دلایل خودکشی‌های دو دهه اخیر/ گفتمان خانواده در روز ۱۷دقیقه است
مسعودی‌فرید افزود: در همه جای دنیا فردی که خودکشی می‌کند قبل از آن علائمی دارد که اگر به‌موقع شناسایی شود، می‌توان با مداخله بهنگام فرد را نجات داد. در مطالعه‌ای مشخص شد که 90درصد افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند، طی 6ماه گذشته به نظام سلامت مراجعه داشته‌‌اند.
به گزارش دیده بان ایران، خودکشی یک فعل بدون بازگشت است و به همین خاطر از نظر شدت، آسیب بسیار بالایی دارد و نیازمند پیشگیری جدی است. هیچ آسیبی به اندازه قتل و خودکشی مهم نیست چراکه موضوع جان انسان در میان است. خودکشی خشونتی است که به‌سمت فرد چرخیده و در پی غم و اندوه ایجاد شده است. آمارها نشان می‌دهد که مجردها بیش از متاهلان و جوانان بیش از سایرین در معرض خودکشی هستند.
در این میان موضوع اصلی خشونت است. اولین مشکلات در خانواده و در نتیجه تبعیض میان فرزندان، آغاز می‌شود. ریشه‌های دیگر خشونت مانند کتک‌زدن، آزار کلامی و فیزیکی و توجه‌نکردن باعث ایجاد و انباشت غم و در نتیجه خشونت می‌شود و راه‌حل آن ارتباط صمیمانه است. مجید ابهری، آسیب‌شناس می‌گوید: میزان خودکشی طی پنج‌سال گذشته در زنان ۶۶درصد و در مردان ۷۷درصد افزایش داشته است. خودکشی‌ها معمولا به پزشکی قانونی اطلاع داده می‌شوند و در بسیاری از موارد خانواده‌ها برای حفظ آبرو علت اصلی مرگ را مطرح نمی‌کنند. بسیاری از روانشناسان خودکشی را ضربه‌های دوران کودکی و جامعه‌شناسان آن را به‌علت مشکلاتی که در بزرگسالی آنان پیش آمده، می‌دانند و اشاره می‌کنند که پایین‌آمدن سطح رفاه اجتماعی و فاصله‌گرفتن از ارزش‌های معنوی و اخلاقی منجر به بالا رفتن خشونت می‌شود، آمارها نیز در این زمینه گویای آن است که خودکشی در میان افراد مذهبی از دفعات کمتری برخوردار است.
دلایل خودکشی
مجید ابهری اولین دلیل خودکشی را کمبود نشاط اجتماعی دانست و بیان کرد: ارتباط خانواده‌های امروزی با یکدیگر موزاییکی شده است؛ به این معنا که مانند موزاییک‌های کف اتاق کنارهم هستند، اما با هم نیستند. گفتمان خانواده در روز ۱۷دقیقه است، همین امر جامعه را دچار وارونگی اجتماعی و ایجاد گسستگی می‌کند. دومین دلیل خودکشی بالابودن میزان اضطراب است. کشوری مانند انگلستان برای بازی‌ها و فیلم‌ها، طیف سنی در نظر گرفته است در حالی که در این زمینه در ایران یا اقدامی وجود ندارد و یا اگر فعالیتی در این مورد انجام شود، فورمالیته است. در واقع می‌توان گفت در خانواده ایرانی انواع فیلم خشونت‌آمیز در حضور کودک مشاهده می‌شود. این آسیب‌شناس انتخاب وسیله خودکشی را نشان‌دهنده وضعیت روحی فرد در هنگام خودکشی ارزیابی و بیان کرد: وسیله خودکشی، میزان بالابودن آشوب روحی فرد را نشان می‌دهد؛ خشن‌ترین نوع خودکشی، آتش‌زدن، سپس حلق‌آویزکردن و بعد از آن پرتاب‌کردن خود از بلندی است؛ یعنی هرچه وسیله خشن‌تر باشد، وضع آشوب روحی بالاتر بوده است. ابهری از اخبار تلخ به‌عنوان سومین دلیل خودکشی نام برد و اظهار کرد: از نگاه رفتاری خودکشی دارای دو نوع مخفی و آشکار است. خودکشی مخفی به این شکل است که فرد در خانه قرص می‌خورد، اما خودکشی آشکار در جامعه اجرایی می‌شود. به‌طور مثال فرد در مقابل ساختمانی خود را آتش می‌زند که مثال آن در جنگ ویتنام است که بودایی‌ها در مقابل سازمان ملل با علم به نابودی خود اقدام به خودکشی کردند و این یعنی اعلام جنگ به شرایط اجتماعی حاکم؛ این حالت زمانی رخ می‌دهد که افراد به آخر راه رسیده باشند، در واقع این حرکت یک خودکشی بازدارنده است تا از خودکشی‌های دیگر جلوگیری کنند. در ارائه اخبار تلخ مشکل اصلی ارائه عریان آسیب‌های اجتماعی است که موجب زشتی‌زدایی از آسیب‌های اجتماعی می‌شود، مانند اخباری از خودکشی‌های افراد مختلف اطلاع‌رسانی می‌شود.
