتمال رخداد زلزله شدید با بزرگای ۶ و بیشتر بر پایه این داده نمی‌توان ارائه کرد؛ ولی احتمال وقوع زلزله‌های شدید وجود دارد؛ چراکه هم گسل‌های مهم در این منطقه با توان لرزه‌زایی بالا وجود دارد ضمن آنکه در جنوب البرز نیز از سال ۱۳۸۹ تاکنون رخداد زلزله‌های کوچک فراوانی را شاهد بودیم.
اینکه کاندید رخداد زلزله مهم بعدی کدام یک از پهنه گسل‌های "فیروزکوه"، "عطاری" یا گسل "مشا" است، دقیقا نمی‌دانیم؛ ولی لازم است همه پهنه‌های گسل "عطاری"، "آستانه"، "گرمسار"، "فیروزکوه" و "مشاء" به طور خاص با دستگاه‌های لرزه نگاری و شتابنگاری موجود رصد شوند.
گسل "مشا" با طولی بیش از ۱۸۰ کیلومتر از ناحیه شمال شرقی تهران است که از شمال کوه‌های توچال می‌گذرد و در غرب به گسل "طالقان" می‌پیوندد .وجود محل تلاقی دو گسل "مشاء" و "شمال تهران" در روستای "کلان" در شمال شرق سد "لتیان" از نکات بسیار مهم در تعیین محدود با خطر بالا از دید لرزه زمین‌ساختی است.
به نظر می‌رسد که زمین‌لرزه ۱۸۳۰ دماوند، شمیرانات که در پایان زمان حکومت فتحعلی‌شاه قاجار رخ داد آخرین رخداد لرزه با بزرگای بیش از ۷ مرتبط با این گسل باشد. نزدیکترین فاصله این گسل با شمال‌شرق تهران، محل روستای کلان است (در حدود ۳۵ کیلومتری تهران‌پارس) که در همین محل تلاقی گسل "مشاء" با گسل "شمال تهران" هم رخ می‌دهد، و به واسطه همین تلاقی یک پتانسیل خطر مهم برای شمال تهران محسوب می‌شود از این رو ضروری است تعداد ایستگاه‌های لرزهنگاری در جنوب البرز برای رصد این گسل‌ها به ویژه گسل‌های آستانه، فیروزکوه، عطاری و گرمسار و مشا افزایش یابد.
* دکتر مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله و مهندسی زلزله
