کارشناسان اعتیاد: آنچه مهناز افشار گفت درست است!

به گزارش دیده بان ایران؛  چند روزی است که مهناز افشار، بازیگر سینما به خاطر تبلیغ استفاده از داروی نالوکسان، مورد هجمه های شدیدی از طرف وزارت بهداشت و رسانه ها قرار گرفته است. وزارت بهداشت صحبت های او را نادرست و غیرکارشناسی دانسته و از او خواسته در امور درمان دخالت نکند. بسیاری از پزشکان و رسانه ها  گفته او های او را به تمسخر گرفته اند و حتی خبرهایی مبنی بر احضار او به دادسرای فرهنگ و رسانه به گوش می رسد اما در این میان اساتید برجسته و شناخته شده حوزه اعتیاد، حرف های مهنار افشار را تایید می کنند و می گویند آنچه او گفته درست است.  

 آذرخش مکری، درمانگر اعتیاد و استاد روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه سازمان بهداشت جهانی و بسیاری از محققان و سازمان های مردم نهاد در جهان کمپین، عرضه نالوکسان برای جلوگیری از مرگ معتادان را پیگیری می کنند، می گوید: با احترام باید عرض کنم اظهارات مهنار افشار چندان اشتباه نیست و در حال ورود به گایدلاین های درمان وابستگی به مواد است. 

نالوکسان باید در اختیار معتادان و خانواده ها باشد

او توضیح می دهد که بر اساس این گاید لاین ها، نالوکسان باید در اختیار معتادان و خانواده ها باشد و در صورت مشاهده مصرف کننده ای که در اغما رفته است به وی تزریق کنند تا از مرگ قریب الوقوع جلوگیری شود. این شیوه در حال مطرح شدن به صورت رویه ای جهانی است. 

مکری می گوید: ما در سالهای ۸۰ این تز را در ایران مطرح کردیم ولی متاسفانه نتوانستیم پشتوانه لازم را کسب کنیم ولی اکنون توسط نهادهای معتبر جهانی مطرح شده است.

کپسول نالترکسون ۱۰۰ برابر خطرناک تر از آمپول نالوکسان است

به گفته مکری، نکته جالبی که مورد غفلت قرار گرفته این است که کپسول نالترکسون به وفور در اختیار مردم و معتادان است و قدرت یک کپسول ۵۰ میلی گرمی حدودا ۱۰۰ برابر یک آمپول نالوکسان است. پس عوارض مطرح شده درباره خطر تزریق نالوکسان در صورت تجویز یا بلع ناخواسته یک کپسول نالترکسون واقعا تا ۱۰۰ برابر مشاهده می شود؛ در حالیکه اصلا این حساسیت به نالترکسون هیچگاه مطرح نشده بود. 

دکتر عمران محمد رزاقی، پژوهشگر و درمانگر اعتیاد هم به خبرآنلاین می گوید: نه تنها در اظهارات خانم افشار هیچ اشتباهی نبود بلکه گفته های او  کاملا هم صحیح بود.

نیازی نیست همه امور بهداشتی توسط پزشکان انجام شود

او بر این اعتقاد است که متأسفانه رویکرد های پزشک سالارانه ای که در نظام های کمتر پیشرفته مدیریت سلامت وجود دارند تصور می کنند که همه امور درمان باید توسط پزشک صورت گیرد. در حالی که فرآیند درمان بیماری ها یک طیف گسترده را در بر می گیرد که بخش هایی از آن را خود بیمار می تواند و باید انجام دهد مثل استفاده از دارو های over the counter نظیر استفاده از قرص سرما خوردگی، بخش هایی را افراد دیگر می توانند انجام دهند مثل موردی که جسم خارجی در گلوی فرد گیر کرده است و اجرای مانور فشار روی شکم، قسمت هایی را افراد آموزش دیده غیر پزشک مثل بهورزان انجام می دهند، برخی موارد را پزشکان عمومی انجام می دهند، و برخی  را هم پزشکان متخصص انجام می دهند. به این الگو مدیریت و سطح بندی بهداشت گفته می شود.

نالوکسان دارویی با عوارض جانبی نزدیک به صفر است

رزاقی می گوید: بنابراین گفته ایشان مبنی بر ضرورت استفاده افراد شاهد (bystander)  از داروی نالوکسان برای درمان مسمومیت با مواد اوپیوئید یک اصل شناخته شده بهداشتی است. با توجه به اینکه نالوکسان دارویی با عوارض جانبی نزدیک به صفر است، بنابراین مصرف آن در اکثر موارد بهتر از عدم مصرف آنست. 

او ادامه می دهد: نکته مهم دیگری که در بیان ایشان مستتر است اینکه با توجه به محدودیت های نظام بهداشتی ایران که البته گاهی هم ناشی از محدودیت نبوده و به دلیل کج سلیقگی شرکت های داروسازی است، در ایران اسپری بینی نالوکسان که مصرف بسیار ساده ای دارد موجود نیست، استفاده از داروی تزریقی موجود، توسط دیگر مصرف کنندگان مواد که تسلط مناسبی در تزریق دارند، کلید نجات یک فرد مبتلا شده به مسمومیت با مواد اوپیوئید است.

روحیه پزشک سالاری از رویکرد نظام های بهداشتی کنار گذاشته شده است

 به هر حال به نظر می رسد روحیه پزشک سالاری موجود که حتی باعث شد ایشان در مواردی مورد تمسخر قرار گیرد سال ها است که از رویکرد نظام های بهداشتی کنار گذاشته شده و حتی از افراد معروف درخواست می شود که با توصیه و تذکر های خود توجه جامعه را به موضوعات بهداشتی جلب نمایند.

باعث تاسف است مراجع درمایی و دارویی از به روزترین مداخلات کاهش آسیب اطلاع ندارند.

دکتر علی شفیعی، کارشناس اعتیاد هم می گوید: باعث تاسف است که وزارت بهداشت و سایر مراجع درمانی و دارویی کشور از به روزترین مداخلات کاهش آسیب در دنیا شامل در دسترس قرار دادن داروهای اوردوز یا بیش مصرفی از جمله آمپول نالوکسان اطلاع کافی ندارند. این در شرایطی است که بر اساس آمار سازمان پزشکی قانونی روند مرگ ناشی از مصرف مواد در سالهای اخیر رو به افزایش بوده است.