تیراژ روزنامه هادر ایران چقدر است؟ + جدول

به گزارش دیده بان ایران؛ سایت انصاف نیوز در دومین گزارش غیررسمی خود از تیراژ روزنامه‌ها که در ماه جاری – اردیبهشت ماه ۹۸ – تهیه شده است، نشان دهنده‌ی افت شدید از سال گذشته تاکنون است؛ در این مدت کاغذ با بحران مواجه شده و تورم افزایش ناگهانی داشته است.

حالا گزارش تیراژ روزنامه‌ها اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. روز گذشته، یعنی یکشنبه ۲۹ اردیبهشت‌ماه، در نخستین جلسه‌ی دور جدید «کمیته‌ی توزیع کاغذ مطبوعات» مقرر شده است «تخصیص کاغذ براساس راستی‌آزمایی مصرف واقعی مطبوعات صورت گیرد». این تاکید برای آن است که تیراژ روزنامه‌ها شفاف نیست و ادعاهای غیرواقعی در این باره کم نیست.

پس از انتشار گزارش اول انصاف نیوز در تابستان سال گذشته  چند روزنامه به آمار آن ایراد گرفتند اما امکان راستی آزمایی عملی گزارش قبلی و جدید وجود ندارد مگر اینکه درهای چاپخانه‌ها به روی گزارشگران باز شود.

به عنوان مثال مدیر مسوول یکی از روزنامه‌های وابسته به یک نهاد غیرخصوصی پس از آن مدعی شد که شش برابر چاپ می‌کنند اما با درخواست حضور خبرنگار در زمان چاپ در چاپخانه‌ای که متعلق به خود آن روزنامه است، مخالفت کرد.

آمار یکی از دیگر روزنامه‌ها که تیراژ آن در گزارش اول، چند نسخه ذکر شده بود، در آن مقطع با تعجب روبرو شد. روزنامه‌ی قانون که از چند ماه پیش توقیف شده، در آن مقطع نیز چاپ نمی‌شد و تنها بر روی سایت اینترنتی قابل دیده شدن بود؛ تعداد روزنامه‌های مشابه این وضعیت اکنون افزایش یافته است.

در حال حاضر حدود ۲۰ چاپخانه روزنامه‌های اصلی را چاپ می‌کنند. بعضی از روزنامه‌ها خودشان هم چاپخانه دارند. دو چاپخانه‌ی همشهری به دلیل وضعیت تیراژ هم‌اکنون کار نمی‌کند و تنها یک چاپخانه‌ی آن فعال است.

ضعف نظارت همزمان با اختصاص دلار ۴۲۰۰ تومانی به واردات کاغذ برای روزنامه‌ها در حالی که قیمت دلار آزاد بین ۱۴ تا ۱۵ تومان است، انگیزه‌ی بالایی را برای سوءاستفاده ایجاد کرده است. حواله‌های کاغذ خرید و فروش می‌شود و حتی در یک مورد عجیب، یک روزنامه‌ی خصوصی حواله‌ی کاغذ می‌گیرد و می‌فروشد و به صورت رایگان با کاغذ یک روزنامه‌ی غیرخصوصی چاپ می‌کند!

در این بین، تیراژ واقعی از مهمترین فاکتورها برای سهمیه‌ی کاغذ با دلار ۴۲۰۰ تومانیست. ضمن اینکه تیراژ در میزان یارانه، سهم از آگهی‌های معمولی و به‌ویژه آگهی‌های دولتی نیز تاثیر مستقیم دارد. خبرنگار انصاف نیوز از طریقی به تیراژی غیررسمی دست پیدا کرده و بخش‌هایی از آن را با یک منبع دیگر هم بررسی کرده است.

