گشت سیار به دنبال تمساح و میمون زیرزمینی
خویشتن‌دار، فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان تهران: هر‌سال مانورهایی برای برخورد با تخلفات این بازار برگزار می‌کنیم و آخرین مورد مربوط به‌سال گذشته است، اما این دفعه خود شهرداری دست به کار شده است نیروی انتظامی و فرمانداری اسلامشهر و همچنین نیروی انتظامی تهران بزرگ، برای مقابله با تخلف در بازار اتوبان آزادگان مستقر شده‌اند
به گزارش دیده بان ایران؛ روزنامه شهروند نوشت: مانوری برای بیرون کشیدن سگ، سوسمار و میمون از بین پرندگان اهلی؛ مقابله با خرید و فروش حیوانات غیرمجاز در اطراف بازار پرندگان خلیج فارس آغاز شده و نیروی انتظامی هم به کمک آمده است. بازار پرندگان اتوبان آزادگان، چنان که از اسمش برمی‌آید باید پر از پرنده باشد؛ مرغ و خروس لاری و عروس هلندی و فنچ. اما کیست که نداند پنجشنبه‌ها و جمعه‌ها در ضلع غربی این بازار، حیوان وحشی هم می‌شود پیدا کرد. بستگی دارد خریدار، طالب چه جور حیوانی باشد؛ وحشی مثل تمساح، کوچک به قدر میمون انگشتی یا شکارچی مثل عقاب. خیلی وقت است که محیطزیست، شهرداری و نیروی انتظامی قاچاق حیوانات را در این مرکز زیر نظر گرفتهاند. فروشندگان غرفه‌های مرکز یادشان است که دو‌سال پیش چه دعوایی در گرفت بین یگان محیطزیست و نیروی انتظامی و بازاری‌هایی که سنجاب می‌فروختند و از کارشان کوتاه نمی‌آمدند. هر‌سال مانوری برای کنترل وضع برگزار می‌شود و غرفهداران از ترس این‌که دردسری برایشان درست نشود، خریداران حیوانات غیرمجاز را بی‌برو برگشت، رد می‌کنند. اوضاع بازار خیلی وقت است عوض شده؛ همه می‌دانند خرید و فروش گونه‌های غیرمجاز بومی و غیربومی ممنوع است، اما باز هم تخلفاتی در خفا اتفاق میافتد.
دو هفته پیش حمیدرضا تحصیلی، مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران از آغاز طرح مقابله با خرید و فروش حیوانات غیرمجاز در اطراف بازار پرندگان خلیج فارس با همکاری نیروی انتظامی خبر داد؛ بازاری که چند‌سال پیش برای سروسامان دادن به وضع پرنده‌فروشان شهر تهران به راه افتاد و همه فروشندگان را راهی اتوبان آزادگان کرد، اما طولی نکشید که بیرون مرکز، خرید و فروش انواع حیوانات رونق گرفت. به گفته تحصیلی البته ضلع غربی بازار که تخلف در آن اتفاق میافتد، در محدوده اسلامشهر است و شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران نظارتی بر آن ندارد و این بخش از اساس به‌طور غیرمجاز شکل گرفته است. به همین دلیل است که نیروی انتظامی و فرمانداری اسلامشهر و همچنین نیروی انتظامی تهران بزرگ، برای مقابله با این تخلف هماهنگ شده‌اند. از زمان ابلاغ این دستور، پلیس و عوامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل در بازار حاضر شده‌اند. همراه با نیروی انتظامی، ۱۰ اکیپ ساماندهی زنده‌گیری سگ‌ها با تجهیزات و همراه با دامپزشک در محل مستقر شده‌اند تا جلوی هر تخلفی را بگیرند.
محیطزیست این بار بی‌خبر است
اداره محیطزیست استان تهران اگرچه این بار در مانور شرکت ندارد، اما در گزارش سال ٩٧ اعلام کرده بود که برای پایش و برخورد با خرید و فروش حیات وحش در این مرکز ماموریت‌های متعددی داشته است. علیرضا خویشتن‌دار، فرمانده یگان محیطزیست استان تهران به «شهروند» میگوید: «هر‌سال با آغاز بهار بخصوص در روزهای تعطیل، موارد بیشتری از فروش حیوانات غیرمجاز در بازار پرندگان خلیج فارس به ما گزارش می‌شود. متخلفان حتی اگر در استان‌ها حیوانی را زنده‌گیری کنند، برای فروش به این بازار می‌آورند و به‌طور مخفیانه می‌فروشند. اداره محیطزیست استان تهران هم هر‌سال مانورهایی برای برخورد با این موارد در این بازار برگزار میکند و آخرین مانور ما مربوط به‌سال گذشته بود، اما این دفعه خود شرکت دست به کار شده است.» به گفته او طرح‌های مقابله با خرید و فروش حیوانات اغلب اواخر یا اوایل هر‌سال اجرا می‌شود و درباره طرح تازه‌ای که شرکت ساماندهی مشاغل برایش برنامه ریخته، هنوز گزارشی به محیطزیست نداده‌اند.
