شهرداری تهران و این ٦ نفر
احمد حکیمی پور، عضو کنونی شورای شهر تهران : مهمترین مشخصه شهردار آینده تعامل با قدرت باشد
دیده بان ایران: ٧نفر بودند اما یکی از ادامه‌دادن انصراف داد و حالا همه می‌دانند تا اواسط شهریور نام کلیددار شهرداری تهران از میان این ٦نفر بیرون کشیده می‌شود: «محمدعلی نجفی، حسین مرعشی، الهه کولایی، سیدمحمدعلی افشانی، محمد شریعتمداری و محسن مهرعلیزاده» نام این افراد در دوماه گذشته بارها از طرف افراد و چهره‌های سیاسی تکرار شده بود و حضورشان در لیست ٧نفره خیلی هم دور از انتظار نبود.
روز چهارشنبه قبل از آن‌که جلسه سرنوشت‌ساز اعضای شورای منتخب شروع شود، محسن هاشمی‌رفسنجانی از اعضا خواست تا برای از بین‌رفتن حاشیه‌ها نام او در میان گزینه‌ها نوشته نشود؛ محمود حجتی یا معصومه ابتکار هم از حضور در لیست اعضا انصراف دادند و در نهایت ٧نفر برای شهرداری تهران انتخاب شدند. ساعتی بعد اما گلایه‌ها هم شروع شد؛ بعضی‌ها مثل الهام فخاری، علی اعطا یا ناهید خداکرمی از جاماندن نام گزینه‌هایی چون محمد ستاری‌فر یا پیروز حناچی ابراز تأسف کردند و وجود نام علیرضا جاوید مدیر نزدیک به قالیباف و احمدی‌نژاد و همسر دخترخاله یکی از اعضای منتخب هم موضوع دیگری بود که باب انتقاد را باز کرد. بعد اما زهرا نژادبهرام برای تمام‌کردن این حاشیه‌ها نام گزینه‌های خود را در شبکه‌های اجتماعی اعلام کرد و نوشت که بقیه اعضا هم برای شفاف‌سازی همین اقدام را انجام دهند. علی اعطا هم از دیگر افرادی بود که برگه رأی خود را در شبکه اجتماعی خود گذاشت اما همزمان با تمام اینها حبیب‌الله بیطرف یکی از گزینه‌های شورای منتخب اعلام کرد که تمایلی برای شهرداری تهران ندارد و در مقابل محمد ستاری‌فر نامه گلایه‌آمیزی نوشت و از نبودن نامش در لیست ٧نفره این‌طور گلایه کرد: «در آخرین نشست که جناب فراهانی دو روز پیش با چند نفر دیگر آمدند دانشکده و اصرار داشتند باز مخالفت خود را اعلام کردم. من تلفن‌باران شده‌ام که چرا رأی نیاورده‌ام و چرا کاندیدا شده‌ام؟ آیا درست است کسی که اخلاقی برخورد می‌کند و با خضوع رفتار می‌کند. اعضای شورا او را کاندیدا کنند. با وجود این‌که خود مخالفت داشته و بعد از رأی‌گیری چنان وانمود شود که رأی نیاورده است؟»
البته حالا خیلی از اصلاح‌طلبان هم مثل عبدالله ناصری معتقدند که رویه انتخاب شهردار درست و حتی مورد حمایت رئیس دولت اصلاحات است اما محسن هاشمی، عضو منتخب شورای پنجم شهر تهران اعلام کرد؛ یکی از مشکلاتی که می‌تواند در دوره آینده بر سر راه توسعه تهران ایجاد شود، مسأله شخص‌محوری در انتخاب شهردار به جای برنامه محوری است: «به جای صحبت‌کردن بر سر گزینه‌های مختلف شهرداری که طبعا به حاشیه‌سازی و ایجاد اختلاف و بحث‌های غیراصولی منجر می‌شود، باید به برنامه محوری در حوزه مدیریت شهری بیندیشیم. مردم انتظاراتی متفاوت با شوراهای گذشته از شورای پنجم دارند که تحقق آن نیازمند رویکردی علمی و کارشناسی، توأم با پختگی و استفاده از تجربیات و سخت‌کوشی است. اقدامات شتابزده و خبرسازی رسانه‌ای قطعا به این فرآیند آسیب می‌رساند.» او این را هم گفت که با وجود انصراف از کاندیداتوری اما همچنان احتمال شهردارشدن او در صورت موافقت اعضای شورای شهر دور از واقعیت نیست.