توضیح جدول اول

در زیر دو جدول می‌بینید. در جدول اول ۸۱ روزنامه وجود دارد. چند روز پیش، وزارت ارشاد جدول «یارانه علی الحساب نوبت اول سال ۹۸ – روزنامه‌ها» را منتشر کرد که بر اساس آن، ۲۴۶ روزنامه‌ی سراسری، منطقه‌ای و استانی یارانه گرفته‌اند. امکان بررسی تیراژ همگی آنها برای انصاف نیوز وجود نداشت، برای همین آنهایی را که بیشتر از ۵۰ میلیون تومان در این نوبت یارانه گرفته‌اند بررسی شدند؛ یعنی ۸۱ روزنامه. [برای دیدن جدول کامل یارانه علی الحساب نوبت اول سال ۹۸ روزنامه‌ها، اینجا کلیک کنید]

توضیح جدول دوم

جدول دوم تعدادی از روزنامه‌های مهم غیرخصوصی هستند. تیراژ این روزنامه‌ها که برخی از آنها در گزارش تابستان گذشته بسیار بالاتر بود، افت اصلی را در میان آمار کلی روزنامه‌ها نشان می‌دهد.

ناامیدی از سامانه‌ی دسترسی آزاد به اطلاعات

برای پیگیری و تکمیل گزارشی که در تاریخ ۱۷ مردادماه ۹۷ درباره‌ی تیراژ روزنامه‌ها در انصاف نیوز منتشر شد و واکنش‌های فراوانی را در پی داشت، در دو نوبت درخواست‌هایی مبنی بر اعلام آمار تیراژ روزنامه‌های سراسری در سامانه‌ی انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات ثبت شد، که به هیچ یک پاسخی منتهی نشد.

متن درخواست اولیه‌ای که توسط خبرنگار انصاف نیوز با عنوان «تیراژ روزنامه‌ها» در تاریخ ۲۰ مردادماه در این سامانه ثبت شد:

«باسلام؛ با توجه به بحران کاغذ و غیر شفاف بودن تیراژ روزنامه‌های داخلی دریافت کننده‌ی یارانه، از آن وزارتخانه درخواست می‌شود تا:

۱ . تیراژ اعلام شده از سوی روزنامه‌های سراسری و همچنین روزنامه‌های محلی به وزارتخانه

۲ . در صورت وجود، تیراژ واقعی همان روزنامه‌ها که اطلاعات آن نزد آن وزارتخانه موجود است

در اختیار درخواست کننده قرار گیرد».

این موارد از سازمان «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» خواسته شد که در نهایت در تاریخ ۲۱ مردادماه در پاسخی که به آن داده شد دستگاه انتخاب شده -وزارت ارشاد- نامرتبط با موضوع درخواست تشخیص داده شده بود. در این پاسخ آمده است:

«سلام. درخواست شما به شماره پیگیری ۱۵۳۳۹۷۴۴۰۰۸۰۲ بررسی شد .دستگاهی که برای این درخواست انتخاب کرده‌اید نامرتبط است. دبیرخانه هیات نظارت بر مطبوعات که مرتبط با موضوع درخواست شماست باید انتخاب نمایید.

نام مدیر: سید مرتضی موسویان».

در پی نامرتبط خواندن دستگاه پیشین و معرفی «دبیرخانه‌ی هیات نظارت بر مطبوعات» به عنوان دستگاه مرتبط، درخواست دوم با همان عنوان قبلی، یعنی «تیراژ روزنامه‌ها» در تاریخ ۲۴ مرداد ماه ثبت شد. در متن درخواست دوم هم اطلاعاتی از آمار تیراژ روزنامه‌های سراسری و محلی (رسمی و غیر رسمی) سراسر کشور از دبیرخانه‌ی هیات نظارت بر مطبوعات خواسته شده بود.

در این نوبت هم «هومن عظیمی»، مدیر بخش مربوطه در پاسخ به این درخواست نوشت: «سلام. درخواست شما به شماره پیگیری ۱۵۳۴۳۳۷۶۱۵۰۱۳ بررسی شد. دستگاهی که برای این درخواست انتخاب کرده‌اید نامرتبط است».

این درحالی است که اینبار دستگاه مرتبطی برای عنوان کردن درخواست پیشنهاد نشد و استفاده از این سامانه، حداقل در این مورد و تاکنون، بی نتیجه بوده است.