او پیش از این هم گفته بود بخش عمده بازار خلیج فارس مربوط به گونه‌های غیربومی و خارجی است که باید از سوی شرکت ساماندهی مشاغل شهرداری تهران ساماندهی و نظارت شود. رسیدگی به تخلفات خرید و فروش زیرزمینی حیوانات سال پیش تا آن‌جا پیش رفت که بازار خرید و فروش پرندگان خلیج فارس ٢ در حوزه شهر ری هم اخطاریه پلمپ گرفت، گونه‌های بومی‌اش جمعآوری شدند و مرکز بسته شد تا تکلیفش روشن شود.
خویشتن‌دار از نقش نظارتی اداره محیطزیست درباره این مرکز صحبت میکند و میگوید، شرکت ساماندهی مشاغل باید برنامه‌های اجرای‌اش را درباره حیات وحش به این اداره گزارش کند. «محیطزیست نیروی ثابتی در بازار ندارد، اما گشت سیاری دارد که بخصوص در روزهای پنجشنبه و جمعه به صورت محسوس و نامحسوس به این مرکز سرکشی میکند. نیروهای گشت موارد ممنوعه را به ما گزارش می‌کنند و درباره این جرم مشهودی که اتفاق افتاده، وارد عمل می‌شویم و کشف و ضبط و با متخلف برخورد می‌کنیم. طبق تجربه، خود فروشندگان به جرم بودن فروش حیوانات وحشی واقف هستند. محیطزیست هم گهگاه بروشورهایی برای اطلاع‌رسانی بیشتر در اختیار غرفهداران می‌گذارند. آنها می‌دانند و اگر تخلفی بین‌شان اتفاق بیفتد به صورت مخفی است و جرم مشهود اغلب خارج از محوطه غرفه‌ها صورت می‌گیرد.»
از نگاه او تخلفات بازار پرندگان آزادگان نسبت به گذشته کمتر شده است: «در طول سالیان گذشته تخلفات در این بازار به مراتب کمتر و دست‌کم در ملأعام و علنی انجام نشده است، مگر در حد فروش سار و گنجشک‌سانان. جمعآوری حیوانات غیرمجاز وظیفه شرکت ساماندهی مشاغل شهرداری تهران است، در این مورد آنها متولی هستند و ما نقش نظارتی و کنترلی داریم، اما اگر نیاز شود با توجه به گزارش‌هایی که به ما ابلاغ می‌کنند، هماهنگی می‌کنیم و وارد عمل می‌شویم.»
سابقه غرفهداران را به محیطزیست
اعلام نمی‌کنند
محمد کرمی، رئیس اداره نظارت بر حیات وحش استان تهران هم تأکید میکند که فروش گونه‌های غیرمجاز همچنان در این مرکز ادامه دارد: «بازار پرندگان از اساس برای ساماندهی فروش حیوانات مجاز راه‌اندازی شده اما در گوشه و کنار این مرکز در روزهای تعطیل گونه‌های غیرمجاز به فروش می‌رسد و این موضوعی است که باید به آن رسیدگی شود و در این‌باره ما کمک خواهیم کرد. با این‌که از پیش فهرست گونه‌های مجاز در این مرکز اعلام شده اما بعضی فروشندگان در لوای فروش پرندگان مجاز، گونه‌های غیرمجاز حیات وحش را به فروش می‌رسانند.»
به گفته او این تخلفات در حالی وجود دارد که محیطزیست درباره نحوه غرفه‌دادن به صنف پرنده‌فروشان و ماهی‌فروشان ایراد گرفته است. «حرف ما این است که فروشندگان از پیش به ما معرفی شوند تا سابقه آنها را بررسی کنیم؛ چون خیلی‌ها ممکن است در سالیان گذشته پرونده داشته باشند یا بعضی محکوم شده باشند و اینها درست کسانی هستند که برای گرفتن غرفه در این مرکز صلاحیت ندارند و نمی‌توان به آنها اطمینان کرد. این مسأله سبب شد ما در مکاتبات‌مان از این مرکز بخواهیم که صلاحیت این افراد را بررسی کنیم.»