افسردگی‌های مزمن
اصغر کیهان‌نیا روان‌شناس و مشاور خانواده خودکشی را به‌معنای اذیت و آزار خود و ازمیان‌بردن خویش دانست و در ارتباط با دلایل این پدیده گفت: یکی از علت‌هایی که سبب خودکشی می‌شود، افسردگی‌های مزمن است که این نوع افسردگی احساس آینده خوبی نداشتن و پوچی را در فرد ایجاد می‌کند و باعث شکل‌گیری انگیزه خودکشی می‌شود. دلیل دیگر این امر فقر و استیصال است که فشارهایی را در زندگی ایجاد می‌کند و سرانجام سبب می‌شود فرد راهی جزء خودکشی در برابر خود نبیند. همچنین باید از شکست‌های عاطفی، اقتصادی و تجاری نیز به‌عنوان دلایل خودکشی افراد نام برد و درباره خودکشی در قشر جوان و نوجوان باید به سختگیری والدین در زمینه کارهای شخصی و تحصیل اشاره کرد که هرچند به‌ندرت رخ می‌دهد اما وجود دارد. به‌طور کلی باید گفت، انسانی که به خودکشی دست می‌زند خیلی تمایل دارد به زندگی خود ادامه دهد اما به دلیل اینکه راهی نمی‌یابد و از همه عوامل ناامید شده است، خودکشی می‌کند.
دلایل خودکشی‌های دو دهه اخیر
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی به «پانا» می‌گوید: طبق پروتکل خودکشی، نیروهای اورژانس اجتماعی دوره‌های آموزشی لازم را می‌گذرانند و این نیروهای آموزش‌دیده باعث شده است از 2هزار و 730مورد خودکشی طی سال گذشته جلوگیری شود. حبیب‌ا... مسعودی‌فرید درباره اجرای پروتکل خودکشی در پیشگیری از خودکشی اظهار کرد: پروتکل خودکشی در کشور تدوین شده است و طبق آن باید مداخلاتی برای پیشگیری از خودکشی انجام شود. مسئولیت اصلی حوزه کاهش خودکشی بر عهده وزارت بهداشت قرار دارد و سازمان بهزیستی فقط در موضوع مداخلات وارد می‌شود.
متوسط میزان خودکشی
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی افزود: طبق پروتکل خودکشی، نیروهای اورژانس اجتماعی دوره‌های آموزشی لازم را می‌گذرانند. برگزاری این دوره‌ها کمک کرده در مواردی که هنوز فرد اقدام به خودکشی نکرده است، مداخلات لازم انجام شود و فرد از خودکشی منصرف شود. وی با تأکید بر اینکه موضوع خودکشی بسیار مهم بوده و نیازمند برنامه‌ریزی است، خاطرنشان کرد: اقداماتی که اورژانس اجتماعی طبق پروتکل خودکشی در راستای پیشگیری از آن انجام می‌دهد تاکنون موثر بوده است به‌طوری که طبق آمار از موارد زیادی از خودکشی با مداخلات سازمان بهزیستی جلوگیری می‌شود. مسعودی‌فرید تصریح کرد: ما جزو کشور‌هایی با آمار بالای خودکشی نیستیم، زیرا به‌طور متوسط در ایران میزان خودکشی سالانه کمتر از 10نفر به ازای 100هزار نفر است. معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی افزود: فرایند منصرف‌کردن فردی که قصد خودکشی دارد، بسیار سخت است اما با آموزش‌هایی که داده می‌شود نیروهای اورژانس اجتماعی می‌توانند مداخلات بهنگام انجام دهند. علاوه بر این وقتی مانع از خودکشی می‌شویم، باید خدمات بعدی هم به فرد داده شود. طبق پروتکل خودکشی مسائل روانشناختی برای فردی که قصد خودکشی داشته و منصرف شده است، انجام می‌شود. وی با اشاره به آسیب‌شناسی دلایل خودکشی‌های دو دهه اخیر گفت: طی سال‌های اخیر نوع خودکشی تغییر پیدا کرده است و در مواردی می‌بینیم که خودکشی در خیابان و اماکن عمومی و مترو انجام می‌شود. در آسیب‌شناسی که انجام شده است متوجه شدیم که این افراد اعتراض خود را به اوضاع فردی و اجتماعی از طریق خودکشی بیان می‌کنند و می‌‌خواهند به جامعه نشان دهند که در چه وضعی هستند.