عالیه شکر بیگی جامعه شناس بررسی کرد / دلایل بی اعتمادی جامعه ایران به نهادهای دولتی در جریان امدادرسانی به زلزله زدگان کرمانشاه

دیده بان ایران: عالیه شکر بیگی جامعه شناس  و استاد دانشگاه در یادداشتی به بررسی پدیده بی اعتمادی جامعه ایران به نهادهای دولتی در زلزله پرداخته است. هنگامی که عازم زادگاهم بودم ،پشت شیشه ی اتوموبیل هایی که راهی مناطق زلزله زده بودند نوشته هایی معنادار خواندم که انگیزه ی نوشتن این یادداشت را در من به وجود آورد، در این راستا و در تحلیل این  نوشتارها به مواردی چند اشاره می کنم:

 

1- مشاهده ی چنین نوشته هایی از جمله" به حکم انسانیت برای کمک به مناطق زلزله زده آمدیم"یا این نوشته"برای زیارت خانه ی خدا عازم مناطق زلزله زده شده ایم"گویای درک واقعیت جامعه ی ایران مبنی بر پدیدار شدن شکاف بی اعتمادی نسبت به دولت و نهادهای دولتی و رسمی است.

 

۲- در همه جای دنیا این نهادهای مدنی ، نیمه دولتی و دولتی هستند که در بحران هایی چون زلزله، سیل و ...مدیریت بحران می کنند و در جامعه ی ما به دلیل فقدان سرمایه ی اجتماعی نهادهای رسمی در میان جامعه ،این اشخاص و سلبریتی ها و در مواردی اساتید و فرهنگیان هستند که به عنوان پل ارتباطی میان دولت و جامعه هستند و در شرایطی خود آنان مستقلا در میدان حادثه دیده " مانند علی دایی، صادق زیبا کلام ، نیکی کریمی و ..."حضور می یابند و کمک ها را به مردم می رسانند.

 

۳-حضور میلیونی مردم برای کمک به مناطق زلزله زده ی غرب کشور که کورد نشین هستند گویای زنده بودن همبستگی    و وفاق ملی اقوام و قومیت های حاضر در فلات ایران بود و این حماسه ی همیاری بخوبی گویای این بود که این سرزمین تفرقه بردار نیست و قوم کورد که از محروم ترین اقوام ایران به دلیل دوری از مرکز و انگ جدایی طلبی هستند همچنان در قلب اقوام دیگر ایرانی جای دارند و این وجدان ملی اقوام بود که در  همیاری به زلزله ی غرب کشور ،جلوتر از دولت و ونهادهای نیمه دولتی چون هلال احمر و کمیته ی امداد و...،حرکت کرد

 

۴-نکته ای که در نوشته ی دوم قابل تحلیل است ، زیارت خانه ی خدا به این نیست که شما حتما به عربستان بروید و خانه ی کعبه را زیارت کنید ،بلکه اگر کمکی به همنوعان خود داشته باشید همان حکم زیارت خانه ی خدا را دارد که در میان شیعیان و مسلمانان امری بسیار مقدس و ارزشمند است. قابل توجه است که در مواردی به افرادی برخورد می کنیم که به گفته ی خودشان دهها مرتبه به زیارت خانه ی خدا شتافته اند و همچنان عزم رفتن دارند. در حالیکه یک دفعه کفایت می کند و برطرف کردن نیاز فقرا و محرومان که در این جامعه کم نیستند به سان همان زیارت خانه ی کعبه است.

 

۵- مشارکت پرشور ملت ایران در امداد به مناطق زلزله زده بدون توجه به دولت و نهادهای دولتی و رسمی گویای شکاف عمیق بین جامعه و ساختارهای رسمی می باشد که به نظرم زنگ خطر را بصدا در آورد و باید دولتمردان نسبت به مسئله بی اعتمادی مردم نسبت به ساختار های رسمی توجه نمایند که این بی اعتمادی و کاهش سرمایه ی اجتماعی یک شبه به وجود نیامده است و وقتی در مناظره های انتخاباتی کاندیداها همدیگر را دزد بیت المال خطاب می کنند و اختلاس ها آشکار می شود و ...، واکنش مردم در چنین امدادهایی بسیار طبیعیست که خودشان می خواهند کمک ها را به دست مردم برسانند و یا به اشخاص معتمدی چون ورزشکاران، هنرپیشگان، اساتید دانشگاه ..برسانند،  زیرا اعتمادی نسبت به ساختارهای رسمی نیست.

 

۶- علیرغم اینکه کشور ایران روی گسل های زلزله قرار دارد و زلزله هایی چون بم، رودبار، آذربایجان ...را پشت سر گزاردیم اما همچنان در ساماندهی چنین حادثه هایی مهارتی برای رویارویی  نداریم و واقعه ی زلزله ی غرب کشور گویای بی برنامگی دستگاههای مسئول و سیاستگذار در امور امداد و مددکاری به حوادثی چون زلزله ، سیل و ...است. 

 

۷- باید به تقویت نهادهای مرتبط با چنین حوادثی باشیم و به این مسئله توجه داشته باشیم که تکروی در امداد و همیاری به فقدان مدیریت بحران در حوادثی مشابه می انجامد،اگر انتقادی هست، به نظر می رسد از دستگاههای مرتبط بخواهیم ابهام عملکردی خود را رفع کنند تا مردم دوباره به آنان اعتماد کنند و تسریع در امداد صورت گیرد.

 

۸- در حادثه زلزله ی  غرب کشور به دلیل عدم انسجام در کمک رسانی به زلزله زدگان ، در مواردی اسراف های زیادی صورت گرفت، چون هر کسی می خواست خودش کمک ها رابه منطقه برساند و توزیع کند و این امر باعث ناهماهنگی بالایی در امداد شد و در مواردی ترافیک ایثار باعث کندی کار شد.

 

۹- مسئولان محترم و سیاستگذار شور صادقانه ی مردم را ببینند و قدر این خلوص و صداقت را بدانند و خدمتگزار این مردم به معنای واقعی باشند، علی الخصوص آقای رئیس جمهور به سوی مردم برگردد و بداند زمان برای خدمتگذاری مردم کم است و اگرچه به وعده های انتخاباتی خود در پاره ای از موارد عمل نکرد، اما مردم علیرغم همه ی نامرادیها منتظر سیاستگذاری منطبق با واقعیت های اجتماعی ایران از سوی رئیس جمهور منتخب هستند.

#عالیه شکربیگی

#جامعه شناس