چه کسی سکاندار خوبی است؟
اما جدا از حاشیه‌هایی که هست و از این پس هم ادامه خواهد داشت، باید دید که گزینه‌های شهرداری تا چه میزان قابلیت سکانداری شهرداری تهران را دارند. علی نوذرپور، معاون سابق سازمان دهیاری و شهرداری‌های وزارت کشور درباره سه گزینه اول لیست به «شهروند» گفت که تقریبا همگی افراد موجهی هستند اما محمدعلی نجفی به دلیل سابقه‌ای که در سازمان برنامه و بودجه و وزارت آموزش و پرورش داشته، گزینه بهتری است: «دکتر نجفی نقش زیادی در ویرایش نظام برنامه‌ریزی و بودجه‌ریزی کشور داشته و درحال حاضر که اولویت اصلی تهران منابع درآمدی است، ایشان بهتر می‌تواند کنترل اوضاع را به دست گیرد. او حالا به نحوه تخصیص بودجه‌ها اشراف کامل دارد و می‌داند از چه راهی منابع درآمدی را کسب و در چه راهی آن را صرف کند. تجربه ٦ساله نجفی در دوره سوم شورای شهر تهران هم می‌تواند به تمام این محسنات اضافه کند.» او معتقد است؛ اگر او تمایلی به شهردارشدن داشته باشد، برنامه‌ای مبتنی بر امکانات شهر تهران خواهد داشت: «این دومین‌بار است که شورا به‌طور کامل در دست اصلاح‌طلبان است و درصورت انتخاب ایشان می‌توان به اینده سیاسی اصلاح‌طلبان هم امیدوار بود.» او درباره حسین مرعشی هم تقریبا همین نظر را دارد: «او از مدیران قدیمی است که سوابق درخشانی در میراث فرهنگی و استانداری کرمان دارد، به‌طوری که در کرمان جهش خوبی در شاخص‌های توسعه گردشگری، صنعتی و میراث فرهنگی به وجود آورد و هویت تاریخی را به استان برگرداند. مرعشی مدیری آشنا با سرمایه‌گذاری است و قطعا در حوزه سرمایه‌گذاری شهر تهران مفید خواهد بود، قدرت چانه‌زنی بالایی دارد و از منابع شهر تهران به خوبی دفاع خواهد کرد.»
الهه کولایی یکی از شخصیت‌های اصلاح‌طلب است که البته در لیست ٧نفره هم نامش دیده می‌شود، آن هم در رده سوم و با ١٦ رأی. حضور او در واقع به دلیل انصراف معصومه ابتکار است که نامش به‌عنوان شهردار زن برده می‌شد. اصلاح‌طلبان از آنجایی که بارها گفته‌اند که شهردار زن معرفی خواهند کرد، این گزینه را عجولانه وارد لیست خود کردند، درحالی که به اعتقاد نوذرپور گزینه‌های بهتری هم وجود داشت که هم زن باشد و هم سابقه مدیریت شهری داشته باشد: «جنبه مثبت موضوع مطرح‌شدن یک زن به‌عنوان شهردار تهران است، البته ایشان سابقه خوبی در حوزه سیاست و دانشگاه دارد اما در حوزه مدیریت شهری نه دانش و نه تجربه خوبی دارد.» او معتقد است که بهتر بود این تبعیض مثبت به شکل واقعی‌تری دیده می‌شد و فرد معرفی شده حداقل در حوزه مدیریت شهری سابقه‌ای داشته باشد.
میثم بصیرت، یکی از کارشناسان حوزه شهری هم در گفت‌وگو با «شهروند» تقریبا همین نظر را دارد: «خانم کولایی در حوزه دانش سیاسی آدم فرهیخته‌ای است اما انتخاب او در میان گزینه‌های شهرداری فقط فرصت‌سوزی برای زنان است؛ چراکه هیچ ارتباطی با مدیریت شهری ندارد. اصلاح‌طلبان اگر هیچ گزینه‌زنی مطرح نمی‌کردند، از معرفی‌کردن این گزینه خیلی بهتر بود.»