این مقام مسئول در سازمان بهزیستی با بیان اینکه افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند در وضع ثبات روانی قرار ندارند، گفت: اگر با ارائه آموزش‌های فردی بتوانیم پیشگیری و شناسایی بهنگام و غربالگری کنیم یا افراد آگاه باشند که در صورت مشاهده علائم تمایل به خودکشی در خود یا اطرافیان با سامانه مشاوره‌ای 1480 یا 123 تماس بگیرند، این موارد می‌تواند گامی موثر در کاهش خودکشی باشد. مسعودی‌فرید افزود: در همه جای دنیا فردی که خودکشی می‌کند قبل از آن علائمی دارد که اگر به‌موقع شناسایی شود، می‌توان با مداخله بهنگام فرد را نجات داد. در مطالعه‌ای مشخص شد که 90درصد افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند، طی 6ماه گذشته به نظام سلامت مراجعه داشته‌‌اند. اگر بتوانیم این علائم را شناسایی کنیم، می‌توانیم در پیشگیری هم به‌موقع ورود کنیم. وی درباره اقدامات در بسیاری از کشورها تمرکز پیشگیری از خودکشی در حوزه نوجوانان و جوانان است چون بیشترین میزان خودکشی در هر کشوری در این دو گروه است. بنابراین غربالگری نوجوانان بسیار اهمیت دارد و اگر بتوانیم در مدارس و محیط کار که بیشترین جمعیت را دارند، بتوانیم آموزش‌های لازم را ارائه دهیم اثرگذار خواهد بود. در این زمینه تقویت موضوع مشاوران در مدارس بسیار اهمیت دارد. معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی تأکید کرد: باید به موضوع سلامت روان توجه بیشتری شود و اعتبارات بخش سلامت روان افزایش یابد چون توجه به این حوزه در کاهش آسیب‌هایی همچون خودکشی اهمیت دارد.
در نهایت...
خودکشی به‌عنوان پدیده‌ای روانی- اجتماعی مقوله‌ای است که جامعه را با آسیب‌های جدی و مهمی روبه‌رو می‌سازد، در این میان می‌توان با افزایش سواد رسانه‌ای و آگاهی‌بخشی از وقوع چنین معضلی در جوامع بشری پیشگیری کرد. نارضایتی از وضع موجود، کمبود محبت، خود را تنها دیدن، احساس مسئولیت کردن در قبال مشکلات روزمره و به بن‌بست رسیدن زیر بار تمام این مسائل از دلایل مهمی است که افراد را به خودکشی سوق می‌دهد. مهمترین دلیل خودکشی ریشه در خانواده افراد دارد، یعنی فردی که خودکشی می‌کند به تمام‌معنا خانواده خود را از دست داده و خانواده از وی طرفداری نمی‌کنند و پشتیبان فرد نیستند. اکثرا خودکشی در افرادی به عمل می‌انجامد که طرف احساس هیچ‌بودن، ناتوانی، طردشدن و صدمه‌دیدن را دارد، انگار در دنیایی تاریک قرار گرفته که هیچ ستاره روشنی در آن وجود ندارد. تنهایی، حس ناامیدی و بی‌پناهی، حس بی‌ارزش‌بودن، افسردگی، شکست در اجرای طرح‌ها، داشتن استرس در سطح بالا و نامناسب، خشم، استفاده از موادمخدر و مشروبات الکلی، بیماری‌های جسمی و روحی از افکار و رویدادهایی است که می‌توانند به ایجاد حس خودکشی در افراد کمک کنند. حال باید به علت‌ها و ریشه‌یابی خودکشی‌ها بپردازند و پاسخ دهند که دلایل پرخاشگری جوانان چیست؟ آیا روحیه جامعه شهری و روستایی خسته و بیمارگونه است؟ نقش بازی‌های جنگی و کامپیوتری در گوشه‌گیری افراد چه تاثیرات منفی را به‌همراه خواهد داشت؟ و سوالات زیاد دیگری که می‌تواند در این رابطه وجود داشته باشد به بحث و تبادل‌نظر بپردازند و برای آنها جواب‌های قانع‌کننده و ریشه‌ای پیدا کنند تا این عمل نادرست در بین افراد جامعه تعمیم پیدا نکند./ روزنامه آرمان