این درخواستی است که فرمانده یگان محیطزیست استان تهران هم بارها مطرح کرده؛ خویشتن‌دار میگوید: «متاسفانه همکاری نمی‌کنند. رسیدگی به این تخلفات همکاری جدی می‌طلبد اما هنوز سابقه‌ای از غرفهداران نداده‌اند و همچنان خواستار دریافت سوابق آنها هستیم، هر چند می‌دانیم اغلب فروش گونه‌های غیرمجاز در خارج از محدوده غرفه‌های بازار خلیج فارس اتفاق میافتد. این موارد از طرف دیگر گاهی به صورتی انجام می‌شود که از طرف خود مرکز هم قابل پیگیری نیست؛ مثل حمل حیوانات در وانت‌های مسقف. اصرار ما بیشتر از همه بر این است که مردم با ماهیت این تخلف آشنا شوند و نبود تقاضا از طرف آنها، خرید و فروش گونه‌های غیرمجاز را کمتر کند.»
با حیواناتی که از متخلفان می‌گیرید چه می‌کنید؟
این‌طور که کرمی، رئیس اداره نظارت بر حیات وحش استان تهران میگوید، اگر حیوانی از نظر کارشناس قادر باشد به طبیعت برگردد، رهاسازی می‌شود و در غیر این صورت به مرکز بازپروری پردیسان، مراکز نگهداری حیوانات یا باغ وحش‌ها تحویل داده می‌شود. او این را میگوید و توله روباه رو به مرگی را مثال میزند که همین تازگی‌ها به اداره محیطزیست استان تهران تحویل داده بودند: «توله روباه چند روز بیشتر نداشت و سگ‌ها دوره‌اش کرده بودند. مردم به آن دست زده بودند و برای همین مادرش هم دیگر او را که «بوی آدمیزاد» می‌داد، نمی‌پذیرفت. به همین دلیل در اداره محیطزیست برای چند روزی نگهداری شد و شیری که نزدیک به شیر ماده روباه بود به آن داده شد تا کمی جان بگیرد. تا این‌که سپردیمش به یکی از مراکز نگهداری از حیوانات.»
او به همان روباهی اشاره میکند که به باغ وحش صفادشت سپرده شده و در چند روز گذشته عکس‌هایی از آن خبرساز شده بود. تصاویر نشان می‌داد که همه بازدیدکنندگان اجازه دارند حیوان وحشی را بغل کنند. کرمی اما توضیح می‌دهد که به این موضوع واکنش نشان داده‌اند: «جمعه پیش که عکس‌های توله روباه را دیدم و متوجه شدم بازدیدکنندگان به راحتی بغلش می‌کنند و با آن عکس می‌گیرند، به باغ وحش تذکر دادیم. نامه‌ای به آنها دادیم و آنها هم پاسخ دادند. این‌که حیوان وحشی را بغل کنند و دستی‌اش کنند، درست نیست. در نامه همچنین به توله شیری که با آن عکس می‌گیرند و همچنین جگواری که از آفریقای جنوبی به این باغ وحش آورده‌اند هم تذکر دادیم اما در جوابیه‌شان گفتند که این حیوان را از طبیعت گرفتهاند. این موضوع اما با توجه به آموزشی که در خصوص برقراری ارتباط با حیوانات، به مردم می‌دهد، توجیه‌‌پذیر نیست.»
با ١٥٤٠ تماس بگیرید
به جز بازار پرندگان زینتی خلیج فارس، بازارهای زیادی برای فروش حیوانات وحشی پیدا می‌شود؛ بخصوص که طرفداران حیوانات خانگی عجیب و غریب کم هم نیستند. متخلفان فضای مجازی تعدادشان زیاد است و دسترسی بهشان هم آسان‌تر. سازمان محیطزیست هم از موارد اینچنینی شکایت‌های زیادی دریافت میکند؛ اما پیداکردن آدرس‌شان چندان آسان نیست. خرید و فروش، نگهداری و یا تبلیغات فروش حیوانات در فضای مجازی و یا واقعی بدون مجوز سازمان محیطزیست جرم محسوب می‌شود.
فرمانده یگان محیطزیست استان تهران میگوید: «از آن‌جا که این موارد تخلف به صورت زیرزمینی اتفاق میافتد، در صورتی که به محیطزیست گزارش شوند، پیگیری می‌شوند. ما ابتدا صحت و سقم گزارش را می‌سنجیم و وقتی وقوع جرم مسجل شد، حتما با ترفندهای خاص خودمان وارد عمل خواهیم شد. ممکن است پای معامله برویم و حتی اگر درخواست پیش‌پرداخت هم داشته باشند، برای جلب اطمینان انجامش دهیم و سر معامله برویم و درنهایت کشف و ضبط کنیم.»
به گفته او مردم می‌توانند با ١٥٤٠ تماس بگیرند، سامانه ارتباط با محیطزیست و همین‌طور می‌توانند به طور مستقیم موارد تخلف را به یگان حفاظت محیط زیست به شماره ٧٧٣٥٩٥٦٤ گزارش بدهند. آنها با دریافت گزارش همکاران در محل حضور پیدا می‌کنند.