میثم بصیرت یکی از کارشناسان حوزه شهری هم در گفت‌وگو با «شهروند» تقریبا همین نظر را دارد: «خانم کولایی در حوزه دانش سیاسی آدم فرهیخته‌ای است اما انتخاب او در میان گزینه‌های شهرداری فقط فرصت‌سوزی برای زنان است؛ چرا که هیچ ارتباطی با مدیریت شهری ندارد. اصلاح‌طلبان اگر هیچ گزینه زنی را مطرح نمی‌کردند از معرفی‌کردن این گزینه خیلی بهتر بود.»
شهردار تهران جز پاکدستی باید اهل تعامل با دولت باشد
این کارشناس شهری البته درباره نجفی و مرعشی دو گزینه دیگری که به ترتیب رأی بالایی هم آورده‌اند، می‌گوید که نجفی گزینه مناسب‌تری است چرا که فردی اقتصادی و دولتی است و مشکلات تهران را می‌شناسد. بصیرت با اشاره به سابقه نجفی در وزارت آموزش‌و‌پرورش گفت که دوران طلایی آموزش‌و‌پرورش همان زمان بوده است که با وجود بحران مالی، نجفی توانست با ابداع مدارس غیرانتفاعی و غیردولتی بحران مالی را کنترل کند: «به طور کلی چون رابطه خوبی با دولتی‌ها دارد، هم دیگر آن قصه رقابت با دولت را نخواهد داشت؛ ضمن این‌که او تا حالا در رده‌های بالای مدیریتی زیادی بوده است و ورود به شهرداری یعنی ورود به رده پایین‌تر، بنابراین دیگر آن نگاه رقابتی با دولت را هم نخواهد داشت. از طرف دیگر آدم پاکدست، سالم و یک شخصیت ملی است که می‌تواند شهر تهران را از این وضعیت نابسامان نجات دهد.» به گفته او مرعشی هم تقریبا همین شاخصه‌ها را دارد اما حساسیت‌ها بر روی او زیاد است: «از طرف دیگر چون در بخش خصوصی فعالیت دارد، حضورش به‌عنوان شهردار حساسیت‌زا خواهد بود مگر این‌که از ادامه فعالیت کناره‌گیری کند ضمن این‌که ایشان در آخرین صحبت‌های خود از شهردارشدن آقای نجفی حمایت کرده‌اند بنابراین احتمال دارد که اصلا این سمت را قبول نکنند.» بصیرت به سابقه سیاسی حسین مرعشی اشاره کرد که متمایل به حزب کارگزاران است در حالی‌که محمدعلی نجفی به‌عنوان اصلاح‌طلب شناخته می‌شود و حداقل خواسته مردم این است که شهردار از طیف نزدیک به کارگزاران انتخاب نشود: «درنهایت البته شورا شهردار را انتخاب می‌کند و افکار عمومی تنها از دور می‌تواند شاهد باشد اما در کل ایرادی که می‌توان به روند انتخاب شهردار گرفت این است که همچنان هم نسل دوم انقلاب در آن غایب هستند. از طرفی حضور افرادی چون مهرعلیزاده در لیست ٧ نفره هم کمی جای تعجب داشت چرا که او نه سابقه مدیریت شهری دارد و نه در میان اصلاح‌طلبان جایی دارد.»
در هر حال همچنان خیلی از کارشناسان و حتی اعضای فعلی شورای شهر تهران معتقدند که شهردار آینده تهران باید جز پاکدستی و تخصص، در حوزه شهری نیز بتواند تعامل خوبی با دولت برقرار کند؛ مثل احمد حکیمی‌پور از اعضای شورای فعلی شهر تهران که می‌گوید هر گزینه‌ای که بیشترین رأی را داشته باشد برای شهرداری تهران مناسب است: «آقای مرعشی هم گزینه خوبی است اگر چه معتقدم نجفی اهل تعامل با قدرت است و هم مدیری بی‌حاشیه. او توانایی بازگرداندن ثبات و آرامش به مدیریت شهری را دارد.» او درباره افرادی چون ستاری‌فر یا حناچی که از ورود به لیست ٧ نفره جامانده‌اند هم این را گفت که تهران در حال حاضر نیاز به شهردار میدانی دارد؛ در حالی که برخی از این افراد بیشتر در حوزه نظری تبحر و تجربه دارند.
