شواهدی حاکی از اینکه این قله بزودی فعال می‌شود، فعلاً از دیدگاه زلزله شناختی و ژئوفیزیکی وجود ندارد

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی دیده بان ایران ؛ مهدی زارعاستاد پژوهشگاه زلزله  نوشت ؛  مخروط آتشفشانی دماوند در یک سامانه زمین ساختی با گسلش تراگذر کششی شکل گرفته است. طبیعی است که فعل و انفعالات زمین ساختی بر دماوند و فعالیت های آتشفشانی بر گسلش فعال در حوزه مخروط دماوند اثر بگذارد. در کشور ژاپن در پی یک سری فعالیت های ولکانیکی از ماه فوریه 1998 پیرامون سامانه آتشفشانی ایواته، در 3 سپتامبر 1998 زمین لرزه‌ای با بزرگای 6.1ریشتر در جنوب غرب سامانه آتشفشانی رخ داد. در شرایط خاص وقوع زمین لرزه‌های مهم می‌تواند به انفجار در قله آتشفشانی هم بینجامد. مشاهدات نشان می‌دهد که وقتی آزاد شدن تنش در اثر فعالیت های ولکانیکی به حد 5 تا 7درصد افت تنش در هنگام گسیختگی گسلش برسد، احتمال تحریک گسل‌های پیرامون سامانه آتشفشانی و وقوع زمین لرزه وجود دارد. از این دیدگاه لازم است تا تحریک احتمالی گسل های پیرامون سامانه آتشفشانی دماوند (گسل های مشا، لار، فیروزکوه، شمال تهران، کندوان، بلده و شمال البرز) بر اساس فعالیت دائمی چنین سامانه‌ای با دقت سنجیده شود. خطر زمین لرزه شدید (به دلیل وجود گسل های فعال و تغییر شکلی که در پوسته دائماً در این ناحیه رخ می‌دهد) خطری دائمی است که ممکن است با فعالیت های سامانه دماوند تحریک شود.

 

در آخرین عصر یخ، دما در ناحیه ایران حدود چهار تا پنج درجه از نیمه اول سده بیستم سردتر بوده است. این در حالی است که در تابستان 2018 دمای هوا در ایران به‌طور متوسط حدود سه درجه از نیمه اول سده بیستم گرم‌تر نیز شده است. ازبین رفتن عمده یخچال‌های ایران در آخرین مراحل آخرین عصر یخ (حدود ٢٥ تا ١٠ هزار سال قبل) در بخش‌های مهمی از نواحی البرز مرکزی با بخشی از مهم‌ترین نواحی پهنه‌های گسل‌های لرزه زای البرز مرکزی منطبق است و از نظر بازه زمانی نیز با عقب نشینی ناحیه یخچالی در امریکای شمالی مشابهت تقریبی نشان می‌دهد؛ بنابراین ذوب یخ در دماوند به دلیل بار‌برداری و رهایی تنش از گسل های تحت تنش می‌تواند با وقوع زمین لرزه‌های بزرگ در البرز مرکزی مرتبط باشد. 4 زلزله در روز 10 شهریور 97در ناحیه مشا و به احتمال فراوان در اثر جنبایی گسل مشا در شمال شهر دماوند ثبت شد. نگارنده در سال های 86 به بعد تغییرات ژئوفیزیکی پیرامون سامانه آتشفشانی دماوند را طی پروژه‌ای رصد کرده وگزارش پژوهش‌های مربوطه منتشر شده است. فعالیت آتش‌فشان دماوند می‌تواند موجب تحریک گسل های فعال و ایجاد زلزله‌ای بزرگ در گسل‌های اطراف خود شود و براثر آن گسل شمال تهران، مشا، لار، ‌بلده، لاسم، کندوان، ایوانکی و... فعال شوند که فعال شدن این گسل‌ها از لحاظ تئوری ثابت شده است و آتشفشان‌ها می‌توانند موجب تحریک گسل‌ها و سپس فعالیت آنها و وقوع زمین‌لرزه شوند، تأثیرات بزرگ آتشفشان دماوند برگسل‌های تهران مورد توجه مردم قرار می‌گیرد زیرا در صورت تأثیر آتشفشان بر گسل‌ها زلزله‌ای بزرگ رخ می‌دهد.

 

با توجه به اینکه دماوند از لحاظ سیستم زمین‌شناسی فعال است، امکان فعال شدن دماوند در سال‌های آینده وجود دارد اما درباره اینکه آیا هم‌اکنون شواهدی مبنی برفعالیت قریب‌الوقوع این قله وجود دارد یا نه؟ باید گفت که براساس تحقیقاتی که انجام شده شواهدی حاکی از اینکه این قله بزودی فعال می‌شود، فعلاً از دیدگاه زلزله شناختی و ژئوفیزیکی وجود ندارد. ولی همین فعالیت موجود بر تحریک گسل‌های پیرامونش اثر می‌گذارد.

 

در روزهای اخیر سیل در گزنک به دلیل سیلاب ناگهانی و احتمالاً ذوب شدن برخی از سیرک‌های یخچالی دماوند در بالادست دره گزنک رخ داد. این موضوع چنانچه به گرمتر شدن هوا در این فصل مرتبط باشد و موجب تحریک وقوع سیل شده باشد، ولی ذوب یخ‌ها نمی‌تواند موجب نادیده گرفتن نقش ساخت و ساز بی‌رویه در دره‌ها و ایجاد هتل، ویلا و رستوران در حریم رود‌ها و تجاوز به بستر و حریم رود دره‌ها و رودخانه هراز در ایجاد سیلاب و خسارت در این منطقه باشد.