چرا سیل‌های اخیر ویرانگر بود؟
در چه شرایطی سیل‌ها مخرب‌تر است؟ یک مقام مسئول در سازمان محیط زیست،گِل آلودگی سیل، بی‌توجهی به حریم رودخانه‌ها و نادیده گرفتن مسائل فنی ساختار حوضه آبی را دلایل ویرانگری سیلاب دانست.
به گزارش دیده بان ایران؛ سیل یک پدیده طبیعی است و حتی خرابی های ناشی از آن هم تا حدی طبیعی است اما عواملی باعث می شود که ویرانی های ناشی از سیل‌ها گسترده تر شود. در این باره مسعود باقرزاده کریمی متخصص حوزه منابع آب و مدیر کل دفتر اکوسیستم های تالابی سازمان محیط زیست در گفت وگو با ایسنا آنچه خرابی بیشتری به بار می آورد گل آلودگی سیل است، نه حجم سیل.
چرا سیل های اخیر ایران گِل آلود بود؟
وی با این توضیح که چون هر چه آب گل‌آلودتر باشد، طبق قانون ارشمیدس غلظت آب بالا می‌رود و در این صورت جریان آب به راحتی می تواند اجسام حتی سنگین را شناور کرده و با خود ببرد، در مورد چرایی گل آلودگی سیلاب های ایران، گفت: در اثر فرسایش خاک سیل گل آلود می شود. این فرسایش هم نتیجه تخریب اراضی بالادست رودخانه ها، نابودی جنگل ها، ساحل سازی و تخریب حواشی رودخانه ها به دلیل ساخت و سازهای غیر مجاز است. متاسفانه در کشور ما به همین دلایل خاک فرسایش یافته و با جریان آب شسته می شود و به حرکت در می آید و باعث گل آلودگی سیل می شود.
نادیده گرفتن بستر سیلابی رودخانه ها
این متخصص حوزه منابع آب در ادامه با بیان اینکه دومین مشکل که باعث می شود سیل ها ویرانگرتر باشند؛ نادیده‌گرفتن بستر سیلابی رودخانه ها است، تصریح کرد: وقوع سیلاب در مناطق خشک و نیمه خشک مثل ایران امری طبیعی است و حتی درچنین اقلیمی احتمال وقوع سیلاب‌های با دوره بازگشت طولانی تر (100، 500 و 1000 ساله)، نسبت به مناطق مرطوب بالاتر است.
وی ادامه داد: نوسانات کم آبی و پر آبی در مناطق خشک و نیمه خشک به مراتب بیشتر از مناطق مرطوب است با این حال می‌بینیم که در کشورهای توسعه یافته اروپایی برای جلوگیری از اثرات مخرب بارندگی های شدید و سیل، حریم رودخانه ها حتی برای سیل های با دوره بازگشت طولانی نیز حفظ می شود.
باقرزاده کریمی تاکید کرد: بی توجهی به حریم و بستر سیلابی رودخانه ها به ویژه برای سیل های با دوره‌های بازگشت موضوع مهمی است که طبق قوانین موجود کشور نیز، حریم رودخانه ها برای چنین سیل هایی باید آزاد گذاشته شود، اما متاسفانه این قوانین نادیده گرفته شده و شاهدیم که بستر رودخانه ها با ساخت و سازها کوچک و کوچک تر شده است.
ساخت پارکینگ در رودخانه قم
این مقام مسئول در سازمان محیط زیست گفت: بدتر از همه اینها آن است که بستر رودخانه را تبدیل به پارکینگ کنیم، اتفاقی که برای رودخانه ای که از قم عبور می کند؛ افتاده است. یا در بستر رودخانه ای که از تبریز رد می شود؛ جاده ساخته شده است. متاسفانه ساخت تونل، راه، پارک و ... در بستر رودخانه صورت گرفته است.
تاثیر شکل حوضه های آبی در وقوع سیل های مخرب
مدیرکل اکوسیستم های تالابی سازمان محیط زیست در ادامه با اشاره به اینکه عامل سوم ویرانگر بودن سیل ها بی توجهی به نکات فنی مربوط به شکل حوضه های آبی است، در این باره تصریح کرد: برخی حوضه ها مثل حوضه بالادست شیراز که به تنگه سرخ معروف است، یک حوضه گرد به حساب می آید و شاخه های مختلف رودخانه ها همزمان یا با فاصله زمانی اندکی به نقطه تمرکز یا خروجی می‌رسند که در نتیجه در چنین حوضه هایی، جریان سیلاب از حجم زیادی برخوردار است و خطرات ناشی از آن بسیار وحشتناک است.
تفاوت حوضه آبی گرد با کشیده
وی در مورد ویژگی های حوضه آبی کشیده گفت: در حوضه‌های کشیده، انشعابات و رودخانه های فرعی که به خروجی یا نقطه تمرکز نزدیک هستند؛ ابتدا تخلیه می‌شوند در حالیکه آب رودخانه های بالادست هنوز به خروجی نرسیده است و این تاخیر باعث می شود که حجم سیلاب پایین تر باشد.
به گفته باقرزاده کریمی، از طریق آمایش سرزمینی، در اجرای برنامه های توسعه ای و ساخت و سازها حتما باید شکل حوضه های آبی مورد توجه قرار گیرد که متاسفانه همواره مورد بی توجهی قرار گرفته است. / ایسنا
